Tampere

Tampere
Tampere
Şehir
	Tampere şehri
	; Bayrak ; Arma
	Tampere Tampere'nin Finlandiya'daki konumu
Ülke	Finlandiya
Bölge	Pirkanmaa
İdare
• Belediye başkanı	Lauri Lyly (SDP)
Yüzölçümü
• Toplam	689.59 km²
Nüfus (2020)
• Toplam	239.076
• Yoğunluk	oto/km²
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)
	Resmî site; www.tampere.fi

Tampere (İsveççe: Tammerfors), Finlandiya'nın Pirkanmaa bölgesinin merkezi olan şehirdir. Şehir, Näsijärvi ile Pyhäjärvi göllerinin arasında yer almaktadır. Nüfusu 31 Ağustos 2017 tarihi itibarıyla 230.537 olup^[2] Finlandiya'nın Büyük Helsinki dışında bulunan en büyük şehridir.

Tampere, ülkenin sanayi merkezi olup başta kerestecilik, bilişim ve havacılık gibi sanayi dalları yer almaktadır. Ayrıca büyük tiyatro ve arenaları ile kültür ve turizm alanında da oldukça gelişmiştir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Tampere, 1775 yılında İsveç Kralı III. Gustav tarafından Tammerkoski kanalının kıyısında bir pazar yeri olarak kuruldu. 1 Ekim 1779 tarihinde şehir statüsü almıştır.^[3]

Tampere, 19. yüzyılda gelişerek bir sanayi kenti haline geldi.^[4]

Tampere, 20. yüzyılın başında Finlandiya'nın birçok önemli siyasi olayının merkeziydi. 1 Kasım 1905'te, genel grev sırasında ünlü Kızıl Delerasyon Keskustori'de ilan edildi.^[5] Finlandiya'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından 1918'de Tampere, Finlandiya İç Savaşı sırasında stratejik açıdan önemli yerlerden biriydi.^[6]

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Tampere bazı komşu belediyeler ile birleşerek büyüdü. Tampere, tekstil ve metal sanayileri ile bilinirken 1990'larda yerini büyük oranda bilgi teknolojisi ve telekomünikasyon endüstrisine bırakmıştır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tampere (1981–2010) iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	8,0	9,4	14,9	24,2	28,4	31,7	33,1	32,1	24,8	18,4	11,1	9,6	33,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	−3,4	−3,5	1,2	8,2	15,4	19,5	22,2	19,9	14,0	7,5	1,5	−1,9	8,4
Ortalama sıcaklık (°C)	−6,4	−6,9	−2,8	3,3	9,7	14,1	16,9	15,0	9,8	4,6	−0,6	−4,5	4,4
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−9,7	−10,6	−6,6	−1,3	3,8	8,6	11,7	10,4	5,9	1,9	−3	−7,6	0,3
En düşük sıcaklık (°C)	−37	−36,8	−29,6	−19,6	−7,3	−2,8	1,8	−0,4	−6,7	−14,8	−22,5	−34,2	−37
Ortalama yağış (mm)	41	29	31	32	41	66	75	72	58	60	51	42	598
Kaynak: Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü^[7]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Tampere'de Tampere Üniversitesi (UTA) ve Tampere Teknoloji Üniversitesi (TUT) olmak üzere iki üniversite bulunmaktadır. Şehir aynı zamanda Tampere Uygulamalı Bilimler Üniversitesi ile Polis Meslek Yüksekokulu'na ev sahipliği yapmaktadır.

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Tampere'de spor esas olarak buz hokeyine bağlı olup buz hokeyinin Finlandiya'daki anavatanı olarak da bilinmektedir. Tampere'nin Ilves ve Tappara adlarında iki buz hokeyi takımı ile Ilves adında bir futbol takımı bulunmaktadır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Tampere'de şehiriçi toplu ulaşım otobüsler ile gerçekleştirilmektedir. Bunun yanında şehirde 1976 yılına kadar troleybüs hattı da bulunmaktaydı.^[8] Şehirde hafif raylı sistem inşa halinde olup 2020 yılında açılması planlanmaktadır.

Şehre, Tampere Ana Demiryolu İstasyonu ile Pirkkala'da yer alan Tampere-Pirkkala Havalimanı hizmet vermektedir.

Ünlü kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Braşov, Romanya
Chemnitz, Almanya
Essen, Almanya^[9]
Guangzhou, Çin^[10]^[11]
Kaunas, Litvanya
Kiev, Ukrayna
Klaksvík, Faroe Adaları
Kópavogur, İzlanda
Linz, Avusturya
Łódź, Polonya (1996'dan beri)^[12]
Mwanza, Tanzanya
Miskolc, Macaristan
Nijni Novgorod, Rusya
Norrköping, İsveç
Odense, Danimarka
Olomouc, Çekya
Syracuse, ABD
Tartu, Estonya
Trondheim, Norveç (1946'dan beri)^[13]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Pinta-alat kunnittain (Excel)" (Fince). Maanmittauslaitos. 1 Ocak 2017. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
^ ^a ^b "Ennakkoväkiluku sukupuolen mukaan alueittain, elokuu 2017" (Fince). Tilastokeskus. 31 Ağustos 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
^ "The City Of Tampere – Tampere in brief – History". 28 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
^ Andy Symington; George Dunford (2009). Finland. Lonely Planet. ss. 224-225. ISBN 978-1-74104-771-4. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
^ Gary Kaunonen (19 Şubat 2010). Challenge Accepted: A Finnish Immigrant Response to Industrial America in Michigan's Copper Country. MSU Press. s. 22. ISBN 978-1-62895-154-7. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
^ The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy. BRILL. 14 Ağustos 2014. s. 100. ISBN 978-90-04-28071-7. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
^ "Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü 1981–2010 verileri" (PDF). Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016.
^ Alameri, Mikko. "Trolleybus City of Tampere". Raitio (Fince). Suomen Raitiotieseura. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.
^ "List of Twin Towns in the Ruhr District" (PDF). © 2009 Twins2010.com. 28 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)
^ "Guangzhou Sister Cities [via WaybackMachine.com]". Guangzhou Foreign Affairs Office. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
^ "Some 15 Finnish towns have twinned with friendship cities in China". Helsingin Sanomat International Edition. 20 Haziran 2013. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
^ "Miasta partnerskie - Urząd Miasta Łodzi [via WaybackMachine.com]". Łódź şehri (Lehçe). 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.
^ "Trondheims offisielle nettsted - Vennskapsbyer" (Norveççe). Trondheim.com. 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site
The official Tampere Region visitor website13 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Virtual City Guide: VirtualTampere.com30 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1952 Summer Olympics official report11 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. pp. 62–3.
Tammerkoski Heritage – Town's Industrial Heritage Portal

[maanmittauslaitos-1] "Pinta-alat kunnittain (Excel)" (Fince). Maanmittauslaitos. 1 Ocak 2017. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[stat-2] "Ennakkoväkiluku sukupuolen mukaan alueittain, elokuu 2017" (Fince). Tilastokeskus. 31 Ağustos 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[3] "The City Of Tampere – Tampere in brief – History". 28 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.

[SymingtonDunford2009-4] Andy Symington; George Dunford (2009). Finland. Lonely Planet. ss. 224-225. ISBN 978-1-74104-771-4. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.

[Kaunonen2010-5] Gary Kaunonen (19 Şubat 2010). Challenge Accepted: A Finnish Immigrant Response to Industrial America in Michigan's Copper Country. MSU Press. s. 22. ISBN 978-1-62895-154-7. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.

[6] The Finnish Civil War 1918: History, Memory, Legacy. BRILL. 14 Ağustos 2014. s. 100. ISBN 978-90-04-28071-7. 5 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.

[FMI-7] "Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü 1981–2010 verileri" (PDF). Finlandiya Meteoroloji Enstitüsü. Erişim tarihi: 26 Nisan 2016.

[8] Alameri, Mikko. "Trolleybus City of Tampere". Raitio (Fince). Suomen Raitiotieseura. 10 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2017.

[RuhrTwins2010-9] "List of Twin Towns in the Ruhr District" (PDF). © 2009 Twins2010.com. 28 Kasım 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017. |yayıncı= dış bağlantı (yardım)

[Guangzhou_twinnings-10] "Guangzhou Sister Cities [via WaybackMachine.com]". Guangzhou Foreign Affairs Office. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[Helsingin_Sanomat-11] "Some 15 Finnish towns have twinned with friendship cities in China". Helsingin Sanomat International Edition. 20 Haziran 2013. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[Łódź_twinning-12] "Miasta partnerskie - Urząd Miasta Łodzi [via WaybackMachine.com]". Łódź şehri (Lehçe). 24 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[Trondheim-13] "Trondheims offisielle nettsted - Vennskapsbyer" (Norveççe). Trondheim.com. 21 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2017.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

g t d Finlandiya'daki şehirler
500 000 + şehirler	Helsinki (başkent)
200 000 + şehirler	Espoo · Tampere
100 000 + şehirler	Vantaa · Turku · Oulu · Jyväskylä · Lahti
50 000 + şehirler	Kuopio · Kouvola · Kotka · Pori · Joensuu · Lappeenranta · Hämeenlinna · Rovaniemi · Vaasa · Seinäjoki · Salo · Kotka
30 000 + şehirler	Porvoo · Mikkeli · Kokkola · Hyvinkää · Nurmijärvi · Rauma · Lohja · Järvenpää · Kajaani · Kerava · Nokia · Kaarina · Ylöjärvi
20 000 + şehirler	Raseborg · Riihimäki · Imatra · Savonlinna · Sastamala · Raisio · Jämsä · Varkaus · Raahe · Finlandiya · Tornio · Iisalmi · Hamina · Valkeakoski · Heinola · Ğänekoski · Pieksämäki
10 000 + şehirler	Mäntsälä · Jakobstad · Naantali · Laukaa · Forssa · Kauhava · Loimaa · Kuusamo · Uusikaupunki · Loviisa · Väståboland · Orimattila · Kurikka · Lapua · Akaa · Kauhajoki · Ylivieska · Kontiolahti · Ulvila · Lieksa · Kalajoki · Kankaanpää · Mänttä-Vilppula · Mariehamn · Nivala · Huittinen · Keuruu · Saarijärvi · Alajärvi · Paimio
10 000 - şehirler	Orivesi · Hanko · Kuhmo · Närpes · Somero · Kitee · Alavus · Kiuruvesi · Karkkila · Pudasjärvi · Nurmes · Kauniainen · Kemijärvi · Laitila · Loppi · Kokemäki · Oulainen · Haapajärvi · Suonenjoki · Virrat · Harjavalta · Nykarleby · Outokumpu · Haapavesi · Ikaalinen · Kristinestad · Viitasaari · Parkano · Nilsiä · Ğhtäri · Pyhäjärvi · Kannus · Juankoski · Kaskinen

Tampere nedir?, Tampere anlamı nedir?, Tampere ne demektir?