Ağıtlar Kitabı

Ağıtlar kitabı (İbranice: אֵיכָה, Eykah) peygamber Yeremya tarafından şiirsel bir kitap olarak yazılan Tanah'ın Ketuvim kitabında bir metindir. MÖ 6. yüzyılda Kudüs ve Tapınağın yıkılmasına karşı tutulan yasla ilgilidir.

Yahudilik'te, İbrani takvimine göre Kudüs'teki Birinci ve İkinci Tapınağın yıkılış tarihi ve bu nedenle bir oruç günü olan 9 Av'da okunur.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tanah'ın Ketuvim kitabında bulunan^[1] İbranice bu metnin ilk kelimesi "Nasıl" anlamına gelen "Eyha"dır. Yunan tercümesi Septuagint, Keldanilerin Kudüs'ü ve kutsal toprakları perişan etmesi sebebiyle ana karakterin yaptıklarına ve tuttuğu yasa istinaden "Ağıtlar" ismini kullanmayı uygun buldu; bu zamandan sonra "Ağıtlar" ismi benimsenip kitabın adı olarak kullanılmaya başlandı.

Yazar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi ve Hristiyan geleneğine göre kitap, Süleyman Mabedi'nin Nebukadnezar tarafından yıkılıp, Kudüs'ün fethedildiği ve Kral Sıdkiya'nın esir düştüğü^[2]^[3]^[4]^[5] zamanda Tanrı'nın sözlerini aktaran Yeremya tarafından yazılmıştır. Septuagint ve Vulgat'ta Yeremya kitabından sonra, Tanah'ta ise Rut kitabından sonra yer alır.

Rivayete göre, Şam kapısı dışında bir mağaraya çekilen Yeremya, kitabı orada yazmıştır. Bu mağara tur rehberlerinin uğrak yeridir. "Yerel inanç, şehrin batı yakasındaki dağın kayalık yüzünde 'Yeremya mağarası' bulunduğunu belirtir. Michelangelo'nun da ölümsüzleştirdiği ıstırap, peygamberin ülkesinin düşüşüne olan matemini gösteriyor olabilir".^[6]

Beş şiirden dördünde bulunan akrostiş stil Yeremya kitabında bulunmamaktadır ve kitapta ne Yeremya'nın ne de başka birinin yazar olduğu belirtilmektedir. Tarihler kitabı, ağıtın Kral Yoşiyahu'nun ölümü sırasında Yeremya tarafından yazıldığını belirtir.^[7] Muhtemelen bu çalışma, aralarında "Ur Ağıtı"nın da bulunduğu bir Mezopotamya janrı olan "şehir ağıtı" tarzı baz alınarak yazılmıştır.

F. W. Dobbs-Allsopp'a göre, gerek formdaki birlik ve gerek kitap genelindeki dil detayındaki benzerlik kitabın tek bir yazar tarafından yazıldığını göstermektedir fakat diğer uzmanlar Ağıtlar kitabının birden fazla yazar tarafından yazıldığını düşünmektedir.^[8]

Mekan[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu yorumcu Ağıtlar'ın MÖ 586'da Kudüs'ün yıkılışının hemen ardındaki dönemi yansıttığını savunur,^[9] fakat Provan tarihdışı bir yorumda bulunur.^[10] Provan'a göre ağıt unsurları tarihsel hikâye içeren 2. Krallar kitabından Kudüs'ün yıkılışının anlatıldığı yerlerden alınmıştır:

Kudüs'ün harabeye dönüşü (Ağıtlar 2:2 ve 2. Krallar 25:9),
düşmanın şehre girişi (Ağıtlar 4:12 ve 2. Krallar 24:11),
halkın sürgüne gidişi (Ağıtlar 1:3 ve 2. Krallar 24:14),
ve Tapınağın talan edilmesi (Ağıtlar 1:10 ve 2. Krallar 24:13).

Diğer yandan, Babil'in adı Ağıtlarda geçmemektedir ve bunun sebebi Yahuda'nın Tanrı'nın kurallarına uymaması sonucu cezalandırılmasına odaklanılması olabilir.

Yazılış tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağıtlar kitabı muhtemelen MÖ 586'dan hemen sonra derlenmiştir. Kraus'un dediğine göre, ezgiden anlaşıldığı kadarıyla yaşanan yıkım ağıt yakan kişinin hala gözleri önündedir^[11]

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap beş farklı şiirden oluşmaktadır. 1. konuda peygamber, yalnız bir dul gibi acı içinde sızlayan şehirde çeşitli sefalet baskıları altında yaşamaktadır. 2. konuda, bu sefaletler ulusal günahlar ve Tanrı'nın eylemleriyle bağdaştırılır. 3. konu Tanrı'nın halkı için umuttan bahseder. Bu çekilen azap kendi iyilikleri içindir ve iyi günler yakındır. 4. konuda halkın günahları sebebiyle harap ve perişan olmuş şehir ve Tapınak için ağıt yakılmaktadır. 5. konu, Siyon'un serzenişinin tövbe ile dinmesi ve halkın toparlanması için bir duadır.^[1]

Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk dört şiir (konu), aynı Mezmurlarda olduğu gibi (25, 34, 37, 119), akrostiştir; her mısra (bap) sırasıyla 22 harflik İbrani alfabesinin harfleriyle başlar. Birinci, ikinci ve dördüncü şiirlerde yirmi iki mısra bulunur. Üçüncü şiirde altmış altı mısra bulunur ve her üç mısra sırasıyla aynı harfle başlar (ilk üç mısra Alef, sonraki üç mısra Bet vs.). Beşinci şiir akrostiş olmamasına rağmen yirmi iki mısra bulunur.^[1] İkinci, üçüncü ve dördüncü şiirlerde 16. harf (ע) ve 17. harfin (פ) sırası terstir.

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ağıtlar kitabı, her iki Tapınağın yıkıldığı ve aynı zamanda Yahudi tarihinde yaşanan diğer istenmeyen olayların da tarihi olan 9 Av'da okunur.

Kudüs'ün Eski Şehir bölgesinde bulunan Ağlama Duvarı'nda, "Yahudiler her Cuma akşamüstü bir araya gelip şehrin yıkılışına feryat ederler, duvarı öperler ve gözyaşlarıyla yıkarlar. Fazla kullanılmaktan hırpalanmış Ahit ve dua kitaplarından Yeremya Ağıtı'nı ve uygun Mezmurları okurlar."^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Easton, Matthew George (1897). The Bible Dictionary: Your Biblical Reference Book (Forgotten Books bas.). Thomas Nelson. ISBN 978-1605060965. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
^ 2. Krallar 24
^ 2. Krallar 25
^ Yeremya 39:1-10
^ Yeremya 52
^ Arthur Penrhyn Stanley, History of the Jewish Church
^ 2 Tarihler 35:25
^ Dobbs-Allsopp, F. W. Lamentations (Louisville: John Knox, 2002), 5.
^ Childs, Brevard S. Introduction to the Old Testament as Scripture (London: SCM, 1979), 593.
^ Provan, Iain W. "Reading Texts Against an Historical Background: The Case of Lamentations," SJOT 1/1990, 138.
^ Cited in Provan, 133.
^ Schaff, Philip quoted in Easton, Matthew George (1897). The Bible Dictionary: Your Biblical Reference Book (Forgotten Books bas.). Thomas Nelson. s. 387. ISBN 978-1605060965. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi tercümeler:
- Eichah - Lamentations (Judaica Press) 7 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. translation [with Rashi's commentary] at Chabad.org
- Book of Lamentations with Hebrew/English and mp3 chanting of the entire book in Hebrew 16 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Website also contains other books of the bible.)
- Laments (R. David Seidenberg) 19 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.: a fresh translation with linear Hebrew and English, on neohasid.org
- A synopsis of Eichah's chapters 1 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Hristiyan tercümeler:
- Online Bible at GospelHall.org 28 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Lamentations at Sacred Texts 4 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. KJV, Tan, Sep, Vul

[Easton-1] Easton, Matthew George (1897). The Bible Dictionary: Your Biblical Reference Book (Forgotten Books bas.). Thomas Nelson. ISBN 978-1605060965. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.

[2] 2. Krallar 24

[3] 2. Krallar 25

[4] Yeremya 39:1-10

[5] Yeremya 52

[6] Arthur Penrhyn Stanley, History of the Jewish Church

[7] 2 Tarihler 35:25

[8] Dobbs-Allsopp, F. W. Lamentations (Louisville: John Knox, 2002), 5.

[9] Childs, Brevard S. Introduction to the Old Testament as Scripture (London: SCM, 1979), 593.

[10] Provan, Iain W. "Reading Texts Against an Historical Background: The Case of Lamentations," SJOT 1/1990, 138.

[11] Cited in Provan, 133.

[12] Schaff, Philip quoted in Easton, Matthew George (1897). The Bible Dictionary: Your Biblical Reference Book (Forgotten Books bas.). Thomas Nelson. s. 387. ISBN 978-1605060965. 25 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Ağıtlar kitabı nedir?, Ağıtlar kitabı anlamı nedir?, Ağıtlar kitabı ne demektir?