Zürih Havalimanı

Zürih Havalimanı
Flughafen Zürich
Zürih Havalimanı; Flughafen Zürich
	IATA: ZRH - ICAO: LSZH
Özet
Havalimanı tipi	Sivil
İşletici	Flughafen Zurich AG
Yer	Zürih, Zürih, İsviçre
Açılış	1953
Bağlantı merkezi (hub)	Swiss; Edelweiss Air;
İnşa tarihi	1953
Rakım (ODS)	1.417 ft / 432 m
Koordinatlar	47°27′29″K 8°32′53″D / 47.45806°K 8.54806°D
Web sitesi	https://www.zurich-airport.com/
Harita
Pistler
	g; t; d;

Zürih Havalimanı, (IATA: ZRH, ICAO: LSZH, eskiden Zürih-Kloten Havalimanı), İsviçre´nin en büyük uluslararası havalimanıdır ve Unique (Flughafen Zürich AG) tarafından işletilir.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Demiryolu[değiştir | kaynağı değiştir]

Zürih Havalimanına ulaşmak için en çok demiryolu tercih ediliyor. Trenler Terminal 2'deki yeraltı tren istasyonuna varıyor. Havalimanına şehirlerarası hızlı tren (Intercity Züge), bölgelesel tren (Interregio Züge) ve Banlıyö tren (S-Bahn) hatları işletilmektedir ve böylelikle ülkenin tüm önemli şehirlere ve yurtdışındaki İsviçre'ye yakın Münih, Stuttgart, Milano ve Friedrichshafen gibi merkezler'e tren düzenli bir şekilde tren seferleri vardır. Zürih Garı ile Havalimanı arası tren seyahat süresi 9-12 dakikadır.^[1]

Terminal 2'nin ana girişin önünde tramvay istasyonu bulunmaktadır. Burdan Havalimanın çevresinde olan köylere, beldelere ve kent merkezine ulaşılabiliniyor.

Karayolu[değiştir | kaynağı değiştir]

Havaalanına A51 otoyolu ve H4 ana yolundan ulaşılabilir. Alan'da dört kapalı otopark (P1, P2, P3 ve P6) ve üç açık otopark (P16, P17 ve P60) mevcut.^[2]

Tarihçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıç dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Zürih bölgesinde, karışık sivil ve askeri hava trafiği 1909 yılından itibaren şehrin kuzeydoğusundaki Dübendorf havaalanında gelişti. Havaalanı 1919'dan itibaren Swissair'in selefi Ad Astra Aero'ya ve 1932'den itibaren Swissair'e ev sahipliği yaptı. 1939'da, stratejik askeri nedenlerden dolayı İkinci Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle sivil hava trafiği durdurulmak zorunda kaldı. Swissair'in Eylül 1940'ta tarifeli uçuş operasyonlarına devam etmesine izin verilmesine rağmen, savaş sırasında mütevazı kaldılar. Mart ayında, Zürih Kantonu Hükûmeti büyük bir havaalanının inşası için olası alanları incelemek için bir çalışma yaptırdı. Raporunda, Locher & Cie şirketi liderliğindeki mühendis ve mimarlardan oluşan bir konsorsiyum Dübendorf havaalanında daha önce tartışılan genişleme seçeneklerine karşı konuştu ve bunun yerine Kloten ve Oberglatt arasında yer alan silah sahasının kısmen ormanlık bozkır bölgesinde ayrı bir sivil havaalanı inşa edilmesi tavsiye etti. Ağustos 1943'te, Savunma, Sivil Korunma ve Spor Bakanlık prensipte "yüksek ulusal çıkarlar için" silah alanını vermeyi kabul etti.^[3] Locher & Cie 31 Aralık 1943'te "Projekt I"i Zürih Kantonu Hükümet Konseyinesundu. Arazi edinimi olmasaydı, proje 87 milyon franka mal olacaktı. Hükümet Konseyi maliyetleri çok yüksek buldu ve revizyon talimatı verdi. 29 Nisan 1944'teki 'Projekt II' sunuldu. önce planlanandan daha küçük bir Havaalanı planlandı ve böylelikle maliyetler azaltılabilindi. Fakat Zürih Kantonu Hükümeti için proje maliyetleri istenilen seviyeye azalmadığı için bir revizyon daha yapıldı, 'Projekt III' adlandıran versiyonun maliyetleri 54.4 milyon İsviçre Frangıdı ama yine de kıtalararası bir havaalanının gerekliliklerini karşılamaktadı. Üçüncü proje taslağı 31 Temmuz 1944'te federal konsey'e sunuldu. Federal konsey ise Zürih projesinin Bern yakınlarındaki Utzenstorf İsviçre Merkez Havaalanı'nda da planlanandan "çok daha üstün" olduğu açıkça vurgulamıştı.^[4]

Savaşın sona ermesinden sonra, Kloten geçici bir havaalanı değil de uluslararası ve tamamen gelişmiş bir Havalimanı olmasına karar verildi ve yeni Zürih Havalimanının inşaat süresi uzatılmış olundu. Bu nedenle Dübendorf havaalanı, ABD silahlı kuvvetlerinin kullanmadıkları eski çelik plakaları kullanılarak geçiş dönemi için genişletildi. Mayıs 1945'te Zürih Kantonu Hükûmeti, revize edilmiş "Projekt IV"ü onayladı. Aralık 1945'in sonunda havaalanı alanının satışı tamamlandı: Savunma, Sivil Korunma ve Spor Bakanlığı 655 hektarlık silah alanını Zürih Kantonu'na yaklaşık 10 milyon İsviçre frangı karşılığında sattı. Projeye yani Zürih Kantonu üstlenmişti ama Federal Konsey maliyetlerin %35 karşılamıştır.

14 Haziran 1948'de 1900 metre uzunluktaki 10/28 pisti, 17 Kasım 1948'de 2600 metre uzunluktaki ve aletli iniş sistemiyle donatılmış 16/34 pisti açılmıştır. 1953'te de terminal binası ve Swissair'e ait iki hangar açıldı.^[5]

1950-1970 arası[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Havalimanı açıldıktan sonra her geçen senle birlikte daha fazla yolcu ağırlamıştır. 1947 yılında havaalanı 12.766 havayolu uçuşlarında 133.638 yolcu; 1952 yılında, 24.728 havayolu uçuşunda 372.832 yolcu seyahat etti. İsviçrenin ekonomisi hızlı büyüyordu ve tüm dünyaya uçuş seferleri vardı. 1965'te Federal Hükûmet Zürih Havalimanın büyütme talimatını vermiştir. Ayrıca havaalanının ulusal karayolu ağına bağlanması istemiştir. 1 Nisan 1971 yeni büyütülmüş terminal, otoyol ve ana yol bağlantıları açılmıştır.

18 Şubat 1969'da, bir El Al uçağı kalkış için hazırlanırken, Filistin Halk Kurtuluş Cephesi dört silahlı üyeleri tarafından saldırıya uğradı. Saldırı, eylemcilerden birinin ölümüyle sonuçlanırken, uçağın güvenlik görevlisi tarafından diğerleri püskürtüldü. Boeing 720'nin yarımcı pilotu sonradan aldığı yaralardan dolayı öldü.^[6]

Üçüncü etap[değiştir | kaynağı değiştir]

Planlar arasında mevcut pistlerin genişletilmesi, 3300 metrelik pist, ek taksi yolları, apronun 47 standa genişletilmesi, yeni bir terminal (finger dock), iki çok katlı otopark, ek teknik binalar, bir havaalanı tren istasyonu ve yeni bir hangar yer alıyor. Buna ek olarak, çeşitli uzantıları ve mevcut binaların dönüşümleri vardı. 776 milyon İsviçre Frangına mal olan proje 1976 yılında bitmiştir.

Dördüncü etap[değiştir | kaynağı değiştir]

Dördüncü aşamanın ana bileşeni, 13 yerleştirme pozisyonuna sahip Terminal A, yeni bir kontrol kulesi, bir bagaj sıralama tesisi, ek birçok katlı otopark, bekleme odaları ve uçak ekipleri için bir operasyon merkezi planlandı. Daha sonra, Zürih Kantonu Hükûmeti bu amaçla 1985 yazında iki buçuk ay kapalı olması gereken kusurlu batı pistini yenilemeye karar verdi. 1981'de inşaat başladı. Terminal A, 29 Nisan 1986'da 41 metre yüksekliğindeki yeni kontrol kulesi olan 1 Kasım 1985'te faaliyete geçirildi.

Beşinci etap[değiştir | kaynağı değiştir]

1991'de Zürih Kantonu Hükûmeti Kanton Meclisine 873 milyon CHF'lik bir kredi tasarısı sundu. "Airport 2000" olarak bilinen beşinci inşaat safhası modası geçmiş sistemlerin yenilenmesini ve mevcut tesisleri daha da genişletilmesini kapsamaktadı ve toplam 2,4 milyar İsviçre frangına mal olmuştu. Projenin önemli bir parçası üç pist arasında yer alan yeni bir uydu terminalı Dock E idi. Onun için Skymetro adında Airside Center'den Dock E'e giden bir metro hattı, bir karayolu tüneli ve yeraltı bagaj konveyör bantları gelişimi gerekliydi. Yeni yolcu merkezi "Airside Center" inşaatı da beşinci etabın bir parçasıydı. Kanton Meclisi projeyi Şubat 1995'in sonunda onayladı. Yaklaşık dokuz yıllık inşaatın ardından proje 2004 yılında tamamlanmıştır.^[7]

'Zürich 2010' Projesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Zürih 2010 projesi Schengen Anlaşması'nı bazı içeriklerini hayata geçirdi. Önemli alt projelerden Dock B'nin yeniden inşası, yeni bir merkezi güvenlik kontrol binasının (SKG) inşası ve Skymetro'un genişletilmesi ve bölünmesiydi. Eski Dock B'deki yıkım çalışmaları Temmuz 2009'da başladı ve yeni bina Ekim 2010'da başladı. Dock B ve SCC resmi işlemlerine 1 Aralık 2011'de başladı. Modern Dock B'de dokuz yanaşma standları vardır ve hem Schengen hem Schengen dışı uçuşlarında esnek bir şekilde kullanılabiliniyor. Çatıya spotter'ler için seyirci terası yapıldı.^[8]

'The Circle' projesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 2009'da Flughafen Zürih AG "The Circle at Zurich Airport" projesi için üç aşamalı bir mimari yarışma başlattı. Sonuç olarak, terminallerin yakınındaki yaklaşık 30 bin metrekarelik bir alanda yaklaşık 180 bin metrekarelik hizmet sektörü için kullanılabilir alan oluşturuldu. Yaklaşık 45.000 metrekarede iki otel ve Hyatt Corporation tarafından işletilecek kongre binası yapıldı. Ekim 2011 sonunda Havalimanı işletmecisi, 6 Mart 2012 tarihinde yapı ruhsatı veren Kloten şehrine yapı başvurusunu sunmuştur. Temel atma töreni 2015'in başında gerçekleştirilmişti. Açılış 5 Kasım 2020 tarihinde gerçekleşti. Projenin bir özelliği binanın bahçesinden yakındaki Butzenbühl tepesine inşa edilen füniküler hattıdır.^[9]

Yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]

İsviçre'nin ulusal havayolu SWISS ve tüm Lufthansa Grubu'na air havayolları yolcuları Terminal 1'i kullanmaktadır. Diğer havayolu yolcuları ise Terminal 2'yi kullanmaktadır.

Terminal 1 Check-In
Terminal 2 Check-In

Havalimanında üç kapı bölümleri vardır. A ve B kapıları iç hatlar ve Schengen içi uçuşlar için. D ve E kapıları ise Schengen dışı tüm uçuşlar için. Kule Dock A'nın üzerinde yer almaktadır.

Yolcu sayısı ve Havayolları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yolcu sayısı ve uçak sayısı[değiştir | kaynağı değiştir]

1982'den 2014'e kadar istatistiklere göre rakamlar:

Yıl	Yolcu	Uçak iniş/kalkış	doluluk oranı	kargo	posta
1950	157,709	15,372
1960	1,226,871	49,272
1970	4,160,234	96,570
1980	7,627,650	118,394
1985	9,103,802	128,148
1990	12,278,088	172,471
1995	14,926,943	208,851
2000	22,450,494	291,044
2001	20,818,271	274,234
2002	17,789,551	282,154	64,1 %	421,811 t	22,990 t
2003	17,024,937	269,392	64,8 %	389,843 t	21,650 t
2004	17,252,906	266,660	65,1 %	363,537 t	22,963 t
2005	17,884,652	267,363	66,7 %	372,415 t	21,475 t
2006	19,237,216	260,786	69,8 %	363,325 t	22,853 t
2007	20,739,113	268,476	70,1 %	374,264 t	25,343 t
2008	22,099,233	274,991	70,6 %	387,671 t	32,172 t
2009	21,926,872	262,121	71,6 %	344,415 t	28,662 t
2010	22,878,251	268,765	72,9 %	411,037 t
2011	24,337,954	279,001	72,8 %	415,035 t
2012	24,802,390	270,027	74,4 %	418,751 t	35,606 t
2013	24,865,138	262,227	75,1 %	415,362 t	37,062 t
2014	25,477,662	264,970	k. A.	429,830 t	34,345 t
2015	26,281,228	265,095	k. A.	411,780 t	27,981 t
2016	27,666,428	269,160	75,8 %	433,577 t	31,282 t
2017	29,396,094	270,453	77,3 %	490,452 t	30,690
2018	31,113,488	278,458	77,9 %	493,222 t	26,213
2019	31,507,692	275,329	k. A.	451,827 t	27,007

Havayolu şirketleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Zürih Havalimanı SWISS, Helvetic Airways ve Edelweiss Air'in ana merkezidir. 2019'da tüm uçuşların %54 SWISS uçuşları, %9 Edelweiss Air uçuşları idi. En popüler şehirler arasında New York, Los Angeles, Montreal, Paris, Berlin, Münih, Roma, İstanbul, Singapur ve Şangay'dır.

Türkiye'den en çok uçuş İstanbul Havalimanından gerçekleştirilmektedir. Türk Hava Yolları İstanbul Havalimanından günde 5, Pegasus Havayolları Sabiha Gökçen Havalimanından günde 2, SunExpress Havayolları İzmir'den ve Antalya'dan günde bir (yazın 2) sefer yapmaktadır. Ayrıca Tatil aylarında Gaziantep'e de uçuşlar sunulmaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ AG, Flughafen Zuerich. "Train, tram & bus – Flughafen Zuerich". www.flughafen-zuerich.ch (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.
^ AG, Flughafen Zuerich. "Parking at the airport – your options – Flughafen Zuerich". www.flughafen-zuerich.ch (İngilizce). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.
^ Die Erschliessung der dritten Dimension (Almanca). S. Fehr. 2014. ss. 171-172.
^ Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 171-172.
^ Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 214-220.
^ Kaza açıklaması 4X-ABB için Havacılık Güvenlik Ağı'nda kaza açıklaması. (İngilizce)
^ Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 220-226.
^ "Umbrella project Dock B". 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.
^ "Das Niederdorf des 21. Jahrhunderts". 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

İsviçre ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Bir havaalanı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] AG, Flughafen Zuerich. "Train, tram & bus – Flughafen Zuerich". www.flughafen-zuerich.ch (İngilizce). 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.

[2] AG, Flughafen Zuerich. "Parking at the airport – your options – Flughafen Zuerich". www.flughafen-zuerich.ch (İngilizce). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.

[3] Die Erschliessung der dritten Dimension (Almanca). S. Fehr. 2014. ss. 171-172.

[4] Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 171-172.

[5] Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 214-220.

[6] Kaza açıklaması 4X-ABB için Havacılık Güvenlik Ağı'nda kaza açıklaması. (İngilizce)

[7] Die Erschliessung der dritten Dimension. S. Fehr. ss. 220-226.

[8] "Umbrella project Dock B". 7 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2020.

[9] "Das Niederdorf des 21. Jahrhunderts". 25 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d İsviçre'deki havalimanları
Ana uluslararası	Basel Cenevre Zürih
Diğer uluslararası	Bern La Chaux-de-Fonds Lugano Sankt Gallen Sion
Yerel	Grenchen Lozan Samedan
Kategori

g t d Avrupa'nın en işlek havalimanları
60 milyon ve üstü	Londra-Heathrow İstanbul Paris-Charles de Gaulle Amsterdam-Schiphol Madrid-Barajas Frankfurt-Main
40-60 milyon arası	Münih Roma-Fiumicino Londra-Gatwick Barcelona-El Prat Moskova-Sheremetyevo
30-40 milyon arası	Paris-Orly Dublin İstanbul-Sabiha Gökçen Zürih Kopenhag
20-30 milyon arası	Domodedovo Palma de Mallorca Lizbon-Portela Oslo Gardermoen Manchester Londra-Stansted Viyana Stockholm-Arlanda Antalya Brüksel Milano-Malpensa Düsseldorf Atina Berlin-Tegel Moskova-Vnukovo Helsinki-Vantaa
10-20 milyon arası	Málaga St. Petersburg Varşova-Chopin Cenevre Hamburg Prag Londra-Luton Ankara Budapeşte Edinburgh Alicante Nice Bükreş Köln/Bonn Bergamo/Milan Berlin-Schönefeld Kiev Birmingham İzmir Porto Stuttgart Venedik Lyon
5-10 milyon arası	Milano-Linate Santa Cruz de Tenerife Belgrad Glasgow Marsilya Toulouse Catania Basel/Mulhouse/Freiburg Charleroi Bristol İbiza Faro Napoli Göteborg Lanzarote Keflavík Kandiye Bergen Roma-Ciampino Hannover Larnaka Sofya Adana Selanik Bordeaux Riga Valencia Puerto del Rosario Simferopol

Zürih Havalimanı nedir?, Zürih Havalimanı anlamı nedir?, Zürih Havalimanı ne demektir?