Enerji tarihi

Grekçe ἐνέργεια (energeia)'dan türetilen enerji kelimesi, ilk olarak Aristoteles'in MÖ 4. yüzyıldaki çalışmalarında (Fizik, Metafizik, Nikomakhos'a Etik^[1] ve Ruh Üzerine adlı yazıları) geçmektedir.

Enerji kavramı Leibniz'in bir maddenin kütlesi ve onun yer çekimi alanı olarak tanımladığı vis viva'dan (yaşam gücü) gelmektedir. Leibniz toplam vis viva'nın korunduğuna inanmaktaydı.

Émilie marquise du Châtelet, 1740'ta yayınlanan Institutions de Physique (Fizik Dersleri) isimli kitabında Leibniz'in fikrini Gravesande'in pratik gözlemleriyle birleştirerek, hareket eden bir cismin "hareket miktarının", cismin kütlesinin ve hızının karesinin çarpımıyla doğru orantılı olduğunu yazmıştı.^[2]

Thomas Young, 1802'de Kraliyet Cemiyeti'nde verdiği derslerde, vis viva yerine modern anlamda enerji kelimesini kullanan ilk kişi oldu.^[3] 1807'de bu derslerin basılı yayımlarında enerjiyi şu şekilde tanımlamıştır:

Bir cismin kütlesinin hızının karesiyle çarpımı, bu cismin enerjisi olarak adlandırılabilir.^[4]

Gaspard-Gustave Coriolis,1829'da "kinetik enerjiyi" modern anlamıyla tanımladı ve William Rankine 1853 yılında "potansiyel enerji" teriminini ortaya koydu.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Termodinamik ve istatistiksel fizik kronolojisi
Fizik tarihi
Termodinamik tarihi
1840 yılında yayımlanan, Ebenezer Cobham Brewer tarafından yazılmış, bilindik olaylara açıklamalar sunan bir kitap olan A Guide to the Scientific Knowledge of Things Familiar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Aristotle, "Nicomachean Ethics", 1098a, at Perseus". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
^ Du Châtelet, Gabrielle Emilie Le Tonnelier de Breteuil (1740). Institutions de physique (Fransızca). doi:10.3931/e-rara-3844.
^ Smith, Crosbie (1998). The Science of Energy - a Cultural History of Energy Physics in Victorian Britain. The University of Chicago Press. ISBN 0-226-76420-6.
^ Young, Thomas (1807). A Course of Lectures on Natural Philosophy and the Mechanical Arts 13 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., s. 52.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hecht, Eugene. "An Historico-Critical Account of Potential Energy: Is PE Really Real? 31 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." The Physics Teacher 41 (Nov 2003): 486–93.
Hughes, Thomas. Networks of Power. Electrification in Western society, 1880-1930 (Johns Hopkins UP, 1983).
Martinás, Katalin. "Aristotelian Thermodynamics," Thermodynamics: history and philosophy: facts, trends, debates (Veszprém, Hungary 23–28 July 1990), 285–303.
Mendoza, E. "A sketch for a history of early thermodynamics." Physics Today 14.2 (2009): 32–42.
Müller, Ingo. A history of thermodynamics (Berlin: Springer, 2007)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

The Journal of Energy History / Revue d'histoire de l'énergie (JEHRHE) 13 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Timeline of history of energy for children 5 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Aristotle, "Nicomachean Ethics", 1098a, at Perseus". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.

[2] Du Châtelet, Gabrielle Emilie Le Tonnelier de Breteuil (1740). Institutions de physique (Fransızca). doi:10.3931/e-rara-3844.

[3] Smith, Crosbie (1998). The Science of Energy - a Cultural History of Energy Physics in Victorian Britain. The University of Chicago Press. ISBN 0-226-76420-6.

[4] Young, Thomas (1807). A Course of Lectures on Natural Philosophy and the Mechanical Arts 13 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., s. 52.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Enerji
Tarih • Dizin
Temel kavramlar	Enerji Birimler Enerjinin korunumu Enerji bilimi Enerji dönüşümü Enerji koşulu Enerji geçişi Enerji seviyesi Enerji sistemi Kütle Negatif kütle Kütle-enerji eşdeğerliği Güç Termodinamik Kuantum termodinamiği Termodinamik kanunları Termodinamik sistem Termodinamik durum Termodinamik potansiyel Termodinamik serbest enerji Tersinmezlik Termal rezervuar Isı aktarımı Isı sığası Hacim (termodinamik) Termodinamik denge Isıl denge Mutlak sıcaklık Yalıtılmış sistem Entropi Serbest entropi Entropi kuvveti Negentropi İş Ekserji Entalpi
Çeşitler	Kinetik İç Termal Potansiyel Yerçekimsel Esneklik Elektriksel potansiyel enerji Mekanik Atomlararası potansiyel Elektrik Manyetik İyonlaşma Işınım Bağlanma Nükleer bağlanma enerjisi Yerçekimsel bağlanma enerjisi Kuantum renk dinamiği bağlanma enerjisi Karanlık Öz Hayalet Negatif Kimyasal Durgun Ses enerjisi Yüzey enerjisi Boşluk enerjisi Sıfır noktası enerjisi
Enerji taşıyıcılar	Radyasyon Entalpi Mekanik dalga Ses dalgaları Yakıt Fosil yakıt Isı Gizli ısı İş Elektrik Pil Kondansatör
Birincil enerji	Fosil yakıt Kömür Petrol Doğal gaz Nükleer yakıt Doğal uranyum Işınım enerjisi Güneş Rüzgâr Hidrolik güç Okyanus enerjisi Jeotermal Biyoenerji Yerçekimi enerjisi
Enerji sistemi bileşenleri	Enerji mühendisliği Petrol rafinerisi Elektrik gücü Fosil yakıtlı elektrik santrali Kojenerasyon Entegre gazlaştırma kombine çevrim Nükleer enerji Nükleer enerji santrali Radyoizotop termoelektrik jeneratör Güneş gücü Fotovoltaik sistem Yek-odaklı güneş enerjisi santralleri Termal güneş enerjisi Güneş enerji kulesi Güneş fırını Rüzgâr gücü Rüzgâr çiftliği Uçan rüzgâr enerjisi Hidrolik güç Hidroelektrik Dalga tarlası Gelgit enerjisi Jeotermal elektrik Biyokütle
Kullanım ve tedarik	Enerji tüketimi Enerji depolama Dünya enerji tüketimi Enerji güvencesi Enerji tasarrufu Enerji verimliliği Ulaşım Tarım Yenilenebilir enerji Sürdürülebilir enerji Enerji politikası Enerji gelişimi Dünya enerji tedariği Güney Amerika Kuzey Amerika Avrupa Asya Afrika Avustralya
Diğer	Jevons paradoksu Karbon ayak izi
Kategori • Medya

g t d Fizik tarihi (zaman çizelgesi)
Klasik fizik	Astronomi zaman çizelgesi Elektromanyetizma zaman çizelgesi Elektrik mühendisliği Alan teorisi Maxwell denklemleri Akışkanlar mekaniği zaman çizelgesi Aerodinamik Kütleçekim teorisi zaman çizelgesi Malzeme bilimi zaman çizelgesi Metamalzemeler Mekanik zaman çizelgesi Varyasyonel ilkeler Optik Spektroskopi Termodinamik zaman çizelgesi Enerji Entropi Sürekli hareket
Modern fizik	Hesaplamalı fizik zaman çizelgesi Yoğun madde zaman çizelgesi Süperiletkenlik Kozmoloji zaman çizelgesi Büyük Patlama teorisi Genel görelilik testler Jeofizik Nükleer fizik Fisyon Füzyon Güç Silahlar zaman çizelgesi Kuantum mekaniği zaman çizelgesi Atomlar Moleküller Kuantum alan teorisi Atomaltı fizik zaman çizelgesi Özel görelilik zaman çizelgesi Lorentz dönüşümleri testler
Son gelişmeler	Kuantum bilgi zaman çizelgesi Döngü kuantum kütleçekimi Nanoteknoloji Sicim kuramı
Belirli keşifler üzerine	Kozmik mikrodalga arka plan Grafen Kütleçekimsel dalgalar Atom altı parçacıklar zaman çizelgesi Higgs bozonu Nötron Işık hızı
Dönemlere göre	Kopernik Devrimi Fiziğin altın çağı Kozmolojinin altın çağı Ortaçağ İslam dünyası Astronomi Gürültülü orta ölçekli kuantum dönemi
Gruplara göre	Harvard Bilgisayarları Oxford Hesap Makineleri Via Panisperna boys Fizikte kadınlar
Bilimsel anlaşmazlıklar	Bohr-Einstein Chandrasekhar-Eddington Galileo olayı Leibniz-Newton Joule-von Mayer Shapley-Curtis Görelilik önceliği Özel görelilik Genel görelilik Transfermium Savaşları
Kategori

Enerji tarihi nedir?, Enerji tarihi anlamı nedir?, Enerji tarihi ne demektir?