Vladimir Vysotsky
1979 yılında Vysotsky.
Genel bilgiler
Doğum	Vladimir Semyonovich Vysotsky 25 Ocak 1938(1938-01-25) Moskova, Rusya SFSC, SSCB
Ölüm	25 Temmuz 1980 (42 yaşında) Moskova, SSCB
Meslekler	Şarkıcı, Sovyet ozanı, şarkıcı-şarkı yazarı ve aktör
Çalgılar	Gitar (yedi telli), vokal
Etkin yıllar	1959–1980

Vladimir Vısotskiy (Rusça: Высоцкий, Владимир Семёнович) (25 Ocak 1938 – 25 Temmuz 1980), Rus şarkıcı, şair ve aktör.

Yaşadığı yıllarda Sovyet ülkelerindeki en popüler şarkıcı ve oyunculardan biri olmuştur.

Vladimir Vısotskiy Sovyetler Birliği’nde ozan unvanı ile de tanımlanırdı. Ancak o kendisini aktör ve yazar olarak tanıtır, ozan olarak adlandırılmasına alaycı bir tutum takınırdı. Kendisinden sonraki kuşaktaki birçok Rus aktör ve şarkıcı üzerinde hatırı sayılır bir etki yapmıştır. Birçoğu için başarı ona erişmek, onu aşmak olarak algılanmıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Moskova’da doğan Vısotskiy'nin babası subay annesi ise Almanca çevirmendir. Doğumundan kısa bir süre sonra annesi ile babası ayrılırlar. Vısotskiy Ermeni asıllı üvey annesi "Yevgenia Teyze"si tarafından büyütülür.

Çocukluk çağının iki yılını Eberswal'de WWII. Alman kışlasının Sovyet kısmında geçirir. 1955'te Moskova Sivil Mühendislik Enstitüsüne yazılır ancak sadece bir sömestr sonra aktörlük kariyerinin peşine düşerek okulu bırakır.1959'da Aleksandr Puşkin Tiyatrosu’nda küçük roller almaya başlar.

Vısotskiy’nin ilk karısı Iza Zhukova’dır. İkinci eşi ile Marina Vladi ile 1961 yılında tanışırlar ve 1965 yılında da evlenirler. Bu evlilikten Arkadiy ve Nikita adında iki çocukları olur.

1964 Yılında arkadaşı yönetmen Yuri Lyubimov’un daveti ile Moskova Taganka Drama ve Komedi Tiyatrosu’na katılır.

Shakespeare’in "Hamlet" ve Bertolt Brecht’in "Galilo'nun Hayatı" adlı oyunlarında oynağı başrollerle manşetlere çıkar. Aynı yıllarda bir dağcı filmi olan "Vertikal" gibi birçok filmde de şarkılarıyla beraber rol alır.

Vısotskiy’nin bu dönemdeki çalışmalarının çoğu Sovyet Kurumları tarafından kabul edilir bulunmaz ve Sovyetler’in tek plak kayıt kuruluşu olan Melodiya ile çalışma fırsatı da olamaz. Şiirlerinde zaman zaman görülen feodal izlerin ve dinsel vurguların ve antisovyet hicivlerin Sovyet hükûmetinin bu tavırında etkisi olduğu söylenebilir. Ayrıca sürekli boğuştuğu alkolizm ve madde bağımlılığının da, Sovyet gençliğine iyi bir örnek olmayacağı düşüncesi ile, önünün kapanmasında bir neden olduğu söylenebilir. Bununla beraber popülaritesi gelişmeye devam eder ve taşınabilir teyp kaydedicilerinin ve daha sonra kasetlerin SSCB’de yaygınlaşması ile amatör kayıtlarla çalışmaları elden ele dolaşmaya başlar.

Eşi bulunmaz tarzıyla ve sosyal ve politik sorunları alaycı ve gündelik bir dille konu alan şarkı sözleriyle gittikçe tanınır hale gelir. Şarkıları ülkenin her köşesine, milyonlarca Sovyet vatandaşına ulaşır. Özellikle ev partilerinde ve amatör konserlerde onun şarkıları söylenir.

Vısotskiy ilk eşi Iza Zhukova'dan boşandıktan sonra 1961'de Ludmila Abramova ile tanışır ve 1965'te evlenir. Arkadi be Nikita adında iki çocukları olur. Ancak Vısotskiy Ludmila ile evlilği de yürümez ve ayrılırlar. O dönem bir Sovyet-Fransız ortak yapımı için Mosfilm Stüdyolarında çalışan Rus asıllı Fransız aktris Marina Vladi’ye aşık olur. Marina daha önce evlenmiştir ve bu evlilikten 3 çocuğu bulunmaktadır. Vladimir’in ise 2 çocuğu vardır.

Sovyetler Birliği’ndeki bu egzotik Fransız kadını ile Tüm Sovyetler’de üne sahip olan Vladimir’in aşkı büyük bir tutku ile başlamış olur. 1969’da evlenirler. 10 yıl boyunca zaman zaman ayrı ülkelerde yaşamalarına rağmen aşkları devam eder. Marina Moskova’da daha çok zaman harcamak için Fransa’daki kariyerini yavaşlatırken Vısotskiy’nin arkadaşları da onun daha fazla yurt dışına çıkabilmesinin yollarını ararlar. Marina kendisine Sovyetler Birliği’ne sınırsız giriş hakkı veren visaya sahip olmak için Fransız Komünist Partisi’ne üye olur. Bu üyelik şarkıcının anti Sovyet şarkılarından bıkmış olan Sovyet Hükümetinin de Vısotskiy’e davranışlarında yumuşamaya sebep olur.

Bu uzun mesafeli aşkın zorlukları sanatçının “07”, “Она была в Париже (O Paris’te idi)” gibi birçok şarkısına konu olmuştur.

1970’lerde Vısotskiy alkolizm batağına düşer ve bu bela ile uğraşır. Zaman zaman bunlara morfin ve diğer uyuşturucu madde bağımlılıkları da katılır. Cinnet ve bunalımlarla geçen bu madde bağımlılığı ve alkolizm döneminin izleri çalışmalarında zaman zaman mecazi zaman zaman direkt olarak yansır. Bu dönem aynı zamanda popülaritesinin de doruğa çıktığı dönemdir. Vladi’nin kocası hakkında yazdığı kitapta tanımlandığı gibi yaz gecelerinde çıkılan yürüşlerinde açık pencerelerden Vısotskiy’nin bildik yanık sesini duymak mümkündür.

Artık onun müzikal gerçekliğini görmezlikten gelmek mümkün değildir. Melodiya 1970’lerin sonunda onun bazı şarkılarını yayınlar. Ama onun yaratıcı eserlerinin zaten kasetlerinin insanların elden ele dolaştırdığı ve bilinen şarkılarının çok az bir kısmını. Aynı dönemde Vısotskiy film ve tiyatro sanatçısı olarak da devlet tarafından da tanınır. Buluşma yeri değiştirilemez adlı 1940’ların sonundaki Stalinist dönemdeki iki savaş suçlusunun konu edildiği televizyon dizisinde rol alır. Bu parlak aktörlük kariyerine rağmen Vsotskiy tüm ülkeyi dolaştığı konser turlarına devam etti. Bu dönemde düzenli içme alışkanlığı ile sağlığını büsbütün bozdu. Vısotskiy 42 yaşında Moskova’da aşırı doz uyuşturucu ya da alkol sebebiyle gerçekleştiği sanılan bir kalp krizi ile ölür.

Vısotskiy’nin mezarı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vısotskiy ölümünden sonra naaşı bir süre Taganka Tiyatrosu'nda katafaltta muhafaza edildi. Daha sonra Moskova Vagankovskoye mezarlığı'nda defnedildi. Sayılarının milyona vardığı tahmin edilen Sovyet vatandaşı o zamanlarda devam etmekte olan olimpiyat stadyumunu hiçbir resmi organizasyon olmadığı halde kendiliklerinden terkederek cenaze törenine katıldı. Bu derece büyük bir ilgi tekrar ancak Papa II.John Paul’un 2005'teki cenazesinde görülebilecekti.

Sovyetler Birliği’nin Olimpiyatlar nedeni ile büyük bir sınava giren birlik beraberlik imajı devlet tarafından tanınmakta tereddüd edilen bu yeraltı şarkıcısının bu kadar ilgi görmesi ve yüzbinlerin cenaze törenine katılması ile bir miktar darbe almıştı.

Yıllar içinde çiçeklerle süslü mezarı birçok neslin buluştuğu bir hacc yerine dönüştü. Ancak mezarı ailesi ve eşi arasındaki bir anlaşmazlık konusu oldu. Soyut bir beton çalışma isteyen eşine karşı Vısotskiy’nin ailesi Vısotskiy’nin heykelinin olduğu gerçekçi bir mezarda ısrar etti.

Vısotskiy’nin kişiliğine göre oldukça ciddi olan heykeli birçok mecazi simgelerle onun hayatını çağrıştıran simge ve resimlerle süslendi. En belirgin sembol heykeli tamamen saran melek kanatlarıdır. Bu kanatların onun tüm baski altindaki insanlar için önemini simgelediği düşünülebilir. Vücudunu saran kanatlar yeteneklerini tam olarak sergilemesine izin vermeyen baskıcı sanat politikalarını temsil eder.

Ölümünden itibaren birçok Rus şarkıcı ve şair onun yaşamı ile ilgili şiirler şarkılar yazdılar. Bunların en çok bilineni Yuriy Vizbor’un “Vısotskiye’e mektup” (1982) ve “Bulat Okudzhava’nın “Volodya Vısotskiy Hakkında” (1980) adlı eserleridir.

Her sene Vısotskiy’nin doğum gününde Rusya’da ve Dünya’da özellikle de Avrupa’da birçok organizasyon düzenlenir. Vısotskiy’nin Amerika’daki muhalif sanatçı Bob Dylan’ın Sovyetler Birliği’ndeki eşi olduğu söylenebilir.

Kocasının ölümünden sonra Vladi, arkadaşı Simone Signoret’in de ısrarları ile Vısotkiy’le geçirdiği yılları anlatan bir kitap yazdı. Kitap Vladimir’in yetenekleri ve onun uzlaşmaz kişiliğini anlatır. Kitap Fransızca yazılmış ve hemen peşinden Vladi ve profesyonel bir çevirmen tarafından Rusça’ya çevirilmiştir. Kitap Rusya’da hayranları tarafından geniş bir ilgi görmüş ve bu güzel şarkıları onlara veren kişiyi onlara anlatmıştır.

Lyudmila Juravlyova tarafından bulunan bir astroit’e anısı için 2374 Vladvyotskiy adı verilmiştir.

Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1959 — Sverstnitsı (Сверстницы) - Mosfilm; Yönetmen: V. Ordynskiy
• 1961 — Karyera Dimı Gorina (Карьера Димы Горина) – M. Gorki Stüdyosu Yönetmen: F. Dovlatyan & L. Mirskiy
• 1962 — 713-ii Prosit Posadku (713-й просит посадку) – Lenfilm; Yönetmen: G. Nikulin
• 1962 — Uvolneniya na bereg (Увольнение на берег) – Mosfilm; Yönetmen: F. Mironer
• 1963 — Ştrafnoy udar (Штрафной удар) – M. Gorkiy Studyosu; Yönetmen: V. Dorman
• 1963 — Jivıye i mörtıe (Живые и мёртвые) – Mosfilm; Yönetmen: A. Stolper
• 1965 — Na Zavtraşney Ulitse (На завтрашней улице) – Mosfilm; Yönetmen: F. Filipov
• 1965 — Naş Dom (Наш дом) – Mosfilm; Yönetmen: V. Pronin
• 1965 — Stryapuha (Стряпуха) – Mosfilm; Yönetmen: E. Keosyan
• 1966 — Ya rodom iz detstva (Я родом из детства) – Belarusfilm; Yönetmen: V. Turov
• 1966 — Saşa-Saşenka (Саша-Сашенька) – Belarusfilm; Yönetmen: V. Şetverikov
• 1967 — Vertikal (Вертикаль) – Odessa Film Stüdyosu; Yönetmen: Stanislav Govorukhin & B. Durov
• 1967 — Korotkiye vstreçi (Короткие встречи) – Odessa Film Stüdyosu; Yönetmen: K. Muratova
• 1967 — Voyna pod krışami (Война под крышами) – Belarusfilm; Yönetmen: V. Turov
• 1968 — İnterventsiya (Интервенция) – Lenfilm; Yönetmen: Gennadi Poloka
• 1968 — Hozyain taygi (Хозяин тайги) – Mosfilm; Yönetmen: V. Nazarov
• 1968 — Slujili dva tovarişya (Служили два товарища) – Mosfilm; Yönetmen: E. Karyelov
• 1969 — Opasnıe gastroli (Опасные гастроли) – Odessa Film Studio; Yönetmen: G. Yungvald-Hilkeviç
• 1969 — Belıy Vzrıv (Белый взрыв) – Odessa Film Stüdyosu; Yönetmen: Stanislav Govorukhin
• 1972 — Çetvörtıy (Четвёртый) – Mosfilm; Yönetmen: A. Stolper
• 1973 — Plohoy horoshiy çelovek (Плохой хороший человек) – Lenfilm; Yönetmen: I. Heyfits
• 1974 — Yedinstvennaya daroga (Единственная дорога) – Mosfilm & Titograd Stüdyosu; Yönetmen: V. Pavlovich
• 1975 — Yedinstvennaya (Единственная) – Lenfilm; Yönetmen: I. Heifits
• 1975 — Begstvo mistera McKinley (Бегство мистера Мак-Кинли) – Mosfilm; Yönetmen: M. Shveitser
• 1976 — Skaz pro to, kak tsar Pötr arapa jenil (Сказ про то, как царь Пётр арапа женил) – Mosfilm; Yönetmen: A. Mitta
• 1977 — Ani Vdboöm (Они вдвоём) – Mafilm; Yönetmen: M. Mészáros
• 1979 — Mesto vstrechi izmenit nelzya (Место встречи изменить нельзя) – Odessa Film Stüdyosu; Yönetmen: Stanislav Govorukhin
• 1980 — Malenkiy trajedi (Маленькие трагедии) – Mosfilm; Yönetmen: M. Shveitser

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Vladimir Vısotski ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Vladimir Vısotskiy 12 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) V.S. Vysotsky Foundation (Mariya Shkolnikova) "Vsotski hakkında her şey" 1 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (Rusça) V.S. Vysotsky Foundation (Mariya Shkolnikova) "Vsotski hakkında her şey" 10 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) http://vagalecs.narod.ru/Vysotsk.htm 25 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (Rusça) "Vladimir Vysotsky - konuşan diller"
• (Rusça) bards.ru 4 Aralık 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Çoğu şarkısının sözleri
• (Rusça) vysotsky.km.ru
• (Rusça) vv.uka.ru 4 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ("fonoteka": MP3 formatında şarkıları)
• (Rusça) zeuhl.academ.org (MP3 dosyalar)
• (Rusça) www.zipsites.ru 8 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Sanatçının MP3 formatında 900 şarkısı)
• (İngilizce) IMDb'de Vladimir Vısotski
• (İngilizce) Vsotski Biyografisi 14 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• (İngilizce) Şiirler ve Vladimir Vysotsky Şarkıları 5 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.