Cerattepe protestoları, Artvin ili Merkez ilçesinin sınırları içindeki Cerattepe mevkiinde yer alan ormanlık alanlarda gerçekleştirilmesi planlanan madencilik faaliyetlerini engellemek üzere 21 Haziran 2015’ten itibaren sürdürülen eylemler ve iş makinelerinin maden sahasına girişini sağlamak üzere 16 Şubat 2016’da asker ve polisin yaptığı müdahale sonucu meydana gelen olaylardır.

Kentsel yerleşim alanını ve Artvin Kafkasör Turizmi Koruma ve Geliştirme Bölgesi'ni kapsayan ve Hatila Vadisi Milli Parkı’nın bitişiğinde bulunan yörede, madencilik girişimleri ve söz konusu girişimleri engelleme çabası 1990’lı yıllarda başlamıştır.^[5] 2012 yılında bölgede maden işletme ruhsatının yeninden ihaleye çıkarılması ve Cengiz Holding'e bağlı bir şirket tarafından bakır madeni çıkarılması için olumlu Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) raporu verilmesi üzerine dava açılmış; mahkeme kararı ile yürütme durdurulup rapor iptal edilmişti.^[6] Ancak projede birkaç değişiklik yapılıp tekrar olumlu rapor alınması üzerine yeniden dava açan eylemciler^[7] dava devam ederken iş makinelerinin Cerattepe'ye girmelerini önlemek üzere 21 Haziran 2015’ten itibaren maden sahasında yaklaşık 250 gün nöbet tutmuşlardır. 16 Şubat 2016'da polis ve askerin müdahalesi ile iş makinelerinin maden sahasına ulaşmasının ardından Artvin'de protesto eylemleri ve diğer illerde protestoya destek eylemleri gerçekleştirilmiştir.^{[8][9][10][11]}

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgede maden arama çalışmaları 1992 yılında arama ruhsatı alan Kanada merkezli Cominco Madencilik firması tarafından başlatıldı. Artvin Valiliğinin yaptırdığı araştırma sonucunda hazırlanan ve olumsuz görüşleri içeren raporun Şubat 1996'da Resmî Gazete'de yayınlanmasının ardından MTA'nın maden için ruhsat verilen alanın heyelan risklerine dikkat çeken 1998 yılındaki araştırması ile dönemin Orman Bölge Müdürlüğünün benzer görüşleri ortaya koyması üzerine Cominco Madencilik'in çalışmaları valilik tarafından durduruldu.^[12]

Altın, gümüş, bakır ve çinko için arama ruhsatına sahip olan firma 2004 yılında ruhsatını Çayeli Bakır'ı işleten Kanada merkezli Inmet Mining firmasına devretti. Artvin Bakır İşletmeleri'ni kuran firma, kamuoyu baskısı üzerine altın değil, sadece bakır çıkaracağını açıkladı.^[13] 1995'te kurulan Yeşil Artvin Derneği ile Artvin Barosu tarafından 2005'te heyelan riski ve bölgenin halkının sağlığının bozulacağı iddialarıyla işletmenin ruhsatının iptali için dava açıldı. söz konusu dava, 2008 yılında ruhsatın iptali ile sonuçlandı. Karar, 2009’da Danıştay tarafından da onaylandı.^[12]

24 Haziran 2010’da yürürlüğe giren yeni Maden Kanunu ile Cerattepe’de maden aramak için ruhsatlandırma mümkün hale geldi ve 2012’de maden işletme ruhsatı yeniden ihaleye çıkartıldı.^[14] İhaleyi kazanan Özaltın İnşaat firması, hakkını Cengiz Holding’e bağlı Eti Bakır A.Ş. firmasına devretti. İhale sürecinin ardından bakanlık, bakır madeni için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) olumlu raporuna da onay verdi. Ancak ÇED olumlu raporunun yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle Rize’de dava açıldı. Mahkeme, 20 Kasım 2014’te yürütmeyi durdurma kararı verdi. Ayrıca mahkeme Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından verilen olumlu ÇED raporunu da iptal etti.

Ancak maden şirketi Haziran 2015’te projede değişiklik yaparak yeniden bakanlığa sundu ve tekrar olumlu ÇED raporu aldı.

Protestolar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni ÇED raporunun Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca kabul edilmesi ve maden şirketinin bölgeye gelerek konteyner ve iş makinelerine yer teslimi yapmak istemesi üzerine harekete geçen Artvinli eylemciler, 19 Haziran’da Orman Bölge Müdürlüğü’ne yürüyerek ağaç katliamına karşı nöbet tutmaya başlayacaklarını ilan etti. Cerattepe’de kalabilmek için bir kulübe yapan halk 21 Haziran günü nöbet eylemine başladı.^[15] Eylemcilerin direnişi sonucu iş makineleri bölgeden ayrıldı.^[16] Nöbet eylemi devam ederken bölgeye jandarma eşliğinde iş makinesi çıkarmak üzere tekrarlanan girişimler nöbet alanında toplanan halk tarafından önlendi.^[17]

8 Temmuz 2015’te 761 kişi ile 60 avukatın tarafından yeniden yürütmeyi durdurma ve ÇED raporunun iptali davası açıldı.^[12] Artvin’in yanı sıra İstanbul ve İzmir’de protestolar düzenlendi.^[18] Mahkeme yeniden keşif yapılması kararı verdi.

Eylemcilerinin nöbetinin devam ettiği Cerattepe'ye şirket yetkilileri 16 Şubat 2016'da bir kez daha polis ve askerler eşliğinde çıktı. Cerattepe’ye çıkan yolu araçlarıyla kapatan yaklaşık 300 kişilik gruba karşı gaz bombaları ve plastik mermilerle müdahale edildi.^[19] 17 Şubat'ta göstericiler ve güvenlik güçleri arasındaki mücadele devam etti; şirket barikatları aşarak maden sahasına ulaştı.^[20] Artvin Meydanı’nda toplanan 5 bin kişilik bir grup 18 Şubat’ta Artvin Meydanı’nda toplanarak güvenlik güçlerinin müdahalesini protesto etti.^[21] Bursa, Sinop, Trabzon, Sakarya gibi illerde de Cerattepe protestolarını destek eylemleri yapıldı.^{[8][9][10][11]} Artvin Adliyesi önünde toplanan yaklaşık 700 kişi, maden şirketinin araçlarını fiili bir durum yaratmak amacıyla herhangi bir yasaya dayanmaksızın Cerattepe’ye sokma girişiminden sorumlu tuttukları Artvin valisi, jandarma alay komutanı, il emniyet müdürü hakkında suç duyurusunda bulundular.^[22]

24 Şubat 2016 tarihinde Yeşil Artvin Derneği üyelerinin başbakan Ahmet Davutoğlu ile yaptıkları iki saat süren görüşmede hukuki süreç tamamlanıncaya kadar Cerattepe bölgesinde maden şirketinin faaliyetlerinin durdurulmasının kararlaştırıldığı belirtildi.^[23]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise Carettepe protestocularını: "Geziciler neyse, bunlar da yavru Gezicilerdir" şeklinde yorumladı.^[24]

Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu ise kesilmesi ön görülen 3500 ağacın her biri için 3 fidan dikileceğini vurguladı.^[25]

Davalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Rize İdare Mahkemesi'nde, ‘ÇED olumlu’ raporunun yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle 8 Temmuz 2015’te açılan çevre davasının son duruşması 19 Eylül 2016'da gerçekleşti. Mahkeme, devlet ormanlarında gerekli iznin alınması halinde madencilik faaliyetlerinin yapılabileceği, söz konusu madencilik projesi için gerekli izinlerin alındığı ve mevzuata aykırı bir durum olmadığına yer verdi ve iptal talebini reddetti.^[26] Yeşil Artvin Derneği'nin Danıştay'a yaptığı itiraz sonucunda Danıştay, yerel mahkemenin verdiği 'Madencilik yapılabilir' yönündeki kararı onadı.^[26]

Cerattepe olaylarından sonra sonrası haklarında, ‘Toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanuna muhalefet' ve ‘Polise pasif direnme’ suçlarından 48 kişiye dava açıldı.^[27] Aynı olaylar kapsamında basit yaralama, polise mukavemet gibi suçlamalardan ötürü 25 kişiye yeni bir dava açıldı.^[28]

Kültürel etkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şarkılar

• TRAK, Ses Ver (2016)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]