Türk devlet geleneği

Türk devlet geleneği ya da Türk devlet kurma geleneği tarihsel süreçte Türklerin farklı coğrafyalarda, farklı zamanlarda ve farklı özelliklerde kurdukları devletlerin bir "gelenek" yani devamlılık içermesi kavramına dayanmaktadır. Dünya tarihinde 6000 kadar etnik topluluğun olduğu ve bunların 200'e yakın bir devletin sınırları içerisinde tarih sahnesine çıktığı düşünülmektedir. Bu topluluklardan çok küçük bir azınlık devlet kurma kabiliyetine sahip olmuştur. Türk tarihine genel olarak bakıldığında Türk topluluklarının etnik temelleriyle aynı olan bir devlet ile varlıklarını sürdürdüğü görülmektedir. Bu devamlılık bunun bir gelenek olarak görülmesine yol açmış ve en genel tabirle Türklerdeki bağımsızlık olgusuna dayandırılmıştır.

Tarihsel süreç[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk devletlerinin tarihsel süreçteki yapısı ve devlete yönelik düşünceleri Oğuz Kağan efsanesi ile ilk izlenimlerini ortaya koymuştur. Bu efsanelerde açık bir şekilde cihan hakimiyeti ve dünya devleti kurma ütopyası işlenmiştir. II. Göktürkler'den kalan Orhun Yazıtları'da bu bağlamda oldukça önemlidir. Bu yazıtlara göre devlet tanrının Türk kağanlarına bir bağışıdır ve toplumsal devamlılık devlete bağlıdır.^[1] Aynı yazıtlarda bağımsızlık bilinci vurgulanmış, Türk kağanlarına nasihatler sunulmuş, devletin merkezinin Ötüken olması gerekliliği vurgulanmış ve Çin'in entrikalarından uzak durulması gerektiğine işaret edilmiştir.^[2]^[3] Yazıtların Türk devlet kurma ve bağımsızlık olgusundaki yeri de önemlidir çünkü yazıtlarda bağımsızlıklarından mahrum olan toplulukları "ölmüş" kabul eden ifadeler mevcuttur ve Çin esaretinde yaşanılan süre de bu kapsamda değerlendirilmektedir.^[4]^[5]

Türkler ilk Türk devletlerinden modern Türkiye'ye kadar olan süreçte devleti tüm gereksinimlerin üzerinde bir varlık olarak görmüşler ve törelere olan bağlılığı devletin devamlılığı ile ilişkilendirmişlerdir. Töre kavramı Orhun Yazıları'nda da geçmektedir ve genel anlamda törenin dışındaki adalet kavramı devletin temeli değerindedir.^[6]^[7] Bu anlayış Türklerin İslamiyeti kabul etmesinden sonra özellikle Karahanlılar ve Selçuklular başta olmak üzere diğer Türk topluluklarında da devam etmiştir. Bu yüzyılların önemli baş yapıtlarından olan Kutadgu Bilig ve Nizâmülmülk Siyasetname'sinde devletlerin daha da güçlenmesi konusunda öneriler sıralanmıştır.^[8] Osmanlı İmparatorluğu'na gelindiğinde devlet kavramı daha da güçlenmiş ve devlet bekası için bazı farklı uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Bunun en önemli örneklerinden biri de Fatih Kanunnamesi sonrasında kardeş katlinin yasal hale getirilmesidir. I. Selim sonrasında ise Osmanlı padişahlarının dini bir nitelik olan "halifelik" unvanını alması devletin dinden daha önemli olması geleneğini gölgelememiştir. Osmanlı'ya göre devlet akılcı hareket etmeli ve hedeflere uygun şekilde yönetilmelidir.^[9] Bu devlet üstünlüğü anlayışının Osmanlı'daki sorgulanması ise Fransız Devrimi sonrasında olmuştur.^[5]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Abbasova, Cemal Anadol, Nazile Abbaslı, Fâzile (2007). Türk kültürü ve medeniyeti (2. baskı. bas.). Sultanahmet, İstanbul: Bilge Karınca. s. 100. ISBN 9756553375.
^ Konur, Erdem. "Orhun Yazıtlarında Sosyal ve Siyasi Mesajlar" (PDF). 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2017.
^ e.d: Ülkü Çelik Şavk. "3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu" (PDF). Hacettepe Üniversitesi. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2017.
^ Kafesoğlu, İbrahim (2011). Türk Milli Kültürü. Ötüken Neşriyat. s. 226.
^ ^a ^b Çiller, Yavuz (2016): Türk Siyaset Hayatında Devlet ve Hikmet-i Hükümet Geleneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.13, say.16, s. 416-430
^ Tahir, Kemal (2009). Devlet Ana (7 bas.). İstanbul: İthaki Yayınları. s. 432. ISBN 9789752731332.
^ Karakaş, Selim. "İlk ve Orta Zamanlarda Türklerde Devlet, Ülke ve Millet Fikri". ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Akşin, Sina ve diğerleri (2005). Türkiye tarihi. İstanbul: Cem Yayınevi. ISBN 9754065632.
^ Türköne, M. (1997). Derin devlet. Doğu Batı Dergisi, c.1, s.1, s.47

[1] Abbasova, Cemal Anadol, Nazile Abbaslı, Fâzile (2007). Türk kültürü ve medeniyeti (2. baskı. bas.). Sultanahmet, İstanbul: Bilge Karınca. s. 100. ISBN 9756553375.

[2] Konur, Erdem. "Orhun Yazıtlarında Sosyal ve Siyasi Mesajlar" (PDF). 22 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2017.

[3] .d: Ülkü Çelik Şavk. "3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu" (PDF). Hacettepe Üniversitesi. 17 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2017.

[4] Kafesoğlu, İbrahim (2011). Türk Milli Kültürü. Ötüken Neşriyat. s. 226.

[:0-5] Çiller, Yavuz (2016): Türk Siyaset Hayatında Devlet ve Hikmet-i Hükümet Geleneği, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c.13, say.16, s. 416-430

[6] Tahir, Kemal (2009). Devlet Ana (7 bas.). İstanbul: İthaki Yayınları. s. 432. ISBN 9789752731332.

[7] Karakaş, Selim. "İlk ve Orta Zamanlarda Türklerde Devlet, Ülke ve Millet Fikri". ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[8] Akşin, Sina ve diğerleri (2005). Türkiye tarihi. İstanbul: Cem Yayınevi. ISBN 9754065632.

[9] Türköne, M. (1997). Derin devlet. Doğu Batı Dergisi, c.1, s.1, s.47

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Türk devlet geleneği nedir?, Türk devlet geleneği anlamı nedir?, Türk devlet geleneği ne demektir?

Türk devlet geleneği nedir?, Türk devlet geleneği anlamı nedir?, Türk devlet geleneği ne demektir?

Türk devlet geleneği

Tarihsel süreç[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk tarihi
Makale serilerinden

İlk Çağ • Büyük Hun İmparatorluğu (İÖ 220-İS 92) • Batı Hiung-nu (İÖ 56-36) • Kuzey Hiung-nu (48-156) • Güney Hiung-nu (48-216) • Siyenpi İmparatorluğu (93-234) • Avrupa Hun İmparatorluğu (352-469) • Sabar Hanlığı (5. yy-6. yy)
Orta Çağ • Ak Hun İmparatorluğu (420-670) • Göktürk Kağanlığı (552-744) • Doğu Göktürk (583-630) • Batı Göktürk (583-659) • İkinci Göktürk (681-744) • Avar Kağanlığı (562-803) • Seyanto Hanlığı (628-647) • Hazar Kağanlığı (630-1048) • Büyük Bulgar Hanlığı (632-668) • İdil Bulgarları (7. yy-1240'lar) • Kangar Birliği (659-750) • Birinci Bulgar İmparatorluğu (681-1018) • Uygur Kağanlığı (742-840) • Kansu Uygur (848-1036) • Karahoca Uygur (991-1209) • Karluk Hanlığı (743-1220) • Oğuz Yabguluğu (750-1055) • Karluk Yabgu Devleti (756-940) • Şirvanşahlar Devleti (799-1539) • Karahanlılar (840-1212) • Doğu Karahanlılar (1032-1210) • Batı Karahanlılar (1041-1212) • Peçenek Hanlığı (860-1091) • Tolunoğulları (868-905) • Akşitler (935-969) • Gazne Devleti (961-1186) • Büyük Selçuklu İmparatorluğu (1040-1157) • Türkiye Selçuklu (1077-1308) • Kirman Selçuklu (1092-1187) • Suriye Selçuklu (1092-1117) • Irak Selçuklu (1118-1194) • Mengüçlü (1072-1277) • Harezmşahlar İmparatorluğu (1077-1231) • Danişmendliler (1080-1178) • Çaka Bey (1081-1098) • Çubukoğulları (1085-1092) • Dilmaçoğulları (1085-1192) • Saltuklu Beyliği (1092-1202) • İnaloğulları (1098-1183) • Ahlatşahlar (1100-1207) • Artuklu Beyliği (1102-1408) • Böriler (1104-1154) • Zengiler (1127-1250) • İldenizliler (1142-1225) • Erbil Beyliği (1146-1232) • Salgurlular (1148-1286) • Eyyûbîler (1171-1348) • Cengiz İmparatorluğu (1206-1368) • Delhi Sultanlığı (1206-1527) • Çobanoğulları (1227-1309) • Çağatay Hanlığı (1227-1347) • Doğu Çağatay Hanlığı (1347-1680) • Batı Çağatay Hanlığı • Altın Orda Devleti (1242-1502) • Memlûk Sultanlığı (1250-1517) • Karamanoğulları (1256-1483) • İnançoğulları (1261-1368) • Sâhib Ataoğulları (1275-1342) • Pervaneoğulları (1277-1322) • Eşrefoğulları (1280-1326) • Menteşe Beyliği (1280-1424) • Karesi Beyliği (1297-1360) • Candaroğulları (1299-1462) • Osmanlı İmparatorluğu (1299-1922) • Germiyanoğulları (1300-1423) • Hamitoğulları (1301-1423) • Saruhanoğulları (1302-1410) • Taceddinoğulları (1303-1415) • Aydınoğulları (1308-1426) • Tekeoğulları (1321-1390) • Ramazanoğulları (1325-1608) • Eretna (1335-1381) • Dulkadiroğulları (1339-1521) • Taşanoğulları (1350-1398) • Sufi Devleti (1361-1379) • Timur İmparatorluğu (1370-1507) • Akkoyunlular (1378-1508) • Erzincan Beyliği (1379-1410) • Karakoyunlular (1380-1469) • Kadı Burhâneddin Devleti (1381-1398) • Malva Sultanlığı (1392-1562) • Nogay Ordası (1398-1642) • Şeybani Hanlığı (1428-1599) • Kazan Hanlığı (1438-1552) • Kırım Hanlığı (1441-1783) • Astrahan Hanlığı (1446-1556) • Kasım Hanlığı (1452-1681)
Yeni Çağ • Sibir Hanlığı (1464-1598) • Kazak Hanlığı (1465-1729) • Buhara Hanlığı (1500-1785) • Safevî Devleti (1501-1736) • Yarkand Hanlığı (1514-1680) • Hive Hanlığı (1515-1920) • Kutbşah Devleti (1518-1687) • Babür İmparatorluğu (1526-1858) • Bakü Hanlığı (1718-1806) • Afşar İmparatorluğu (1736-1796) • Hokand Hanlığı (1740-1876) • Revan Hanlığı (1747-1828) • Buhara Emirliği (1785-1920)
Yakın Çağ • Kaçar İmparatorluğu (1794-1925) • Batı Trakya Bağımsız Hükûmeti (1913) • Türkistan Millî Özerk Hükûmeti (1917-1918) • Aras Türk Cumhuriyeti (1918-1919) • İdil Ural Devleti (1918-1919) • Alaş Orda (1917-1920) • Kırım Halk Cumhuriyeti (1917-1918) • Azerbaycan DC (1918-1921) • Güneybatı Kafkas Geçici Milli Hükümeti (1918-1919) • Azadistan (1919-1920) • Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti (1920-1925) • Tıva Halk Cumhuriyeti (1921-1944) • Doğu Türkistan İslâm Cumhuriyeti (1932-1934) • Hatay Devleti (1938-1939) • Doğu Türkistan Cumhuriyeti (1944-1949) • Azerbaycan Millî Hükûmeti (1945-1946) • Kıbrıs Geçici Türk Yönetimi (1964-1974) • Özerk Kıbrıs Türk Yönetimi (1974-1975) • Kıbrıs Türk Federe Devleti (1975-1983) • Türkiye • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti • Kırgızistan • Özbekistan • Azerbaycan • Kazakistan • Türkmenistan Tarihi Türk devletleri listesi • Tarihî ve çağdaş Türk devletleri • Türk tarihi edebiyatı'
g t d