Zippo

Zippo Manufacturing Comp
Slogan	It works or we fix it!
Tip	Özel
Tür	Çakmak üreticisi
Kuruluş	1932
Kurucu	George G. Blaisdell
Genel merkezi	Bradford, Pensilvanya, ABD
Bölümleri	W. R. Case & Sons Cutlery Co.
Web sitesi	zippo.com.tr

Zippo, Zippo Manufacturing Company tarafından Bradford, Pennsylvania, Amerika Birleşik Devletleri'nde üretilen yeniden kullanılabilir metal bir çakmaktır.^[1]

Piyasaya sürülmesinden bu yana geçen doksan yıl içinde, askeri versiyonlar da dahil olmak üzere binlerce farklı stil ve tasarım yapılmıştır. Zippo çakmakları dünya çapında satılmış ve "Amerika'nın efsanevi ve belirgin bir sembolü" olarak tanımlanmıştır.^[2]^[3] 2012 yılında şirket 500 milyonuncu üniteyi üretmiştir.^[4] Şirketin kuruluşundan bu yana, Zippo çakmakları esas olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde üretilmiştir, ancak şirket 1949'dan 2002'ye kadar Niagara Falls, Ontario, Kanada'da da üretim gerçekleştirmiştir.^[5]

Şirket tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerikalı mucit George G. Blaisdell 1932'de Zippo Manufacturing Company'yi kurdu ve IMCO tarafından üretilen benzer tasarımlı bir Avusturya çakmağından esinlenerek 1933'ün başlarında ilk Zippo çakmağını üretti.^[6] Blaisdell şirketi için "Zippo" ismini belirledi. Bunun sebebi "fermuar" (İngilizce: Zipper) kelimesinin söylenişini sevmesi ve "Zippo" kelimesinin kulağa daha modern geldiğini düşünmesiydi.^[7] 3 Mart 1936'da ABD Patent Ofisi Zippo çakmağı için bir patent verdi.

Zippo çakmakları ABD ordusunda, özellikle Zippo'nun "tüketici pazarları için çakmak üretimini durdurduğu ve tüm üretimini ABD ordusuna adadığı"^[8] İkinci Dünya Savaşı sırasında popüler hale geldi. ABD'li savaş muhabiri Ernie Pyle, Zippo'nun kurucusuna yazdığı bir mektupta "Zippo muhtemelen cephedeki en önemli unsurdur"^[9] yorumunu yaptı. Dönem Zippo'ları pirinçten yapılıyordu, ancak Zippo savaş yıllarında metal kıtlığı nedeniyle siyah çatlak gibi görünen bir desene sahip bir çelik kullandı. Zippo Manufacturing Company'nin ordu ile hiçbir zaman resmi bir sözleşmesi olmamasına rağmen, silahlı kuvvetler personeli base exchange (BX) ve post exchange (PX) mağazalarının bu aranan çakmağı bulundurmasını talep etti.^[10]^[11] Daha önce Zippo'lara yetkili rozetleri, birim armaları ve tümen nişanları takmak yaygınken, Vietnam Savaşı'ndaki Amerikan askerleri arasında Zippo'larına kişisel sloganlarını kazımak popüler hale geldi. Bu çakmaklar artık koleksiyoncuların aranan eşyaları ve Vietnam'ı ziyaret edenler için popüler hediyelik eşyalardır.^[12]

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Zippo çakmağı 1960'lara kadar irili ufaklı şirketler tarafından reklamlarda giderek daha fazla kullanılmaya başlandı.^[13] İlk Zippo çakmak reklamlarının çoğu elle boyanmış sanat eserleridir ve teknoloji geliştikçe Zippo çakmağının tasarımı ve kaplaması da gelişmiştir. Zippo çakmağının temel mekanizması değişmeden kalmıştır, ancak üretilen çok çeşitli sanatsal tasarımlarla popüler bir moda aksesuarı haline gelmiştir^[14].

2002 yılında Zippo, ürün yelpazesini Zippo MPL olarak bilinen çeşitli çok amaçlı çakmakları içerecek şekilde genişletti. Bunu 2005 yılında OUL olarak bilinen, Bütan ile yeniden doldurulabilir "dış mekan destek çakmağı" (İngilizce: Outdoor Utility Lighter) takip etti. Ağustos 2007'de Zippo, Zippo BLU adında yeni bir bütan çakmağı piyasaya sürdü. Şirket bu seriyi 1 Ocak 2016'da sonlandırdı.^[15]

Bradford, Pennsylvania'da 1932 Zippo Drive adresinde "Zippo/Case ziyaretçi merkezi" adlı bir müze bulunmaktadır. Bu 15.000 metrekarelik (1.400m²) binada nadir ve özel yapım Zippo çakmakları bulunmakta ve ayrıca tüm Zippo serisi satılmaktadır. Müzede ayrıca muazzam bir Case bıçak koleksiyonu da bulunmaktadır. Zippo şirketinin 1992'deki 60. yıldönümünden bu yana, Zippo koleksiyoncuları için yıllık modeller üretilmektedir.

5 Haziran 2012'de şirket 500.000.000'uncu çakmağını üretti ve 80'inci yıldönümünü kutladı. 2018 yılında Zippo, rüzgar geçirmez çakmağının ses markasını duyurdu ve Zippo çakmağının klik sesini resmi olarak dünyanın en tanınmış seslerinden biri haline getirdi.^[16]^[17]

Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

"Rüzgar geçirmez" çakmaklar olarak popülerlik kazanan Zippo çakmaklar, rüzgar siperinin tasarımı ve yakıt dağıtım sistemi sayesinde sert hava koşullarında yanmaya devam edebilmektedir.

Rüzgar geçirmezliğin bir sonucu da, Zippo çakmağın alevini üfleyerek söndürmenin zor olmasıdır. Ancak alev yukarıdan aşağıya doğru üflenirse kolayca söndürülebilir. Çakmağı söndürmenin doğru yolu, alevi oksijensiz bırakan üst kapağını kapatmaktır. Zippo çakmak, yakıtı çakmağın ateşleme bölümüne bir fitil ile ilettiği için diğer çakmakların aksine yakıt beslemesini kesmez, oksijen teması kesilmediği sürece yanmaya devam eder. Zippo çakmağın Üst kapağı açıldığında, kolayca tanınabilen bir "çın" sesi ve çakmak kapatıldığında farklı ama benzer şekilde tanınabilen bir "çın" sesi çıkar. Bu ses, kapağı güvenli bir şekilde kapalı veya açık tutan küçük bir kol olan yaylı geçiş kamı tarafından üretilir.

Tek kullanımlık çakmakların aksine, yeni satın alınan Zippo çakmaklar yakıt içermez. Çakmağa güvenli bir şekilde yakıt doldurmak için talimatlar ürün ambalajında yer almaktadır. Zippo ayrıca markalı bir çakmak yakıtı da satmaktadır.

Tarih kodları[değiştir | kaynağı değiştir]

Zippo çakmaklar üretildiği tarihi dış muhafazanın tabanında damga olarak taşır.1955 yılının ortalarında Zippo, çakmaklarını noktalarla kodlamaya başladı. 1966'dan 1973'e kadar tarih kodu dikey çizgilerin kombinasyonlarıyla gösterildi. 1974'ten 1981'e kadar kodlama ileri eğik çizgi kombinasyonlarından oluşuyordu. 1979'da şirket, bazı çakmaklarda "//" solda ve "/ "sağda yerine "/" solda ve "//" sağda yazarak üretim aşamasında hata yaptı, ancak sorunu yıl içinde düzeltti. 1982'den Haziran 1986'ya kadar kodlama ters eğik çizgi ile yapıldı.

Temmuz 1986'dan sonra Zippo, tüm çakmakların üzerine üretim ayını ve yılını gösteren bir tarih kodu eklemeye başladı. Alt tarafın solunda, ayı gösteren "A" harfinden "L" harfine kadar harfler ile damgalanmıştır (A = Ocak, B = Şubat, C = Mart, vb.). Sağ tarafta ise 1986'da "II" ile başlayan ve yılı gösteren bir Roma rakamı yer alıyordu.^[18] Ancak 2001 yılında Zippo bu sistemi değiştirerek Roma rakamlarını Arap rakamlarına dönüştürdü. Böylece Ağustos 2004'te yapılan bir Zippo "H, 04" tarih kodu ile damgalandı.

Mekanizma[değiştir | kaynağı değiştir]

Zippo çakmak iki ana parçadan oluşur. Bunlar çakmağın iç ünitesi ve dış muhafazasıdır. İç kısımdaki ünite benzin tutucu pamuk, fitil ve çakmak taşı yuvasını barındırır. Pamuk, yakıtı içinde emip içinde depolar. Fitil ise pamuğun içine kıvrılarak yerleştirilmiştir. Fitil'in bir ucu yakıt haznesinden dışarı uzanarak alev bölmesine çakmak taşının yanına uzanır. Çakmak taşından çıkan kıvılcımlar bu fitilin ucunu tutuşturur.

Dış kısım ise iç üniteyi barındıran ve koruyan muhafazadır. Çakmağa görüntüsünü ve tarzını kazandıran bu kısmıdır. Bu kısım metalden oluşur. Gümüş ve altın kaplama olarak bazı modelleri de vardır.^[19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "The Buyable Past: Zippo Lighters". 21 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ nyttigbras (29 Eylül 2014). "The Short Story About The American Icon - The Legendary Zippo Lighter". BuzzFeed (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Zippo: Kult-Feuerzeug und amerikanisches Symbol - WELT". DIE WELT (Almanca). 22 Eylül 2017. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Zippo manufactures its 500 millionth lighter". NBC News (İngilizce). 5 Haziran 2012. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Dating Canadian Zippos". www.glenzippo.co.uk. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "IMCO Lighter - IMCO of Austria Cigarette Lighter Distributor to the U.S." web.archive.org. 19 Ocak 2021. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Himself, Merv (21 Nisan 2017). "Gadget of the Week". mervserve (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Our History". www.zippo.com (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Morales, Juanjo (2014). "21.bölüm". Enzippopedia (İspanyolca). CreateSpace Independent Publishing Platform.
^ Baer, Avi; Neumark, Alexander (15 Nisan 2001). Zippo Companion (İngilizce). Running Press. ISBN 978-0-7624-0700-2.
^ Baer, Avi R.; Neumark, Alexander (1999). Zippo: An American Legend, a Collector's Companion (İngilizce). Apple. ISBN 978-1-84092-236-3.
^ Buchanan, Sherry (2007). Vietnam Zippos (İngilizce). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-07828-1.
^ Dininny, Paulette (Aralık 1998) "Keepers of the Flame: After Big Sales in World War II and Parts in Old Movies, Zippos Are Still Around, Often as hot Collectors' Items". Smithsonian. Cilt 29, no. 9, s. 44.
^ "A Brief History of Flame: The Story of the Everyday Lighter". sharrowmills.com. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "Zippo to discontinue its butane pocket lighters" (İngilizce). 6 Kasım 2015. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Happy (27 Haziran 2019). "Click and Burn: a sonic history of the Zippo lighter". Happy Mag (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ Griner, David (5 Aralık 2018). "Zippo Trademarks Its Signature Click and Celebrates by Going All In on ASMR". www.adweek.com (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ "How Old Is Your Zippo Lighter?". www.zippo.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
^ "How does a Zippo lighter work". STEVEETREASURES_CHEST (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Mart 2024.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Zippo Resmî Sitesi28 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Zippo Koleksiyonları

Alet ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "The Buyable Past: Zippo Lighters". 21 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[2] yttigbras (29 Eylül 2014). "The Short Story About The American Icon - The Legendary Zippo Lighter". BuzzFeed (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[3] "Zippo: Kult-Feuerzeug und amerikanisches Symbol - WELT". DIE WELT (Almanca). 22 Eylül 2017. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[4] "Zippo manufactures its 500 millionth lighter". NBC News (İngilizce). 5 Haziran 2012. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[5] "Dating Canadian Zippos". www.glenzippo.co.uk. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[6] "IMCO Lighter - IMCO of Austria Cigarette Lighter Distributor to the U.S." web.archive.org. 19 Ocak 2021. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[7] Himself, Merv (21 Nisan 2017). "Gadget of the Week". mervserve (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[8] "Our History". www.zippo.com (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[9] Morales, Juanjo (2014). "21.bölüm". Enzippopedia (İspanyolca). CreateSpace Independent Publishing Platform.

[10] Baer, Avi; Neumark, Alexander (15 Nisan 2001). Zippo Companion (İngilizce). Running Press. ISBN 978-0-7624-0700-2.

[11] Baer, Avi R.; Neumark, Alexander (1999). Zippo: An American Legend, a Collector's Companion (İngilizce). Apple. ISBN 978-1-84092-236-3.

[12] Buchanan, Sherry (2007). Vietnam Zippos (İngilizce). University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-07828-1.

[13] Dininny, Paulette (Aralık 1998) "Keepers of the Flame: After Big Sales in World War II and Parts in Old Movies, Zippos Are Still Around, Often as hot Collectors' Items". Smithsonian. Cilt 29, no. 9, s. 44.

[14] "A Brief History of Flame: The Story of the Everyday Lighter". sharrowmills.com. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[15] "Zippo to discontinue its butane pocket lighters" (İngilizce). 6 Kasım 2015. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[16] Happy (27 Haziran 2019). "Click and Burn: a sonic history of the Zippo lighter". Happy Mag (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[17] Griner, David (5 Aralık 2018). "Zippo Trademarks Its Signature Click and Celebrates by Going All In on ASMR". www.adweek.com (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[18] "How Old Is Your Zippo Lighter?". www.zippo.com (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Mart 2024.

[19] "How does a Zippo lighter work". STEVEETREASURES_CHEST (İngilizce). Erişim tarihi: 28 Mart 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Zippo nedir