İnsan Hakları Derneği
Kısaltma	İHD
Slogan	İnsan, haklarıyla insandır
Kuruluş	17 Temmuz 1986 (37 yıl önce) (1986-07-17)
Tür	STK
Yasal statü	Hak Temelli
Merkez	Ankara
Yönetim Kurulu Başkanı	Emire Eren Keskin
Ana organ	Yönetim Kurulu
Resmî site	ihd.org.tr

İnsan Hakları Derneği (İHD), genel merkezi Ankara'da bulunan bir sivil toplum kuruluşudur.

17 Temmuz 1986 tarihinde 98 kişilik kurucu üye grubuyla gerçekleştirilen girişim; gönüllülüğe dayanan bir oluşumdur. Irk, dil, din, renk, cinsiyet, siyasi görüş vb. ayırt etmeden, temel insan haklarının savunuculuğunun yapılması temelinde, ölüm cezası, işkence, militarizm, gibi olgulara karşı durmak, adil yargılanma, düşünce ve inanç özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü gibi olguları savunmak ilkelerini temel prensip edindiğini belirten İHD, Ankara dışında da başta İstanbul, İzmir, Adana gibi büyük iller olmak üzere toplam 29 ilde şube, 3 ilde ise temsilcilik şeklinde örgütlenmiş durumdadır.^[1]

Türkiye İnsan Hakları Vakfı'nın (TİHV) kurucusu olan dernek, aynı zamanda, Uluslararası Ceza Mahkemesi Koalisyonu'nun (UCMK) kurucusu, Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu'nun (FIDH) ve Avrupa-Akdeniz İnsan Hakları Ağı'nın (EMHRN) üyesidir. Uluslararası Af Örgütü, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi kurum ve kuruluşlarla sürekli ilişki içinde olan dernek, birçok kurum ve kuruluşla ortak çalışmalar yapmakta, çeşitli yayınlar ve etkinliklerle faaliyetlerini sürdürmektedir.

Etkinlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Proje ve kampanyalar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türkiye'de İnsan Hakları Savunucularının Korunması Projesi
• Mülteci, Sığınmacı ve Uluslararası Korunmaya Muhtaç Diğer Kişilerin Haklarının Etkin Koruması Projesi
• Kanunla İhtilafa Düşmüş ve Adalete Erişemeyen Çocukların Haklarını Savunma Projesi
• Çocuk İstismarı Ve İhmalini Önleme Projesi
• İnsan Hakları Örgütlerinin Yerel Şubelerini Güçlendirme" Projesi
• Kara Mayınları Eylem Programı
• "İşkenceye Sessiz Kalma" Kampanyası
• Düşünceye Özgürlük Kampanyası - Ekim 2001
• Düşünceye Özgürlük Kampanyası - Mayis -1999
• Genel Af Kampanyası - 1999
• DGM'lerin Kaldırılması Kampanyası

İHD İnsan Hakları Akademisi[değiştir | kaynağı değiştir]

İHD Genel Yönetim Kurulu'nun 23 Şubat 2008'de aldığı bir kararla kendi amaç ve ilkeleri doğrultusunda eğitim ve öğretim yapmak üzere oluşturulması kararlaştırılmış, 17 Temmuz 2010'da açılmıştır.^[2] Derneğe bağlı ve ondan ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olmayan, özerk ve çoğulcu ilkelere sahip olarak tanımlanan, merkezi Ankara'da olan Akademi şu organlardan oluşmaktadır:^[3]

• Akademi Başkanı
• Yürütme Kurulu
• Bilim Kurulu
• Akademi Genel Kurulu

Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dernek TİHV ile birlikte 1998'den bu yana 11 Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansları düzenlemiştir. Derneğin sitesinde konferanslara yol gösterici olan ilkeler arasında uluslararası ve iç barış, ekolojik dengelerin korunması, silahsızlanma belirtilmektedir. Her konferans sonrası düzenlenen bildirgeler derneğin ağ sitesinde bulunabilir.^[4]

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Derneğin çıkarmış olduğu kitaplar şunlardır:^[5]

• İnsan Haklarının Kavramsal Temelleri
• Kuruluşundan Bugüne İHD – 15. Yıl Kitapçığı
• Devlet Güvenlik Mahkemelerine Hayır! – İHD Ankara Şubesi ve Diğer Kurumlar
• Kopenhag Siyasi Kriterleri ve Türkiye
• İnsan Hakları Eğitimi (İlk ve Ortaokullar İçin Uygulamalı Etkinlikler)
• 12 Eylül Kurultayına Giderken – İHD İzmir Şubesi
• Mülteciler ve İltica Hakkı
• İnsan Hakları Hareketi Konferansı 1998-1999
• Habitat II – Alternative Report
• Copenhagen Political Criteria and Turkey
• İşkencenin Doğru ve Etkin Belgelenmesi İçin Rehber
• İnsan Hakları Eğiticileri İçin Başvuru Kitabı
• İnsan Haklarının Kavramsal Temelleri
• İnternet: Girilmesi Tehlikeli ve Yasaktır – İHOP Yayını

Bülten Özel Sayıları ve Broşürler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dernek; İnsan Hakları Haftası, Dünya Kadınlar Günü, Dünya Barış Günü, mülteciler, çocuk istismarı gibi konularda çeşitli bülten özel sayıları ve broşürler çıkarmaktadır.^[6]

Raporlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllık raporlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Derneğin çıkardığı Türkiye'deki insan hakları ihlallerine ilişkin yıllık raporlar şunlardır:^[7]

• 1997 Yılı Aylık İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• Ocak – Haziran 2001 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• Ekim- Aralık 2001 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2002 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2003 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2004 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2007 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2008 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2009 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2010 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2011 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2012 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2013 İnsan Hakları İhlalleri Raporu
• 2014 İnsan Hakları İhlalleri Raporu

Hakkında eleştirel değerlendirmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazeteci Uğur Mumcu, 25 Eylül 1992 tarihli yazısında, Derneğin "PKK ve Dev-Sol gibi terör örgütlerini kınamadığını" belirtip şöyle dedi:

"İHD, devletten kaynaklanan 'insan hakları ihlallerini' sergilerken PKK ve Dev Sol gibi terör örgütlerinin eylemlerine, 'her gün yaşanan bu tür olaylar için bildiri yayımlamanın ciddi yarar sağlamayacağını' ileri sürüp bu insanlık dışı eylemleri kınadığını açıklamıyor. 'İnsan Hakları Derneği'nin PKK'nın insanlık dışı eylemleri konusundaki görüşlerini merak ediyoruz."^[8]

Adalet Ağaoğlu, kurucusu olduğu İnsan Hakları Derneğinden Temmuz 2005'te, "PKK yanlısı politika izliyorlar." diyerek istifa etti. İstifa mektubunda derneğin tek yanlı ırkçı-milliyetçi bir tutum takındığını belirterek PKK terörüne karşı yeterli tavır alınmadığını vurguladı. Adalet Ağaoğlu, eski HADEP Genel Başkan Yardımcısı Hikmet Fidan'ın PKK tarafından öldürülmesi karşısında İHD'nin net bir tavır alamamasının kararında etkili olduğunu söyledi. Ağaoğlu devamında şöyle dedi:

"Terör artıyor, terörle birlikte İHD'nin tutumu daha bir tartışılır hâle geldi. Orada neler yaşandığını biliyorum. En temel hak olan insanın yaşama hakkını korumak amacıyla kurduğumuz bir dernek, öldürülen insanlara sahip çıkmıyor. O zaman kimin insan haklarını savunuyoruz, sorusu geliyor akla. PKK terörü karşısında tavır almayan insan hakları derneği olur mu?"^[9][10]

İHD'nin, bazı sol örgütlerin kendi üyelerini siyasi amaçlarla öldürmeleri ("örgüt içi infaz") veya insan haklarına aykırı muamelelere maruz bırakmaları ("örgüt içi cezalandırma") durumlarına karşı ilkelerine uygun yeterli tepkiyi göstermediğine yönelik çeşitli eleştiriler vardır.^[11]

Üyelikler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Denge ve Denetleme Ağı^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resmî site