Takvim

Takvim, zamanın yüzyıl, yıl, ay, hafta ve gün gibi parçalara bölünüp düzenli bir sırayla gösterildiği çizelgedir.

Takvim, sosyal, ticarî, dinî ya da idarî amaçla gün organize bir sistemdir. Takvim organizasyonu, zamanı dilimlere bölerek gün, hafta, ay ve yıl gibi isimlendirerek yapılır.

Takvimde süreler, Güneş ve Ay döngüsü gibi bazı astronomik olayların çevrimi ile eşitlendiği gibi hasat zamanı, suların yükselmesi ve çekilmesi gibi doğal olaylar üzerinden de belirlenebilir. Birçok uygarlık ve toplum kendi özel ihtiyaçlarına uygun modelli takvimler geliştirmiştir.

Dünyada en çok Miladi ve Hicri takvimler kullanılır. Miladî takvim, İsa'nın doğumunu (0) başlangıç olarak alır ve Güneş'e göre hazırlanmıştır. Hicrî takvim ise İslâm Peygamberi'nin Mekke'den Medine'ye hicretini başlangıç olarak alır (M.S. 622) ve Ay'a göre hazırlanmıştır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Arapça ḳiyām “düzelmek, tanzim etmek; kıymeti belirlenmek”ten taḳvı̇̄m sözcüğünden dilimize geçmiştir.^[1] Türkçede takvim anlamında gündizme ve dallık sözcükleri de mevcuttur.^[2] Anadolu ağızlarında takvim anlamında gözetlek, günek ve güngen sözcükleri tespit edilmiştir.^[3]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Babil takvimleri kamerî Ay'ı, yani birbirini izleyen iki dolunay arasındaki 29,5 günlük dönemi temel alan bir sistemdi. Bu döngüye göre 365,24199 gün olarak gözlemlenen ortalama güneş yılından daha kısa, 354 günlük bir Ay yılı (Kamerî yıl) ortaya çıktı. Güneş yılına dayalı takvimi ilk geliştirenler, İlk Çağ Mısırlıları idi. Mısır'da yaşam Nil taşkınlarının etrafında dönüyordu. Gece göğünün en parlak yıldızı olan Sirius, her yıl Nil'in taştığı zamanlarda, gün doğumundan hemen önce parlamaktaydı. Mısırlılar, takvimlerini bu olayla ilgili yapılandırdılar. Mayalar da zaman kaydı tutmakla ilgileniyorlardı ama, takvimlerini yıllık bir dönemle ilişkilendirmemişlerdi. Onlar hem geçmişe hem de geleceğe yönelik bir takvim sistemi kurmuşlardı. İlk takvimin Mısırlılar tarafından bulunduğu da söylenmektedir.

Modern takvimlerin temeli ise 8. yüzyılda atıldı. Bu takvimler M.Ö. 46 yılında Jül Sezar tarafından kullanıma sokulan Jülyen takvimine dönüştü. Jülyen takvimi, son şekline M.S. 8 civarında, İmparator Agustus döneminde, ağustos ayına kendi adını verip gün sayısını şubattan aldığı bir günle 31'e çıkarınca kavuştu.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kubbealtı Lügati
^ Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
^ Derleme Sözlüğü

[1] Kubbealtı Lügati

[2] Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü

[3] Derleme Sözlüğü

[1]

[2]

[3]

g t d Takvim
Takvim sınıfları	Astronomik · Ay · Ay-Güneş · Güneş
Takvimler listesi	12 hayvanlı · Akan · Asur · Aztek (Tonalpohualli · Xiuhpohualli) · Babil · Bahâî · Bengal · Berberi · Bikram Samwat · Budist · Birmanya · Bizans · Cava · İran (Hicri Şemsi, İran) · Ermeni · Etiyopya · Fransız Cumhuriyetçi · Germanik · Helenik · Hindu · İbo · İnka · Hindistan · İrlanda · İsveç · Japon · Juche · Jülyen · Kelt · Kıpti · Kore · Kürt · Litvanya · Malayalam · Maya (Haab' · Tzolk'in) · Mısır · Minguo · Nanakshahi · Nepal Sambat · Pawukon · Pentecontad · Rapa Nui · Roma · Sovyet · Tamil · Tayland (Tayland · Güneş) · Tibet · Vietnam · Xhosa · Yoruba · Rünik · Mezoamerikan (Uzun sayım
Hristiyan takvimleri	Azizler takvimi · Doğu Ortodoks liturjik takvimi · Liturjik yıl · Gregoryen
İslamî takvimler	Hicrî · Celali · Rumi
Yahudi takvimleri	Yahudi
Nadiren kullanılan	Darian · Discordian
Diğer	Ekonomik · Sürekli · Duvar · Halk takvimi · ISO · Unix
Kavramlar	Anno Domini · Artık yıl · Ay · Gün · Milat · MÖ/MS · Yıl · Yılbaşı

g t d Zaman ölçümü ve standartları
Zaman Kronometri Büyüklük sıralaması Metroloji
Uluslararası standartlar	UTC UTC farkı Evrensel Zaman ΔT DUT1 IERS ISO 31-1 ISO 8601 Uluslararası Atomik Zaman 12 saatlik zaman 24 saatlik zaman Barisentrik koordinat zamanı Sivil zamanı Yaz saati uygulaması Yermerkezli Koordinat Zamanı Tarih değiştirme çizgisi Artık saniye Güneş zamanı Karasal Zaman Zaman dilimi
Eski standartlar	Barisentrik Dinamik Zaman Efemeris zamanı Greenwich Ortalama Zamanı Baş meridyen
Fizikte zaman	Mutlak zaman ve mekan Uzayzaman Kuantum zamanı Zaman koordinatı Kozmolojik onyıl Ayrık zaman Planck devri Planck zamanı Doğru zamanı Görelilik kuramı Zaman genişlemesi Yerçekimsel zaman genişlemesi Zaman etki alanı T-simetri
Zaman ölçme bilimi	Saat Astraryum Atom saati Komplikasyon Zaman denklemi Zaman kaydetme cihazların tarihçesi Kum saati Deniz kronometresi Deniz kum saati Elektronik saat Güneş saati Kol saati Su saati
Takvim	Astronomik Pazar harfleri Epakt Ekinoks Miladi İbrani Arakatkı Hicri Jülyen Artık yıl Ay Ay-güneş Yedi günlük hafta Güneş Gündönümü Tropikal yıl Haftanın günü Haftanın günleri
Arkeoloji ve jeoloji	Kronolojik tarihleme Jeolojik zaman cetveli Uluslararası Stratigrafi Komisyonu
Astronomik kronoloji	Galaktik yıl Nükleer zaman ölçeği Devinim Yıldız günü
Zaman birimleri	An Ay Lustrum Dakika Gelgit Gün Hafta İki hafta Milenyum Onyıl Saat Saeculum Saniye Sarsma Sinodik ay Sotik döngü Yıl Yüzyıl
İlgili konular	Kronoloji Süre Ruhsal kronometri Metrik zaman Sistem saati Paranın zaman değeri Kronometre

Takvim nedir?, Takvim anlamı nedir?, Takvim ne demektir?