Fonseca Körfezi, Pasifik Okyanusu'nun bir parçası olarak, Orta Amerika'da bulunan, El Salvador, Honduras ve Nikaragua ile sınırları olan bir körfezdir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Fonseca Körfezi, 1522'de Gil González de Ávila tarafından keşfedildi ve kaşifi Columbus'un amansız düşmanı olan koruyucusu Başpiskopos Juan Fonseca'nın adını körfeze verdi.

1849'da EG Squier, Amerika Birleşik Devletleri ile Karayip Denizi'nden Körfez'e Honduras boyunca bir kanal inşa etmek için bir anlaşma müzakereleri yaptı. Orta Amerika'daki İngiliz komutanı Frederick Chatfield, Honduras'taki Amerikan varlığının İngiliz Sivrisinek Sahili'ni istikrarsızlaştıracağından korktuğundan dolayı filosunu Körfez girişinde yer alan El Tigre Adası'nı işgal etmesi için bölgeye gönderdi. Bu hareketten kısa bir süre sonra Squier, işgali önceden tahmin ettiği ve adanın ABD'ye geçici olarak bırakılması için müzakere ettiği için İngilizlerin adadan ayrılmasını talep etti.

Körfez'e kıyı şeridi olan üç ülke olan Honduras, El Salvador ve Nikaragua, Körfez ve içinde yer alan adalar üzerindeki haklar konusunda aralarında uzun süren bir anlaşmazlık yaşadı.

1917'de Orta Amerika Adalet Divanı, Fonseca davası olarak bilinen davada bir karara vardı. El Salvador ve Nikaragua arasındaki bir tartışmadan doğan davada bir deniz üssünün kurulması için körfezin bir kısmını Amerika Birleşik Devletleri'ne veren Bryan-Chamorro Antlaşması'na madde olarak eklendi. El Salvador, bu kararın körfezdeki ortak mülkiyet hakkını ihlal ettiğini savundu. Mahkeme El Salvador'un çekinclerine hak verse de ABD kararı görmezden gelmeye karar verdi.^[1]

Körfez üzerindeki uluslararası gerilimler, 1989'dan başlayarak Körfez'e özel atıfta bulunan Birleşmiş Milletler [ONUCA ve ONUSAL] misyonu tarafından ele alındı. Örneğin, bölgedeki arazinin doğası, statik gözlem noktalarının etkinliğini sınırlayacağından, en iyi sonuçların, karayolu, helikopter ve Fonseca Körfezi'nde ve yakın sularda devriye botları ve sürat tekneleri ile düzenli devriyeler yürütecek olan mobil gözlemci ekiplerinin oluşturulmasıyla elde edileceğine karar verildi^[2]

1992'de Uluslararası Adalet Divanı'nın (UAD) bir odası, Körfez anlaşmazlığının bir parçası olduğu Kara, Ada ve Deniz Sınır Anlaşmazlığını sonuca bağladı. UAD, El Salvador, Honduras ve Nikaragua'nın Fonseca Körfezi'nin kontrolünü paylaşmasına karar verdi. El Salvador'a Meanguera ve Meanguerita adaları, Honduras'a ise El Tigre Adası verildi.

Fiziksel coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Fonseca Körfezi yaklaşık 3.200 kilometrekare (1.200 sq mi) alana sahiptir. 185 kilometre (115 mi) Honduras'ta, 40 kilometre (25 mi) Nikaragua'da ve 29 kilometre (18 mi) El Salvador'da bulunan 261 kilometre (162 mi) uzanan bir sahil şeridine sahiptir.

Körfez'deki iklim, yağmurlu ve kurak olmak üzere iki farklı mevsimi olan tropikal ve subtropikal bölgelere özgü bir iklimdir. Körfez, yıllık toplam yağış miktarı olan 1.400-1.600 milimetre (55-63 in) yağışın yaklaşık %80'ini Mayıs'tan Kasım'a kadar yağmur mevsimi boyunca almaktadır.^[3] Kuru mevsim Aralık ve Mayıs ayları arasında gerçekleşir ve yıllık 2.800 milimetre (110 in) buharlaşma oranına çıkmasını sağlar. Körfez'e daha az su akması sonucunda akıntılar Pasifik Okyanusu'ndan içeriye doğru akma eğilimi gösterir ve haliçlerdeki tuzluluk seviyeleri artarak mevsimsel kuraklık meydana gelir.^[4]

Körfez'deki sıcaklıklar ortalama 25 ve 30 °C (77-86 °F) arasındadır. Mart ve Nisan en sıcak aylar, Kasım ve Aralık ise en soğuk aylardır. Bağıl nem, konuma bağlı olarak %65 ile %86 arasında değişir. Buna karşılık, ülkenin iç kısmı yarı tropikal ve ortalama 26 °C (79 °F) bir sıcaklıkla genele göre daha soğuktur.^[5]

Sulak alan ekosisteminin bitki örtüsüne mangrov türleri hakimdir. Körfez'de tespit edilen altı mangrov türünden kırmızı mangrov (Rhizophora mangle ) en yaygın türdür ve genel olarak, sürekli olarak gelgitler tarafından sular altında kalan alanları işgal eder. Siyah mangrov (Avicennia germinans ) en yaygın ikinci türdür ve genel olarak kıyı şeridi boyunca tortuların biriktiği nehirlerin çevresinde bulunur. Beyaz mangrov (Laguncularia racemosa ) ise üçüncü en baskın olanıdır, onu botoncillo (Conocarpus erectus ) takip eder. Her iki tür de genellikle daha iç kesimlerde bulunur ve gelgit tarafından daa az sular altında kalır. Farklı türlerin diğerleri üzerindeki baskınlığı, taşkın sıklığı, su kalitesi ve tuzluluk seviyeleri ile ilişkilidir.^[6]

Körfez'deki gelgit genliği günde ortalama 23 metre (75 ft)'dir. Düşük gelgitler sırasında, topraklarda yengeçler, kabuklular ve diğer türler yaşar. Mangrovların kök yapısı daha büyük avcılardan sığınak sağladığından, yüksek gelgit sırasında mangrov ormanları balık, karides ve diğer türler için bir beslenme alanı ve yaşam alanı görevi görmektedir.^[7]

Körfezin içinde ve çevresinde bir dizi volkan bulunmaktadır.

Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]

Horatio Hornblower'ın bir romanı olan The Happy Return (Beat To Quarters ) kısmen Fonseca Körfezi'nde geçmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• tarihe dipnotlar
• UNESCO 24 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kara, Ada ve Deniz Sınır Anlaşmazlığı (El Salvador/Honduras: Nikaragua müdahalesi) 3 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uluslararası Adalet Divanı dava sicili
• Kara, Ada ve Deniz Sınır Anlaşmazlığına İlişkin Davada (El Salvador/Honduras: Nikaragua müdahalesi) (El Salvador v. 9 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Honduras) 9 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uluslararası Adalet Divanı dava sicili

Modül:Coordinates/styles.css sayfası içerik yok.13°15′K 87°45′B / 13.250°K 87.750°B / 13.250; -87.750