Beş Megilot

Beş megilot veya Beş tomar (İbranice: חמש מגילות, Hameş megilot), Tanah'ın üçüncü ana bölümü olan Ketuvim'in içinde bulunur. Bu beş tomar, Ezgiler Ezgisi, Rut kitabı, Ağıtlar, Vaiz ve Ester kitabıdır. Bu beş kitap kısmen kısa ahit kitapları olup Yahudi geleneğinde birlikte gruplandırılmışlardır.

Ayinsel kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu beş megilanın (tomarın) hepsi geleneksel olarak birçok Yahudi cemaatinde sinagoglarda bir yıl diliminde belirli zamanlarda okunmaktadır. Tanah'ın basılı versiyonlarında yazıldığı sırayla Pesah'tan başlayarak sinagoglarda bayramlarda okunur.

Ezgiler Ezgisi (İbranice: Şir ha-Şirim; שיר השירים) özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Pesah'ta Şabat'ta okunur. Mizrahi cemaatlerinin çoğunda ise her Şabat'a girişte okunur. Ayrıca Pesah sofrasının sonunda okunması da sıkça görülen adetlerdendir. İtalyan Yahudileri, ilk Pesah akşamında Maariv denen akşam duasında ve ikinci Pesah gününün sabahında okurlar.

Rut kitabı (רות), özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Şavuot'ta Tevrat okunmadan önce okunur. Bazıları ise akşamları Tikkun ile birlikte okur. Kimisi de hiç okumaz.

Ağıtlar kitabı (İbranice: Eikhah veya Kinnot; איכה) tüm Yahudi cemaatlerince 9 Av'da okunur.

Vaiz (İbranice: Kohelet; קהלת) özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Sukot'ta Şabat'ta halka açık şekilde okunur. Bazı cemaatlerde ise hiç okunmaz.

Ester kitabı (אסתר) tüm Yahudi cemaatlerince Purim bayramında okunur. Halka açık bir şekilde biri Purim gecesi diğeri ise ertesi sabah olmak üzere iki kere okunur.

Sinagogda okunduğu zaman bu beş kitap melodik vurgularla okunur. Cemaatlerin çoğunda kutsama sadece Ester kitabından önce ve sonra yapılır. Vilna Gaon'un geleneğini benimseyen bazı cemaatler ise diğer dört megiladan önce de kutsama gerçekleştirir.

Yukarıda da anlatıldığı üzere geleneksel olarak megilaların sadece ikisi tüm Yahudi cemaatleri tarafından okunur; bunlar Purim'de Ester ve 9 Av'da Ağıtlar kitaplarıdır. Diğer megilaların Üç hac bayramında okunması gelenekleşmiş olmasına rağmen evrensel bir kural değildir. Aşkenazlar açısından bu kitapların okunması ulu bir hareket sayılırken çoğu Sefarad Yahudisi bu üç kitabı hac bayramıyla bağdaştırmaz. Aynı durum, Sefarad geleneklerinden etkilenmiş Hasid Yahudiliği için de geçerlidir.

Diğer kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Megila her beş tomar için kullanılan bir terim olmasına rağmen tek başına kullanıldığında genelde Ester kitabını tarif etmektedir. Megila kelimesi, şaka yoluyla uzun hikâyeleri tasvir etmek için de kullanılmaktadır.^[1]

Melodik vurgu[değiştir | kaynağı değiştir]

Melodik vurgulamalar el yazması tomarlarda bulunmamasına rağmen basılı kitaplarda yer almaktadır ve Musa'nın beş kitabındaki vurgulamalarla aynıdır. Fakat melodinin söylendiği ton tomardan tomara farklılıklar gösterir. Ester kitabı neşeli bir havayla söylenirken Ağıtlar kitabı matem havasında söylenir. Geleneksel olarak Vaiz, Rut ve Ezgiler Ezgisi kitapları da şenlik içinde söylenir.