Heciyê Cindî

Heciyê Cindî
Heciyê Cindî
	Heciyê Cindî
Doğum	18 Mart 1908; Yemençayır, Kars Oblastı, Rus İmparatorluğu
Ölüm	1 Mayıs 1990 (82 yaşında)
Milliyet	Sovyet Kürdü
Vatandaşlık	Sovyetler Birliği; Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Meslek	Yazar, araştırmacı, filolog
Etkin yıllar	1930-1990
Önemli eser(ler)	Kürt Halk Masalları; Yeni Sabah; Kürt Folklorü; Yardım
Din	Yezidi

Heciyê Cindî veya Hajiye Jndi (18 Mart 1908, Kars - 1 Mayıs 1990), Sovyet Kürdü yazar, araştırmacı ve filologdur.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Cindî, 18 Mart 1908'de Yezidi bir ailenin çocuğu olarak o dönem Rus İmparatorluğu toprağı olan Kars Oblastı'ın Yemençayır köyünde doğdu. 1878'de Kars'ta yaşayan ailesi I. Dünya Savaşı ve sonrasında Osmanlı ve Rus (daha sonra Sovyet) müdahaleleri nedeniyle Ermenistan'ın Qundexsaz ve Elegez köylerine göç eder. Heciyê Cindî bu süreçte bir erkek kardeşi dışında tüm ailesini hastalık ve katliamlarda kaybeder. 1919'da Aleksandropol'daki Amerikan yetimhanesine yerleşti, ardından 1926'da Leninakan'a alındı.^[1]

1929-30 yılları arasında Qundexsaz ve Elegez'de eğitim gördü ve 1930 yılında Sovyet Kürt gazetesi Riya Teze'nin kültür servisinin başına geçti. Bu dönemde Erivan Radyosu'nun Kürtçe bölümünde haber sunuculuğu yaptı. 1933'te Ermenistan Yazarlar Birliği'ne girdi ve sonraki süreçte Sovyet Yazarlar Kongresi'ne katıldı. 18 Mart 1937'de Büyük Temizlik kapsamında casusluk, milliyetçilik, karşı-devrimcilik suçlamalarıyla cezaevine gönderildi. Bir yıl sonra Ermeni entelektüellerinin kampanyaları sayesinde serbest bırakıldı ve suçlarından azledildi. Ancak eski işlerinde çalışmasına izin verilmedi, Aleksander Fadeyev'in yardımı ve desteği ile edebi eserlerinin yazımına devam etti.^[2]

1940 yılında "Kürt folkloru" konusuyla felsefe doktorasını tamamladı. 1941 yılında Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmeti, aldığı 909 sayılı kararla Şemo-Marogulov alfabesini iptal edip, Kiril alfabesini kullanma zorunluluğu getirdi^[3] ve Cindî'den Latin alfabesi harflerinden oluşan Kürt alfabesini Kiril alfabesine çevirmesi istendi.^[4] Cindî çalışmalarını 1946 yılında tamamladı ve yeni alfabeyi aynı yıl yayınladı. Bu alfabe Ermenistan SSC'deki, Gürcistan SSC'deki ve birkaç Orta Asya sovyet cumhuriyetlerindeki Kürtçe eğitimlerde kullanıldı.^[5] Yeni alfabe ayrıca gazeteler, kitaplar ve ders materyallerinde de kullanıldı.

1959 yılında Ermenistan Bilimler Akademisi'nin Doğu Bilimleri departmanında çalışmaya başladı. 8 yıl Kürdoloji bölümü başkanlığı yaptı.

1968'den 1974 yılına kadar Kürt edebiyatı ve Kürtçe konularında Erivan Üniversitesi'nde dersler verdi. Folklor ve edebiyat üzerine 15 kitap, okullar için 33 ders kitabı, 19 çeviri ve pedagojide 7 kitap olmak üzere birçok kitap yazdı ve tercüme etti.

Heciyê Cindî 1 Mayıs 1990 günü hayatını kaybetti.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Heciyê Cindî'nin ilk eserleri 1930'da basıldı. 1930'larda Kürt okulları için kitaplar yazdı. İlki 1961 yılında yayımlanan altı ciltlik "Kürt Halk Masalları" (Һ’ьк’йатед щьмаә’тә к’ӧрдие), "Yeni Sabah" (Сьва т’әзә) ve "Kürt Folkloru" (Фолклора кӧрманщие) gibi eserler çalışmalarından bazılarıdır.^[6] Cindî, Kürt folkloru ve edebiyatı üzerine bilimsel çalışmalar yaptı. Aynı zamanda Sovyet Kürt yazarları ve şairlerinden tercümeler yaptı. 1967'de tarihi romanı "Yardım"ı (На помощь) yayınladı ^[7]

Heciyê Cindî'nin yayımlanmış 110'dan fazla kitap, koleksiyon ve çeşitli edebi eserleri vardır.^{[kaynak belirtilmeli]} Halen yayımlanmamış eserleri de mevcuttur.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Celil Kiyekbayev

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "АДЖИ́Э ДЖИ́НДИ" (Rusça). 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
^ Hewarî, Novel, s. 422, Roja Nû Publishers, Stockholm, 1999. ISBN 91-7672-045-4
^ "Kürt diyarının Bilinmeyen Saklı Tarihi". 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.
^ Kurmanji Folklore, Emînê Evdal, 1936.
^ Mesele û Xeberokên Cimeta Kurda, s. 800, 1985.
^ "Heciyê Cindi - SARA Distribution". 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020.
^ Hikayetên Civata Kurdan, Erivan, 1959. (Re-published by Apec, 112 s., İsveç, 1996. ISBN 91-87730-94-4

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Heciyê_Cindî ve Eserleri - Eskerê Boyîk (Kürtçe)
Hewarî (Kürtçe)
Hecîyê Cindî 100 salî ye (Kürtçe)
Kürt Dijital Kütüphanesi - Heciyê Cindî (Kürtçe) 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "АДЖИ́Э ДЖИ́НДИ" (Rusça). 19 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.

[2] Hewarî, Novel, s. 422, Roja Nû Publishers, Stockholm, 1999. ISBN 91-7672-045-4

[3] "Kürt diyarının Bilinmeyen Saklı Tarihi". 31 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2017.

[4] Kurmanji Folklore, Emînê Evdal, 1936.

[5] Mesele û Xeberokên Cimeta Kurda, s. 800, 1985.

[Heciyê_Cindi_-_SARA_Distribution-6] "Heciyê Cindi - SARA Distribution". 1 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2020.

[7] Hikayetên Civata Kurdan, Erivan, 1959. (Re-published by Apec, 112 s., İsveç, 1996. ISBN 91-87730-94-4

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Kürt edebiyatı
1000'ler	Abdussamed Babek Ali Hariri Baba Raxî Hanedanî Mele Perişan Melayê Bateyî
1500'ler-1600'ler	Melayê Cizîrî Ali Teremahi Feqiyê Teyran Mustafa Besarani Ahmed-i Hani Şeyh Şemseddin Ahlati İsmail Beyazidi Muradhan Beyazidi Mensûr Girgaşî
1700'ler	Hana Kubadi Serheng Elmas Han Molla Halil Siirdî Molla Yunus Helkatini Nûdehî Hâlid Bağdâdî
1800'ler	Mahmud Beyazidi Nalî Mesture Erdelan Abdurrahim Mevlevi Şeyda Hevrami Salim Haci Kadir Koyi Mahvi Rıza Talabani Vefayi Abdullah Mishabeddin Herik Veli Divane
Çağdaş dönem	Abdurrahman Aktepe Pîremêrd Celadet Ali Bedirhan Erebê Şemo Heciyê Cindî Ferik Polatbekov Cigerxwîn Abdullah Goran Osman Sebrî Emînê Evdal Kanate Kurdo Kadri Can İbrahim Ahmed Dildar Abdurrahman Şerefkendi Hemin Mukriyani Ahmed Hardi Cemal Nebez Suvare İlhanizade Şêrko Bêkes Latif Helmet Abdulla Paşev Refik Sabir Mehmed Uzun Bahtiyar Ali Fırat Cewerî Feryad Şiri Mahabad Karadaği Casimê Celîl Keremê Anqosî

Heciyê Cindî nedir?, Heciyê Cindî anlamı nedir?, Heciyê Cindî ne demektir?