Nathalie Sarraute
N. Sarraute, 1983
Doğum	Ната́лья Ильи́нична Черня́к (Natalya İlyiçna Çerniyak) 18 Temmuz 1900(1900-07-18) İvanovo, Rus İmparatorluğu
Ölüm	19 Ekim 1999 (99 yaşında) Paris, Fransa
Defin yeri	Cherence, Val-d'Oise
Meslek	Roman ve deneme yazarı

Nathalie Sarraute (Fransızca telaffuz: [natali saʁot]; 18 Temmuz 1900 - 19 Ekim 1999), Fransız roman ve deneme yazarı. 1956 tarihli Kuşku Çağı ile nouveau roman akımının öncülerinden biri haline gelmiştir.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Natalya İlyiçna Çerniyak, 18 Temmuz 1900 tarihinde Moskova'ya 300 kilometre uzaklıktaki İvanovo-Voznesensk'te dünyaya geldi. Yazar Pauline (Chatounovsky) ile kimyager İlya Çerniyak'ın kızıydı.^[1] Rus toplumuna asimile olmuş varlıklı ve kültürlü bir Yahudi ailesine mensuptu. Anne babasının iki yaşındayken boşanmasından sonra Nathalie annesiyle önce Cenevre, sonra Paris'e gitmiştir. Her yıl bir ayı mutlaka babasıyla ya İsviçre'de, ya da Rusya'da geçiriyordu. Daha sonra annesi ve yeni kocası ile birlikte Sankt-Peterburg'a döndü. 1909'da Nathalie, siyasi fikirleri nedeniyle Rusya'yı terk etmek zorunda bırakılan babası İlya'yla birlikte Paris'e gitmiş, burada babasının yeni eşi Vera ve yeni doğan kızı Hélène (kısaca Lili) ile yaşamaya başlamıştır.

Sarraute'un Sorbonne Koleji'nde aldığı hukuk ve edebiyat eğitiminin yanında oldukça kozmopolitan bir öğrenim hayatı olmuştur. Oxford'da İngiliz edebiyatı ve tarih okumuş, sonra Berlin'de sosyoloji eğitimi almıştır. Eğitimini tamamladıktan sonra avukat olmuş ve Paris Barosu'na girmiştir. 1925'te kendisi gibi avukat olan Raymond Sarraute ile evlenmiştir. Bu evlilikten üç çocuğu olmuştur: Claude (d. 1927), Anne (1930-2008) ve Dominique.

20. yüzyıl edebiyatına ve özellikle Marcel Proust, James Joyce ve Virginia Woolf'a olan ilgisi, roman hakkındaki fikirlerini oldukça etkilemiştir. 1932 yılında ilk kitabı Yönelişler'i yazdı. Eskizlerden ve anılarından oluşan bu kitabın rengi, yazarlık hayatındaki tüm eserlerinkini de belirleyecekti. Kitap nihayet 1939 yılında yayımlanmış, II. Dünya Savaşı popülerliğine engel olsa da, Jean-Paul Sartre ve Max Jacob gibi entelektüellerden övgü toplamıştır.

1941'de Vichy rejiminin antisemitist kanunlarının bir sonucu olarak avukatlıktan men edilen Sarraute, tüm zamanını edebiyata ayırmaya karar verdi. Bir süre direniş hareketlerini desteklediği için Gestapo tarafından aranan Samuel Beckett'e de evini açtı. Sürekli adres değiştirerek ve sahte belgeler kullanarak Île-de-France'tan ayrılmamayı başarsa da, başına bir şey gelmesinden korktuğu kocasını korumak için ondan boşanmaya karar verdi.

1947 yılında Jean-Paul Sartre'ın önsözünü yazdığı Portrait d'un inconnu (Meçhul Bir Adamın Portresi) yayımlandı. Edebiyatçı olarak başarı kazanması 1953 yılındaki Martereau ile olacaktı. Martereau'dan sonraki tüm kitapları, Gallimard'dan çıkmıştır.

1960 yılında Sarraute, 121'ler Manifestosu'nu imzalayanlar arasındaydı. 1964 yılında Les Fruits d'Or (Altın Meyveler) kitabıyla 1961–1967 yılları arasında verilen "Prix international de littérature"e (Uluslararası Edebiyat Ödülü) layık görüldü.

Romanlarının yanında tiyatro eserleri de yazdı. Le Silence (Sessizlik, 1964); Isma, ou ce qui s'appelle rien (Isma, 1970) bunlardan bazılarıdır.

Sarraute 99 yaşında Paris'te hayata gözlerini yumdu. Yedinci romanı yarım kalmıştır. Val-d'Oise'da Chérence'ta defnedildi.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarraute'un Kuşku Çağı isimli denemesi, Alain Robbe-Grillet'nin Yeni Roman eseriyle birlikte nouveau roman akımının manifestolarından biri olmuştur. Sarraute bu eserinde romanın geleneksel yapısını reddeder ve Woolf, Kafka, Proust, Joyce ve Dostoyevski gibi yazarların yenilikçiliğinden söz eder. Robbe-Grillet, Claude Simon, Marguerite Duras ve Michel Butor gibi isimler ile birlikte, geleneksel karakter ve olay örgüsü modellerini yerle bir eden bu akımın temsilciliğini yapmıştır.

1963 yılında Altın Meyveler'le Fransa'da uluslararası edebiyat ödülüne layık görülen Sarraute daha tanınan bir yazar haline geldi. Tiyatro oyunları da tanınırlığını arttırdı. Bunun bir sonucu olarak hem Fransa'da, hem de yurtdışında konuşmalar vermeye başladı.

Sarraute'un eserleri, deneyselliği ve geleneksel edebi yapıları reddetmesi sebebiyle "okuması zor" kabul edilir. Sarraute, edebiyatta "karakter"in ölümünü sevinilecek bir olay olarak görmüş, bunun yerine psikolojik durumlara vurgu yapmayı tercih etmiştir; örneğin Altın Meyveler yalnızca bir kişinin iç monologundan ibarettir. Sarraute'un eserlerinde sürekli değişen perspektifler ve bakış açıları bir yandan deneyimin tutarsızlığının altını çizerken, bir yandan yazarın otoritesini de baltalama amacı güder.

Sarraute'un seksen yaşındayken yazdığı anı kitabı Enfance, 20. yüzyıl başında Rus göçmenlerin Avrupa'da kurdukları kayıp dünyayı yeniden canlandırır. Kitap boyunca devam ettirdiği iki ses ile Sarraute, geçmişi ne kadar iyi hatırlayabildiğini sorgular. Bu otobiyografi, Glenn Close'un başrolünde olduğu tek perdelik bir Broadway oyunu olarak uyarlanmıştır. Sarraute'un hafızasıyla yaşadığı sorunlar, son romanı Şimdi'ye de yansımıştır.

Yönetmen Agnès Varda, 1985 tarihli Sans toit ni loi filmini Sarraute'a ithaf etmiştir. Kasım 2013'te Paris'in 18. bölgesindeki gezi yollarından birine Nathalie Sarraute Yolu adı verilmiştir.

Yönelişler, Le Monde'un Yüzyılın 100 Kitabı listesinde yer almıştır.

Bazı eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1939: Tropismes (deneme) (Yönelişler, çev. Mükerrem Akdeniz, Bilgi Yayınları, 1967)
• 1948: Portrait d’un inconnu (roman) (Meçhul Bir Adamın Portresi)
• 1953: Martereau (roman) (Martereau, çev. Bertan Onaran, Cem Yayınevi, 1972)
• 1956: L'Ère du soupçon (deneme) (Kuşku Çağı, çev. Bedia Kösemihal, Adam Yayınları, 1985)
• 1959: Le Planetarium (roman) (Planetaryum)
• 1963: Les Fruits d'or (roman) (Altın Meyveler, çev. N. Feyza Zaim, YKY, 1994)
• 1964: Le Silence (tiyatro) (Sessizlik)
• 1970: Isma, ou ce qui s’appelle rien (tiyatro)
• 1980: L’Usage de la parole (roman)
• 1983: Enfance (anı) (Çocukluk, çev. Gülseren Devrim, Can Yayınları, 1997)
• 1995: Ici (roman) (Şimdi, çev. Aysel Bora, Can Yayınları, 1995)
• 1997: Ouvrez (roman) (Açınız, çev. Aysel Bora, Can Yayınları, 1997)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kısa biyografi (Fransızca)
• Eleştirel kaynakça (Auteurs.contemporain.info) (Fransızca)