San Francisco Barış Antlaşması

Japon heyeti barış antlaşmasını imzalıyor 8 Eylül 1951
Tür	Barış Antlaşması
İmzalanma	8 Eylül 1951
Yer	San Francisco

San Francisco Barış Antlaşması (İngilizce: Treaty of Peace with Japan, Japonca: 日本国との平和条約), II. Dünya Savaşının ardından Müttefik Kuvvetler ile Japonya arasında 8 Eylül 1951’de San Francisco Kaliforniya’da imzalanan antlaşma.^[1] 49 ülke arasında imzalanmış ve 28 Nisan 1952 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Antlaşmayla II. Dünya Savaşı resmen sona ermiş, Japonya’nın emperyalist bir güç olarak konumu lağvedilmiştir. Ayrıca antlaşmayla Japonya’nın elindeki müttefik savaş esirlerinin maruz kaldıkları insan hakları ihlallerinden dolayı tazmin edilmeleri karara bağlanmıştır. Bu antlaşmayla beraber Japonya’nın ABD ile ikili ilişkileri yeni bir aşamaya geçmiş ve modern Japonya tarihi bu doğrultuda şekillenmiştir.^[2]

İmzacı ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

İmzacı ülkeler şöyledir: Arjantin, Avustralya, Belçika, Bolivya, Brezilya, Kamboçya, Kanada, Kolombiya,Şili, Kosta Rika, Küba, Çekoslovakya, Dominik Cumhuriyeti, Ekvador, Mısır, El Salvador, Etiyopya, Fransa, Yunanistan, Guatemala, Haiti, Honduras, Endonezya, İran, Irak, Japonya, Laos, Lübnan, Liberya, Lüksemburg, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Nikaragua, Norveç, Pakistan, Panama, Paraguay, Peru, Filipinler, Polonya, Suudi Arabistan, Sovyetler Birliği, Sri Lanka, Güney Afrika, Suriye, Türkiye, İngiltere, ABD, Uruguay, Venezuela, Vietnam.

Burma, Hindistan ve Yugoslavya ise çağrılı olmalarına rağmen katılmazlar.^[3] Çin İç Savaşı yeni sonuçlandığı için ve Tayvan ile Çin Halk Cumhuriyetinin hangisinin yasal temsiliyet sahibi olduğu konusunda uluslararası kamuoyu nezdinde belirsizlik olduğu için iki ülke de antlaşmaya çağrılmamıştır.^[4] Kuzey Kore de çağrılmayan ülkeler arasındadır. İtalya ise Haziran 1945'te anti-faşist Badoglio hükûmeti Japonya’ya savaş ilan etmesine rağmen davet edilmeyecektir. Savaş zamanında bağımsız bir ülke olarak var olmayan ancak sonradan bağımsızlığını kazanan ve Japon işgaline karşı savaşan Pakistan da katılacaktır.

Sovyetler Birliğinin muhalefeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği Konferansa katılır ve Sovyet delegasyonu Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Gromiko liderliğinde görüşmelerde yer alır. Konferansın başından itibaren Sovyetler Birliği özellikle ABD ve İngiltere tarafından hazırlanan antlaşma taslağına muhalefet ederler.^[5] Sovyetler Birliği temsilcisi Gromyko 8 Eylül 1951 günü uzun bir yazılı açıklama yaparak antlaşmaya karşı olma sebeplerini açıklar.^[6] Buna göre;

• Anlaşma Japonya’da militarizmin yeniden yükselmesine karşı bir önlem içermemekte
• Japon saldırganlığının en büyük mağduru olan komünist Çin konferansa davet edilmemekte
• II. Dünya Savaşının yükünün büyük kısmını çeken Sovyet Birliğinin anlaşma taslağının hazırlanması sürecine dahil edilmemesi
• Anlaşmaya göre Japonya neredeyse bir Amerikan üssü olması ve Sovyetler Birliğine karşı kışkırtılması
• Anlaşmanın daha önce müttefikler tarafından kendi aralarında yapılan protokole aykırı olarak ayrı bir barış anlaşması olması
• Anlaşmanın Çin Halk Cumhuriyeti’nin aleyhine ve Tayvan lehine hükümler içeriyor olması
• Anlaşmaya göre birçok Japon adasının ABD ile ilgisi olmamasına rağmen ABD’ye devredilmesi
• Anlaşmanın Yalta Konferansı hükümlerini çiğneyecek şekilde Güney Sahalin ve Kuril Adalarındaki Sovyet egemenliğini tanımaması^[7]

olarak sıralanabilir.

İmza süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

Konferans sürecine katılan 52 ülkeden 49’u anlaşmayı imzalayacak; Çekoslovakya, Polonya ve Sovyetler Birliği imzalamayacaktır. Kolombiya, Endonezya ve Lüksemburg ise anlaşmayı imzalasalar da onaylamayacaklardır. Anlaşmaya davet edilmeyen Tayvan 28 Nisan 1952’de Japonya ile ayrı bir barış anlaşması imzalayacaktır.

Japonya’nın denizaşırı sömürgelerinin durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

• Antlaşmaya göre Japonya; Kore, Tayvan, Hong kong, Kuril Adaları, Pescadores ve Spratly Adaları, Antarktika ve Sahalin Adalarındaki haklarından feragat etmektedir.
• Antlaşmanın 3.maddesi gereğince Bonin ve Ryukyu takım adalarının denetimi ABD’ye geçmiştir. Takım adalara dahil olan kentler arasında Okinawa da bulunmaktadır.
• Antlaşmanın 11.maddesi gereğince Japonya, Uzak Doğu Uluslararası Askerî Ceza Mahkemesi ve diğer mahkemelerin kararlarını kabul etmeyi taahhüt etmekte ve Japon vatandaşlarıyla ilgili verilen kararları uygulamayı kabul etmektedir.
• Antlaşmaya göre savaş esirleri ülkelerine dönecek, ülke Birleşmiş Milletler Antlaşması izinde gelecekte askeri saldırgan politikaları reddetmekte ve sadece savunma amaçlı bir ordu barındıracaktır.
• Sovyetler Birliği antlaşmayı imzalamayacak, Japonya ile 1956 yılında savaş halini ortadan kaldıran ortak bir bildiri imzalansa da barış antlaşması imzalanmayacaktır. Antlaşma Sovyetler Birliğinin 1991 yılında dağılmasından sonra Rusya ile de imzalanmayacak ve toprak talepleri sorunu devam edecektir.

Müttefik devlet mensuplarının savaş esirlerinin tazmini[değiştir | kaynağı değiştir]

Japonya’nın denizaşırı malvarlığının devri[değiştir | kaynağı değiştir]

Antlaşmanın 14. maddesi uyarınca Japonya’nın ada haricindeki sahip olduğu firma, kurum ve özel kişilere ait tüm varlıklara Müttefiklerce el konmuştur. Bu kapsamda Çin Halk Cumhuriyeti Mançurya ve Moğolistan’daki demiryolu ve madenlere el koyacaktır. Japonya’nın; Kore, Tayvan ve Çin’de el konulan varlıklarının toplam değeri 25 milyar dolar mertebesindedir.

Savaş esirlerinin tazmini[değiştir | kaynağı değiştir]

Antlaşmanın 16.maddesine göre Japonya savaş sırasında esir ettiği Müttefik personelinin maruz kaldığı zorlukları tazmin etmek amacıyla Kızıl Haç örgütüne 4,5 milyon pound ödeme yapacaktır.

Japon işgalindeki Müttefik topraklarının durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Antlaşmanın 14.maddesine göre Japon işgali altında bulunan ve bu yüzden maddi hasara uğrayan kentler için tamir bedeli ödemekle mükellef olan Japonya, Myanmar, Filipinler, Endonezya ve Vietnam’a toplamda 1 milyar doların üzerinde ödeme yapar. Bu tazminat kapsamındaki en son ödeme Filipinler’e 22 Temmuz 1976’da yapılacaktır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Müttefik Kuvvetler Yüksek Komutanı (Japonya)
• Çin İç Savaşı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Antlaşmanın tam metni (İngilizce)21 Şubat 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Japon Başbakan Shigeru Yoshida'nın 7 Eylül 1951 tarihli konuşması13 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 4 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir