Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız.

İstanbul Havalimanı protestoları
İstanbul Yeni Havalimanı'nın devam eden inşaatından bir görüntü, Ekim 2017.
Tarih 14 Eylül 2018 - 29 Ekim 2018 Yer İstanbul Havalimanı Sebep Kötü çalışma koşulları Yöntem Grev İş bırakma ve işgal eylemleri Son durum Sona erdi Taraflar  • Havalimanı işçileri ve sendikalar  • Fabrika yöneticileri Sayı 2500+ işçi[1]  • 544 arası işçi ve sendika temsilcisi gözaltına alındı, bunlardan 27'si tutuklandı.[2] Valilik alana girişlere ve destek eylemlerine izin vermedi. İstanbul Yeni Havalimanı Üçüncü havalimanının Marmara Bölgesi'ndeki konumu

İstanbul Havalimanı protestoları, İstanbul Havalimanı'nın yapımı aşamasında inşaat işçileri tarafından kötü çalışma koşulları sebebiyle 14 Eylül 2018 tarihinde başlatılan protesto eylemidir.^[3] 29 Ekim'deki açılışa yetiştirilmeye çalışılan havalimanı inşaatının şantiyesinde başlayan eylemi İnşaat ve Yapı İşçileri Sendikası (İYİ-SEN), Twitter hesabından duyurdu. İşçiler sabah saatlerinde şantiye önünde toplanıp servislerin çıkışına engel olarak tepkilerini dile getirdi. Şantiyedeki yemek ve barınma olanaklarının kötü olduğu, çalışmalar sırasındaki iş kazalarında meydana gelen ölüm ve yaralanmaların kamuoyundan saklandığı dile getirildi. Eylem yapan işçiler, yönetime 15 maddelik bir talep hazırlayarak yönetime sundu.

Ulaştırma Bakanlığı olayları Gezi Parkı protestolarına benzetti ve 18 Eylül günü yayınladığı basın açıklamasında "Servis olayını gerekçe göstererek bazı marjinal grupların yer aldığı, HDP ve CHP'li bazı milletvekillerinin de destek verdiği bir provokasyona dönüştürülerek farklı bir noktaya çekilmek istenmiştir. 3. Havalimanı Türkiye'nin gurur projesidir, durdurmaya kimsenin gücü yetmeyecek ve 29 Ekim'de açılacaktır" denildi.^[4]

Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 40 bin işçinin çalıştığı^[5] ve daha önce iş kazaları ile buna bağlı işçi ölümleriyle ve yemeklerdeki sorunlarla^[6][7] adı sıkça gündeme gelen^[8] İstanbul Yeni Havalimanı'nın inşaatında işçiler, çalışma koşullarını protesto ederek 14 Eylül 2018 sabahı iş bırakma eylemi yaptı. 29 Ekim'deki açılışa yetiştirilmeye çalışılan havalimanı inşaatının şantiyesinde başlayan eylemi İnşaat ve Yapı İşçileri Sendikası (İYİ-SEN), Twitter hesabından şu sözlerle duyurdu:^[9]

"3. HAVALİMANINDA EYLEMDEYİZ

3. Havalimanında şantiye sahası içerisinde biz işçilerin kullandıkları servislerin yetersiz olması nedeniyle bu sabah eyleme başladık."

13 Eylül'de Facebook üzerinde yayımlanan basın açıklamasında "işçilerin kullandıkları servislerin yetersiz olması, yağmurun altında servis beklemeleri, barınma, beslenme ve ulaşım gibi en temel hakların ellerinden alınması" eylemin gerekçesi olarak gösterildi.^[10]

Olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

14 Eylül sabahı saat 06.30'da yönetim binasının önünde toplanan işçiler çalışma koşullarının düzeltilmesini talep etti. Bunun üzerine inşaattan sorumlu firma sahipleri kolluk kuvvetlerine haber verdiler ve 11.30 civarı olay yerine gelen jandarma ekipleri ve TOMA'lar işçilere müdahalede bulundu. Şirket ve işçiler arasında yapılan ilk görüşmelerden uzlaşı çıkmayınca işçiler eyleme devam kararı aldılar ve 15 maddelik bir talep listesi sundular.^[11]

İstanbul Valiliği tarafından alana girişler yasaklandı. DİSK yöneticilerinin girişini yasakladı.^[12] Gazeteciler, avukatlar ve milletvekilleri eylem bölgesine ve gözaltındaki işçilerin bulunduğu alanlara alınmadı.^[13][14][15] Bölgeyi ziyaret etmek isteyen Cumhuriyet Halk Partisi milletvekillerine izin verilmedi.^[16] Girişi engellenen heyette bulunan Veli Ağbaba, havalimanında çok ciddi iddiaların olduğunu, bunların başında şantiyede hayatını kaybedenlerin çoğunda baret ve emniyet kemeri eksikliği olduğunu ifade etti.^[17]

Ulaştırma Bakanlığı olayları Gezi Parkı protestolarına benzetti ve "3. Havalimanı Türkiye'nin gurur projesidir, durdurmaya kimsenin gücü yetmeyecek ve 29 Ekim'de açılacaktır" ifadelerini kullandı.^[4]

İnşaat ve Yapı İşçileri Sendikası 22 Eylül günü Twitter hesabından yemek sıkıntılarının devam ettiğini duyurdu.^[18][19]

Gözaltı ve tutuklamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Eylül 2018 günü saat 02.15 civarında jandarma birlikleri işçilerin kaldığı bölgeye baskın düzenledi ve 543 işçi ve sendika temsilcisi göz altına alındı.^{[13][20][21][22]} 24 işçi jandarma baskını sırasında slogan atarak kolluk kuvvetinin müdahalesine engel olmaya çalıştıkları ve "Grup Direniş" isimli WhatsApp grubu oluşturmaları gerekçeleriyle tutuklandı.^[2] 27 Eylül günü şiddetli yağmur ve rüzgara karşın servislerin gelmemesini protesto eden 3 işçi tutuklandı ve tutuklu havalimanı işçi sayısı 27'ye yükseldi.^[23]

Eyleme destek vermek amacıyla Kadıköy'de gerçekleştirilmesi planlanan eyleme ve Ankara'daki basın açıklamasına polis müdahale etti ve aralarında İnşaat-İş sendika temsilcisi ve AFP muhabirinin de bulunduğu çok sayıda kişi gözaltına alındı.^[24]

Talepler[değiştir | kaynağı değiştir]

İşçilerin ilk açıkladığı talepler şu maddeleri içermekteydi;^[11]

1. Eyleme katılan arkadaşlar işten çıkarılmayacaktır.
2. Habersiz işten atılanların işe iadesi sağlanacaktır.
3. Servis sorunu çözülecektir.
4. Yatakhaneler, lavabo ve banyo temizliklerinin düzenli yapılması, tahta kurusu sorunun çözülmesi sağlanacaktır.
5. Revir personelinin işçilerle ilgilenmesi sağlanacaktır.
6. Maaşların tamamının hesaba yatırılması ve elden maaş ödenmemesi sağlanacaktır.
7. Geçmişe dönük ödenmeyen maaşların ödenmesi sağlanacaktır.
8. İşçilerin ve formenlerin aynı yemekhanede yemek yemesi sağlanacaktır.
9. Aynı mağduriyetlerin yaşanmaması için söz verilecektir.
10. Basın huzurunda maddeler okunacaktır.
11. İş cinayetlerinin çözülmesi sağlanacaktır.
12. 6 aydır maaş alamayanlara maaşlarının ödenmesi sağlanacaktır.
13. Yemek ve bayram ikramiyesi verilecektir.
14. Mağduriyet yaratan bir şefin işten atılması sağlanacaktır.
15. İşçi kıyafetlerinin verilmesi sağlanacaktır.

Destek açıklamaları ve eylemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Protestoya ilişkin ortak açıklama yapan DİSK, KESK, TMMOB ve TTB “Gözaltına alınan işçiler derhal serbest bırakılmalı, işçilerin tüm talepleri karşılanmalıdır.” ifadelerini kullanarak işçilere destek verdi.^[25] Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu "güvensiz ve insanlık dışı çalışma koşullarını protesto eden işçilerin gözaltına alınmasını kınıyoruz" açıklamasında bulundu ve hükûmete taleplerin bir an önce karşılanması çağrısında bulundu.^[26] İnsan Hakları Derneği yayınladığı raporda; çalışma koşullarının kötülüğünün ve mevzuata aykırılığının yanında, iş cinayetleri ile gündemdeki yerini korumakta olduğunu, yetkililerin sorunları gidermeye dönük tedbirler almak yerine duruma itiraz eden ve koşulların iyileştirilmesini talep eden işçiler ve işçilere destek olmaya çalışan işverenleri devlet işbirliği ile gözaltına alınarak susturulmaya çalışıldığı ifade edildi.^[27] Kocaeli'inde işçilere destek eylemi yapıldı.^[28]

Cumhuriyet Halk Partisi, Emekçi Hareket Partisi, Emek Partisi, Halkların Demokratik Partisi ve Özgürlük ve Dayanışma Partisi işçilere destek vererek taleplerin karşılanması çağrısında bulundu.^{[29][30][31][32][33]}

Haftalık mizah dergisi Uykusuz, 577. sayısının kapağında eylem düzenleyen havalimanı işçileini ve işçileri hedef alan yazarları konu aldı.^[34]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Tariş Olayları
• Yeni Çeltek olayları
• Türkiye'deki sanayi ve inşaat kazaları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]