Jean Ping (French pronunciation: [ʒɑ PIN] ; 24 Kasım 1942'de Omboué'de doğdu),^[1][2][3] 2008'den 2012'ye kadar Afrika Birliği Komisyonu Başkanı olarak görev yapan Gabonlu bir diplomat ve politikacıdır. Çinli bir baba ve Gabonlu bir anneden dünyaya gelen Jean Ping, Afrika Birliği'nin yürütme organına liderlik eden Çin asıllı ilk kişidir.^[4]

1999'dan 2008'e kadar Gabon Cumhuriyeti Devlet Bakanı ve Dışişleri, İşbirliği ve Frankofoni Bakanı olarak görev yaptı ve 2004'ten 2005'e kadar Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Başkanıydı. 2016 Gabon cumhurbaşkanlığı seçimlerinde cumhurbaşkanı Ali Bongo'ya karşı adaylığını koydu.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kişisel hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Ping, Port-Gentil'in güneyinde, Fernan Vaz lagünündeki küçük bir kasaba olan Omboué'de doğdu.^[5] Gabonlular tarafından Wang Ping olarak adlandırılan babası Cheng Zhiping, 1920'lerde işçi olarak işe alınan ve kereste hasatçısı olan Wenzhou, Zhejiang'dan bir Çinli idi. Kongo doğumlu bir kabile reisinin Gabonlu kızı Germaine Anina ile evlenen Cheng,^[5][6] oğlunu Gabon hükûmetinin bursuyla Fransa'da okumaya teşvik etti.

Ping, 1975'te René Passet altında aldığı Paris 1 Panthéon-Sorbonne Üniversitesi'nden ekonomi bilimi doktorasına sahiptir.^[5]

Daha önce iki çocuğu olan cumhurbaşkanı Omar Bongo'nun kızı Pascaline Bongo ile ilişkisi olan^[7] Ping'in Marie-Madeleine Liane'den de çocukları vardır. Ancak, o her zaman İtalyan-Fildişi kökenli olan Jeanne-Thérèse ile evli kalmıştır. Sekiz çocuk babasıdır.

Uluslararası pozisyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1972'de Ping, Paris'teki UNESCO'da uluslararası bir memur olarak çalışmaya başladı. Ülkesinin siyasetine karışmadan önce 1978'den 1984'e kadar Gabon'un UNESCO Daimi Temsilcisi olarak görev yaptı. Gabon'un üye olduğu 1993 yılında OPEC'in başkanıydı.

2004 yılında Ping, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 59. Başkanı olarak seçildi.^[8][9]

Ping, 2008'deki ilk turda Afrika Birliği Komisyonu Başkanı seçildi^[10] 2012 yılında rolü bıraktı.

Ping, Gabon'u çok sayıda uluslararası konferansta birkaç kez temsil etti: UNESCO, Afrika Birliği Örgütü (şimdi AU olarak bilinir), Bağlantısızlar Hareketi, İslam İşbirliği Örgütü (OIC), Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), Dünya Bankası, Frankofoni Zirveleri, Fransa–Afrika, Afrika–Karayipler–Pasifik–Avrupa Birliği, Çin–Afrika Forumları, Tokyo Uluslararası Afrika Kalkınma Konferansı (TICAD) ve Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası (AGOA) ile ilgili olarak düzenlenen ABD–Afrika Konferansları .

Ping, Başkan Omar Bongo tarafından orta Afrika'da barış ve istikrarı yeniden sağlamak için başlatılan çeşitli arabuluculuklara katkıda bulundu: DRC, Kongo Cumhuriyeti, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti ve São Tomé ve Principe. 17 Aralık 2010'da Afrika Birliği tarafından Fildişi Sahili'ndeki krize bir çözüm bulmaya çalışması istendi. O zamanlar ülke, 28 Kasım 2010 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turundan bu yana, Laurent Gbagbo ve Alassane Ouattara'nın kendilerini galip ilan etmesiyle devam eden bir güç mücadelesiyle sarsılmıştı.

Ping, Fransa'nın 2011'de Libya'ya askeri müdahalesini eleştirdi, bu da kendi görüşüne göre ülkeyi harap etti ve bölgeyi istikrarsızlaştırdı. Politikayı, Bernard-Henri Lévy ve Nicolas Sarkozy'nin geleneksel Fransız politikasını reddetme ve "savaşa gitme, silahlar alev alev ve düşmanlıklara cepheden önderlik etme" kararının müdahaleciliği tarafından temsil edilen "neo-sömürge" olarak nitelendirdi. BM bayrağının örtüsü altında ve ABD ile NATO'nun askeri şemsiyesi altında," O, "düşüncelere üstün gelen temel duygular ve tutkular tarafından yönlendirilen" Batı politikasını kınadı.^[11]

Siyasi kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

1972'de Ping, UNESCO'da Dış İlişkiler ve İşbirliği Sektöründe uluslararası bir memur olarak çalışmaya başladı.^[1] 1978'de Fransa'daki Gabon büyükelçiliğinin danışmanı oldu^[2] ve ardından 1984'e kadar görev yaptığı Gabon'un UNESCO Daimi Temsilcisi oldu.

1984 yılında Gabon'a dönen Ping, siyasi kariyerine Gabon Cumhuriyeti Devlet Başkanı Omar Bongo'nun kurmay başkanı olarak başladı.

Bakanlık kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Şubat 1990'da Ping, Parlamento ilişkileri ve hükûmet sözcüsünden sorumlu Bilgi, Posta Hizmetleri, Telekomünikasyon, Turizm, Boş Zaman ve Parastatal Sektör Reformu Bakanı olarak atandı. 29 Nisan 1990'dan Haziran 1991'e kadar Maden, Enerji ve Hidrolik Kaynaklar Bakanlığı başkanlığına geçmeden önce kısa bir süre, daha sonra 28 Ağustos 1992'den 24 Mart 1994'e kadar on dokuz ay boyunca görev yaptı.

25 Mart 1994'te Ping'e, 30 Ekim'de Maliye, Ekonomi, Bütçe ve Özelleştirme Bakan Yardımcısı olmadan önce, ilk kez Dışişleri ve İşbirliği Bakanlığı'nın sorumluluğu verildi.

Ping, Aralık 1996 parlamento seçimlerinde, Aralık 2001 parlamento seçimlerinde^[2] ve Aralık 2006 parlamento seçimlerinde Omboué'den Ulusal Meclis'e seçildi.

Ping, 27 Ocak 1997'den 25 Ocak 1999'a kadar iki yıl boyunca Planlama, Çevre ve Turizm Bakanı olarak görev yaptı, ardından tekrar Dışişleri ve İşbirliği Bakanlığı'nın sorumluluğunu üstlendi, bu kez Frankofoni portföyü ve Devlet Bakanı unvanıyla katıldı. 6 Şubat 2008'de Afrika Birliği Komisyonu Başkanlığı'na seçilene kadar orada kaldı ve bu görevi 15 Ekim 2012'ye kadar sürdürdü. Bu son dokuz yıllık bakanlık döneminde 2004-2005 yıllarında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Başkanı olarak görev yaptı.

1 Şubat 2014'te Ping, iktidardaki Gabon Demokrat Partisi'nden (PDG) duyduğu hayal kırıklığını açıkladı ve 19 Şubat 2014'te istifa etti.^[12] O zamandan beri Başkan Ali Bongo ile açık bir çatışma içinde ve muhalefet güçlerini Front uni de l'opposition pour l'alternance (FUOPA) adlı bir yapı içinde birleştirmeye odaklandı.

2016 Başkanlık seçimi[değiştir | kaynağı değiştir]

25 Ağustos 2015'te Oyem şehrinde düzenlenen siyasi bir toplantıda Ping, 27 Ağustos 2016 cumhurbaşkanlığı seçimlerinde tek muhalefet adayı olma hedefini resmen başlattı.^[13]

2016 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin arifesinde, Ping, giden başkan Ali Bongo ile birlikte iki favori adaydan biri ve diğer sekiz adaydan biriydi. Onun için ayrılan diğer dört aday tarafından desteklendi : Eski Başbakan Casimir Oyé Mba, Ulusal Meclis eski başkanı Guy Nzouba- Ndama, Başkan Bongo'nun kuzeni Léon Paul Ngoulakia ve bağımsız aday Roland Désiré Aba'a Minko.^[14]

Tarafsızlığı muhalefet tarafından şiddetle eleştirilen Gabon'un ulusal seçim komisyonu CENAP'ın 31 Ağustos resmi sonuçlarına göre, Ali Bongo oyların %49,8'ini alarak galip ilan edildi.^[15] %48,2 oyla Jean Ping'in sadece 5.594 oyla mağlup edilmesiyle zafere itiraz edildi. Dolandırıcılık iddiaları,^[16][17] özellikle Ali Bongo'nun kalesi olan Haut-Ogooué eyaletinde, katılımın ulusal düzeyde %59,5'e karşı %99,93'e ulaştığını ve oyların %98'inin onun lehine kullanıldığını gördü.^[18]

31 Ağustos - 1 Eylül 2016 gecesi, Ping'in başkanlık kampanyasının karargahı askerî güçler tarafından saldırıya uğradı ve birkaç kişi öldü. Ping o zamandan beri "askeri-seçim darbesini" kınadı.

2 Eylül'de, Ping bir basın toplantısında şunları söyledi: "Bütün dünya cumhurbaşkanının kim olduğunu biliyor: benim, Jean Ping." Oyların sandıkta yeniden sayılmasını istedi.^[19] 30 Ağustos'un başlarında, Amerika'nın Gabon Büyükelçisi sonuçların sandık tarafından yayınlanması için çağrıda bulunarak, "seçmenlerin sayısız sistematik başarısızlık ve usulsüzlük yüzünden hayal kırıklığına uğradığını" belirtti. 1 Eylül'de Avrupa Birliği de, "Seçim sonuçlarına olan güven ancak şeffaf bir doğrulama, sandık merkezleri ile geri yüklenebilir" açıklamasını yaptı.^[20]

24 Eylül 2016'da Bongo, Anayasa Mahkemesi tarafından %50,66 oyla galip ilan edildi ve Ping'in önünde %47,24 oy aldı.^[21] Kararın ardından uluslararası toplumun baskısı altında yüksek mahkemeye başvuran Ping, Gabon halkına seslendi: "Dün Mahkeme, Gabon halkının egemenliğini ayaklar altına alarak, her şeye rağmen aleyhte olan kararını verdi. Ulusal ve uluslararası toplumun şeffaflığı için acil çağrılar yapılmalı. Ancak bu karar Gabon halkını ne birleştirecek ne de tatmin edecek, çünkü Gabon halkı bunu tanımayacak. Uluslararası toplum da buna itibar etmeyecektir.”^[22]

Seçim sonrası dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Ping, 2015 yılında hammadde fiyatlarındaki düşüşün tetiklediği ekonomik krizi aylardır önemli ölçüde kötüleştiren (manganez çok daha az etkilenmesine rağmen) Gabon'un siyasi krizini çözmek için barışçıl bir mücadele yürütmeye ve Ali Bongo'ya karşı kampanyayı sürdürmeye karar verdi.^[23]

Çeşitli raporların ardından, Gabon'un daveti üzerine hazır bulunan seçim gözlemcileri tarafından yazılan Avrupa Birliği Seçim Gözlem Misyonu'nun (EUEOM) 12 Aralık tarihli raporunda, "Bu anormallikler,seçim sonuçlarının konsolide edilmesi, sürecin bütünlüğünü ve nihai karar verme sürecini sorgulamaktadır." Ping, Kasım 2016'da uluslararası kurum ve kuruluşların ilk dünya turunu tamamladığında şunları söyledi: : "Bu açıkça gösteriyor ki, cumhurbaşkanlığı seçimini kazanan benim Jean Ping. "Uluslararası toplumun rapordan gerekli tüm sonuçları çıkarmasını bekliyoruz" dedi. Afrika Birliği (AU) ve Uluslararası La Francophonie Örgütü (OIF) tarafından bugüne kadar açıklanan raporlar, Gabonlu seçmenlerin isteklerinin dikkate alınmadığını teyit ediyor.^[24]

15 Aralık 2016'da Ping, tartışmalı 27 Ağustos 2016 cumhurbaşkanlığı seçimlerinden önce ve sonra insanlığa karşı işlenen suçları gerekçe göstererek ICC'ye başvurdu. En az 22 kişinin kolluk kuvvetleri tarafından vurularak öldürüldüğüne dair elinde kanıt olduğunu iddia etti.^[25]

Ping'in girişimiyle, 18-23 Aralık 2016 tarihleri arasında 'Le Dialogue National Pour l'Alternance' (DNPA) düzenlendi. Zafer iddiaları, seçim sonrası kriz, yönetim ve toplumsal krizler gibi temel konuları tartışmak amacıyla tüm Gabonlular davet edildi.^[26]

2 Şubat 2017'de Avrupa Parlamentosu, 2016 cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ardından Gabon'daki insan hakları ihlallerini kınayan bir kararı kabul etti. Bu durum : "Hep hedefe yönelik yaptırımlar çağrısında bulunduk. Zaman alabilirler ama gelecekler."^[27] diyen Ping tarafından memnuniyetle karşılandı.

2017 boyunca, Ping kampanyaya devam etti ve 2014'ten beri yaptığı gibi, Gabon'un üç eyaletine ve başkentine ülke çapında bir tur (1 - 5 Mart 2017) düzenledi: kuzeyde Oyem; güneyde Mouila; ve merkezde Lambaréné.^[28]

22 Haziran'da Libreville'de, Ping, Gabon'daki seçim sonrası şiddete ilişkin ön incelemelerinin bir parçası olarak ICC Savcılık Ofisi üyeleri tarafından sorguya çekildi.^[29]

Ping'in yanı sıra, Gabon diasporasının liderliğinde Gabon halkının egemenliğinin tanınmasını ve gerçek seçim sonuçlarının kabul edilmesini talep eden uluslararası bir hareket ortaya çıktı. Temmuz 2017'deki Avrupa turu sırasında protesto hareketi onu sıcak bir şekilde karşıladı.^[30][31]

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Gabon'da[değiştir | kaynağı değiştir]

• Commandeur de l'Étoile équatoriale
• Grand officier de l'Étoile équatoriale
• Commandeur du Mérite maritime
• Commandeur de l' Ordre National du Mérite

Fransa'da[değiştir | kaynağı değiştir]

• Grand officier de la Légion d'honneur (2006)
• Member of the Association nationale des docteurs en sciences économiques (Andese-Fransa).

Yazı[değiştir | kaynağı değiştir]

• Mondialization, paix, démocratie ve développement : l'expérience du Gabon (Hubert Védrine önsöz), L'Harmattan, 2002 (978-2747527071)
• Et l'Afrique brillera de mille feux, Éditions L'Harmattan, Paris, 2009
• Eclipse sur l'Afrique : fallait-il tuer Kaddafi ?, Mihalon, 2014

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]