Soranice

Soranice
Soranice
Soranî, Kurdî
Ana dili olanlar	İran, Irak ve Avrupa'daki Kürt diasporası tarafından
Etnisite	Kürtler
Konuşan sayısı	5.000.000 kişi Irak'ta (2014) toplam 7.250.000 (tarih gerekli)
Dil ailesi	Hint-Avrupa dilleri Hint-İran İran dilleri Batı İran dilleri Kürt dilleri Soranice; ; ; ; ;
Yazı sistemi	Fars - Arap alfabesi
Resmî durumu
Resmî dil	Kürdistan Bölgesel Yönetimi Irak
Dil kodları
ISO 639-3	ckb

Soranice (سۆرانی Soranî) veya Orta Kürtçe (کوردیی ناوەندی Kurdîy nawendî), Hint Avrupa dil ailesinin Kuzeybatı Hint-İran dilleri grubundan olan bir Kürt dilidir.^[3] Ayrıca Kürdistan Bölgesel Yönetiminin resmî dilidir.^[4]

Soranicenin yazımı için çoğunlukla Arap - Fars alfabesi kullanılır. Son zamanlarda Kürtçede Latin alfabesine geçme teşebbüsleri de olmuştur. Bu lehçede yazılı kaynak nispeten çoktur.

Yaygın olarak kullanıldığı yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Soranice daha çok Irak ve İran'da konuşulmaktadır. Irak'ta nüfusun 1/4'ü Soranice konuşmaktadır.^[5] Soranice, Irak'ta daha çok Erbil, Süleymaniye ve Kerkük'te konuşulmaktadır. Bunun yanında Irak'ta Duhok'taki Kürtler ve Şengal'deki Yezidiler tarafından Kurmanci konuşulmaktadır. Fakat Irak'ta Kürtler'in çoğu Soranice konuşabilmektedir.^[6] İran'da ise Soranice daha çok Batı Azerbaycan, Kirmanşah ve Kürdistan vilayetlerinde konuşulmaktadır.^[7]

Lehçeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Erdelanî, Silêmanî, Mukiryanî, Germiyanî.^[8]

Soranice ve Kurmanççanın farkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Soranicenin, Kurmanççadan farklı olarak cinsiyet yapısı bulunmamaktadır. Bunun yanında Kurmanççada kişi adılları iki tür iken, Soranicede tek türdür. Örneğin Kurmanççada “Ben Kürt’üm” Ez kurd im, “Benim adım” Navê min şeklinde söylenir. Ama Soranicede bu ifadeler (sırasıyla) “Min kurd im” ve “Nawi min”dır. Yani “min” adılı iki durumda da aynı kalmaktadır.^[9] ^[10]

Soranice için bazı örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Selamlaşma/Tanışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Silaw / Selam (سڵاو، سەلام) : Selam
Çonî / Çonî başî (چۆنی، چۆنی باشی) : Nasılsın
Başim (باشم) : Iyiyim
Baş nîm (باش نیم) : İyi değilim
Xirapim (خراپم) : Kötüyüm
Mandûm (ماندووم) : Yorgunum
Nexoşim (نەخۆشم) : Hastayım
Minîş başim (منیش باشم) : Ben de iyiyim
Supas / Memnûn (سوپاس، مەمنوون) : Teşekkür ederim
Tika dekem (تکا دەکەم) : Rica ederim
Nawit çiye (ناوت چییە) : Adın ne
Nawim Ehmed e (ناوم ئەحمەدە) : Adım Ahmet
Xoşhalim (خۆشحاڵم) : Memnun oldum
Bibûre / Bibexşe (ببوورە، ببەخشە) : Özür dilerim
Zehmet nebêt (زەحمەت نەبێت) : Lütfen
Be xêr û xoşî (بە خێر و خۆشی) : Hayırlı olsun
Bexêrhatin (بەخێربێن) : Hoş geldiniz
Xoşhal bûm (خۆشحاڵ بووم) : Hoş bulduk
Kurdî dezanît (کوردی دەزانیت) : Kürtçe biliyor musun
Belê (بەڵێ) : Evet
Na / Nexêr (نا، نەخێر) : Hayır
Beyanî baş (بەیانی باش) : Günaydın
Roj baş (ڕۆژ باش) : İyi günler
Êware baş (ئێوارە باش) : İyi akşamlar
Şew baş (شەو باش) : İyi geceler
Malawa / Xwa hafiz (ماڵاوا، خواحافیز) : Hoşçakal

Kişisel bilgileri sorma[değiştir | kaynağı değiştir]

Temenit çende: Yaşın kaç
Temenim 25 sale : 25 yaşındayım
Xelkî kwêy : Nerelisin
Xelkî Estembulim : İstanbulluyum
Le kwê dejît : Nerede yaşıyorsun
Le Enqere dejîm : Ankara'da yaşıyorum
Le kwê da denîşî : Nerede oturuyorsun
Le Enqere da denîşîm : Ankara'da oturuyorum
Le kuê kar dekeyt : Nerede çalışıyorsun
Le xwendîngeh da kar dekem :

Okulda çalışıyorum

Pîşet çiye : Mesleğin ne
Min Mamostam : Öğretmenim
Nawnîşanit çiye : Adresin ne
Nawnîşanî maltan çiye : Ev adresin ne
Maltan le kuêye: Evin nerede
Adresi karit çiye : İş adresin ne
Jimarey telefonit çende :

Telefon numaran kaç

Le kuê zade bûy: Nerede doğdun
Le Enqere zade bûm : Ankara'da doğdum
Key le dayîk bûyî: Ne zaman doğdun
Le berwarî ___ zade bûm :___ tarihinde doğdum
Naw: İsim
Naznaw : Soyisim
Rojî bûn : Doğum günü
Şiwênî bûn : Doğum yeri
Berwarî bûn : Doğum tarihi
Welat : Ülke
Mal/Xanû(Xanî - Xane) : Ev
Kargah: İşyeri

Soranice sözcükler[değiştir | kaynağı değiştir]

Soru sözcükleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çî : Ne
Çon: Nasıl
Boçî : Neden
Key : Ne zaman
Kuê/Kû : Neresi
Be kuê : Nereye
Le kuê : Nerede
Kê : Kim
Bo kê: Kimin
Çend : Kaç
Be çend: Ne kadar (fiyat)
Kam: Hangisi

^[11]

Sayılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Şimare: Sayı/Numara
Yek : Bir
Dû : İki
Sê : Üç
Çar/Çwar: Dört
Penc : Beş
Şeş : Altı
Heft/Hewt : Yedi
Heşt: Sekiz
No : Dokuz
De : On
Yazde : On bir
Dewazde : On iki
Sêzde : On üç
Çarde/Çwarde : On dört
Panzde : On beş
Şanzde : On altı
Hefde : On yedi
Hijde : On sekiz
Nozde :On dokuz
Bîst : Yirmi
Bîst û yek : Yirmi bir
Bist û dû: Yirmi iki
Sî : Otuz
Çil : Kırk
Penca : Elli
Şest: Altmış
Hefta : Yetmiş
Heşta : Seksen
Nohet/Newet : Doksan
Sed : Yüz
Diwîst: İki yüz
Sêsed : Üç yüz
Çiwarsed: Dörtyüz
Pansed: Beş yüz
Şeşsed: Altı yüz
Heftsed: Yedi yüz
Hezar: Bin
Dû hezar: İki bin
Hezar nosed bîst û se : 1923
Dû hezar şanzde : 2016
Yekem/Yekemîn : Birinci
Dûem/Dûemîn : İkinci
Sewem/Sewemîn : Üçüncü
Çarem/Çaremîn : Dördüncü
Nohem/Nohemîn : Dokuzuncu
Dehem/Dehemîn : Onuncu
Yazdehem/Yazdehemîn: On birinci
Sîem/Sîemîn : Otuzuncu
Pencahem/Pencahemîn : Ellinci

^[12]

Günler/Aylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Roj : Gün
Kat/Dem : Zaman
Mang/Mah : Ay
Sal : Yıl
Mejû : Geçmiş(eski) Tarih
Rojjimêr : günlük Tarih
Katjimêr : Saat
Beyanî/spêde : Sabah
Nîwero/Nîmero/Zuhr: Öğle
Eware : Akşam
Şew : Gece
Diwênê: Dün
îmro : Bugün
Sibeynê/Sibe : Yarın
Dûşembe : Pazartesi
Seşembe : Salı
Çarşembe : Çarşamba
Pencşembe : Perşembe
Heynî/Cum'a: Cuma
Şembe : Cumartesi
Yekşembe : Pazar
Emro çend şembe: Bugün günlerden ne
Kanûni dûem: Ocak
Şubat : Şubat
Azar : Mart
Nîsan : Nisan
Ayar : Mayıs
Huzeîran: Haziran
Temmûz: Temmuz
Ab : Ağustos
Eylûl: Eylül
Teşrîni yekem: Ekim
Teşrîni dûem : Kasım
Kanûni yekem : Aralık
Bahar : İlkbahar
Hawîn: Yaz
Payîz/Xazan: Sonbahar
Zistan: Kış

^[13]

Renkler[değiştir | kaynağı değiştir]

Reng : Renk
Sipî/Sefîd: Beyaz
Reş/Siyah : Siyah
Şin: Mavi
Sor : Kırmızı
Sewz(Kesk) : Yeşil
Zer: Sarı
Pembe : Pembe
Binefşî(Mor) : Mor
Qaweyî: Kahverengi
Nilî: Lacivert
Xolemeşî: Gri
Narencî : Turuncu

^[14]

Yönler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakûr: Kuzey
Başûr: Güney
Rojhelat: Doğu
Rojawa: Batı
Bakûrî Rojhelat: Kuzeydoğu
Bakûrî Rojawa: Kuzeybatı
Başûrî Rojhelat: Güneydoğu
Başûrî Rojawa : Güneybatı

^[15]

Yiyecek/İçecekler[değiştir | kaynağı değiştir]

xwardin : Yemek/Yiyecek
Xwardînewe : İçecek
Aw : Su
Nan : Ekmek
Xwê : Tuz
Şekir : Şeker
Ard : Un
Goşt : Et
Kifte : Köfte
Qîma: Kıyma
Mirîşk : Tavuk
Tirşîyat: Turşu
Doşawî temate : Domates Salçası
Run/Ron : Yağ
Kere : Tereyağ
Birinc: Pirinç
Penîr : Peynir
Zeytûn : Zeytin
Şorba: Çorba
Şîr : Süt
Mast : Yoğurt
Şerbet : Meyve suyu
Şerbeti pirtaqal: Portakal suyu
Mireba : Reçel
Hengwîn : Bal
Doşaw : Pekmez

Meyveler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mîwe : Meyve
Sêw: Elma
Hermê, Gulabî : Armut
Şutî : Karpuz
Kelek, Gindore : Kavun
Trê: Üzüm
Kişmiş: Kuru üzüm
Qeysî, Mişmiş: Kayısı
Xox : Şeftali
Limo : Limon
Moz: Muz
Henar: Nar
pirteqal: Portakal
Narengî, lalengî: Mandalina
Gêlas: Kiraz, Vişne
Tû: Böğürtlen
Şatû : Dut
Şilk: Çilek
Alû, Gerez: Erik
Hencîr : Incir
Kiwi : Kivi
Badem : Badem
Findeq: Fındık
Fisteq: Fıstık
Gwêz, Guz: Ceviz
Gwêzî hîndî: Hindistan cevizi
Xurma: Hurma

^[16]

Sebzeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sewze: Sebze
Temate : Domates
Petate: Patates
Gêzer: Havuç
Aru, Xiyar : Salata
Deluce(Bîber): Biber
Piyaz : Soğan
Sîr : Sarımsak
Spênax: Ispanak
Baîncab: Patlıcan
Madenus : Maydanoz
GenmeŞamî,Şanderî: Mısır
Berû : Kestane
Na'ne : Nane
Nîsk: Mercimek
Qarçik,Kûarg: Mantar
Tûr: Turp
Kuleke, Kudû(Kudî): Kabak
Kelerm(Kelem): Lahana
Nok : Nohut
Fasolya: Fasulye

^[17]

Vücudun bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Leş: Vücut
Ser: Baş
Piriç/Qij/Bisk: Saç
Mû : Kıl
Çaw: Göz
Bro/Ebrû: Kaş
Pelûî çaw: Gözkapağı
Birjang: Kirpik
Lût/Kepû: Burun
Nawçewan: Alın
Demûçaw/Ruxsar: Yüz
Rîş: Sakal
Simł: Bıyık
Kułm/Rumet: Yanak
Dem: Ağız
Lêw: Dudak
Didan: Diş
Ziman/Zuwan: Dil
Qûrig: Gırtlak
Mil: Boyun
Gerû: Boğaz
Guê/Gê: Kulak
Dest: El
Pence: Parmak
Bazû: Kol
Şan: Omuz
Meçek: Bilek
Nînok/Naxon: Tırnak
Êsk: Kemik
Pişt: Sırt
Kemer: Bel
Perasû: Kaburga
Rîxołe: Bağırsak
Sîne: Göğüs
Şikim: Karın
Nawik: Göbek
Dil: Kalp
lûle xwên: Damar
Sî: Akciğer
Ciger: Karaciğer
Gurçîle: Böbrek
Masulke: Kas
Gede: Mide
Mêşik: Beyin
Demar: Sinir

Dil bilgisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Ethnologue - Kurdish, Central". 22 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2013.
^ "Etnologue - Subsgroup/ Kurdish". 12 Aralık 2016. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
^ "Kurdish Academy of Language". 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.
^ "IRAK KÜRT BÖLGESEL YÖNETİMİNDE DIŞ POLİTİKA ve GÜVENLİK EKSENİNDE TÜRKİYE ALGISI". academia.edu. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
^ "thekurdishprotect.org/ Sorani: Central Kurdish Language". 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.
^ "Kurdistan Regional Government / The Kurdish language". 17 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.
^ "thekurdishproject.org / Iranian Kurdistan". 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.
^ "Etnologue/Kurdish, Central/ Dialects". 14 Kasım 2016. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2016.
^ "Kurmanci'deki şahıslar". 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
^ "Sorani'deki şahıslar". 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.
^ "Kürtçe'de soru kelimeleri". 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
^ "Kürtçe sayılar". 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016.
^ W. M.Thackston. -Sorani Kurdish- A Reference Grammar with Selected Readings (İngilizce). Hardvard University. s. 18/19.
^ "Kürtçe renkler". 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016.
^ "Kürtçe'de yönler". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.
^ "Vocabulary - Fruits". 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.
^ "Vocabulary - Vegetables". 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.

[1] "Ethnologue - Kurdish, Central". 22 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2013.

[2] "Etnologue - Subsgroup/ Kurdish". 12 Aralık 2016. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.

[3] "Kurdish Academy of Language". 26 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.

[4] "IRAK KÜRT BÖLGESEL YÖNETİMİNDE DIŞ POLİTİKA ve GÜVENLİK EKSENİNDE TÜRKİYE ALGISI". academia.edu. 8 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.

[5] "thekurdishprotect.org/ Sorani: Central Kurdish Language". 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.

[6] "Kurdistan Regional Government / The Kurdish language". 17 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.

[7] "thekurdishproject.org / Iranian Kurdistan". 5 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2016.

[8] "Etnologue/Kurdish, Central/ Dialects". 14 Kasım 2016. 10 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2016.

[9] "Kurmanci'deki şahıslar". 18 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.

[10] "Sorani'deki şahıslar". 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2016.

[11] "Kürtçe'de soru kelimeleri". 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.

[12] "Kürtçe sayılar". 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016.

[13] W. M.Thackston. -Sorani Kurdish- A Reference Grammar with Selected Readings (İngilizce). Hardvard University. s. 18/19.

[14] "Kürtçe renkler". 20 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2016.

[15] "Kürtçe'de yönler". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2016.

[16] "Vocabulary - Fruits". 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.

[17] "Vocabulary - Vegetables". 10 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Sorani ne demektir