Møre og Romsdal

Møre og Romsdal
Møre og Romsdal
Eyalet
	Møre og Romsdal fylke
	; Arma
	; Møre og Romsdal'in Norveç'teki konumu
Ülke	Norveç
Bölge	Vestlandet
İdari merkezi	Molde
Eyalet	1763 Kuzey Bergen Eyaleti ; 1919
Alt idari birimler	Liste Ålesund; Aukra; Aure; Averøy; Eide; Fræna; Giske; Gjemnes; Halsa; Haram; Hareid; Herøy; Kristiansund; Midsund; Molde; Nesset; Norddal; Ørskog; Ørsta; Rauma; Rindal; Sande; Sandøy; Skodje; Smøla; Stordal; Stranda; Sula; Sunndal; Surnadal; Sykkylven; Tingvoll; Ulstein; Vanylven; Vestnes; Volda;
İdare
• Vali	Lodve Solholm ; (2009-günümüz)
• Belediye başkanı	Jon Aasen ; (2011-2015) (İşçi Partisi)
Yüzölçümü
• Toplam	15121 km²
• Kara	14.590 km² (5.630 mil²)
Nüfus (2011)
• Toplam	256 628
• Yoğunluk	17/km²
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
	Resmî site; www.mrfylke.no

Møre og Romsdal (Norveççe: Møre og Romsdal fylke), Norveç'in on dokuz eyaletinden biridir. Bir açıdan “Orta Norveç” bölgesinde bulunan eyalet, “Batı Norveç” bölgesi dahilinde gösterilmektedir. Doğusunda Sør-Trøndelag, güneydoğusunda Oppland ve güneybatısında Sogn og Fjordane ile komşudur. “Sunnmøre”, “Romsdal” ve “Nordmøre” olmak üzere üç bölgeden oluşmaktadır.

Arması ve adı[değiştir | kaynağı değiştir]

Eyaletin arması 15 Mart 1978 tarihinde resmi kraliyet onayını almıştır. Üç altın sarısı Viking gemisi denizcilikteki başarılarını ve eyaletin üç bölgesini simgelemektedir. Mavi fon liman-kentlerinin önemini vurgulamaktadır. Ayrıca haç simgeleriyle güçlü Hristiyan inançlarını göstermektedirler.^[5]^[6]

“Møre og Romsdal” adı 1936 yılında verilmiştir. 1919 yılına kadar "Romsdal amt(valilik)", 1919-1935 yılları arasında ise "Møre fylke" olarak adlandırılmıştır. Møre, eski kökenlere göre “mærr”dan gelmektedir ve deniz anlamına gelmektedir. Romsdal güç anlamına gelmekle birlikte adını aynı adı taşıyan vadiden almıştır. Bu bağlamda adının anlamı deniz bölgesi ve güç vadisidir.^[7]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Møre og Romsdal Batı Norveç'in kuzey kesiminde yer almaktadır. Sør-Trøndelag, Oppland ve Sogn og Fjordane eyaletleri ile çevrelenmiştir. Norveç Denizi'ne 7700 km kıyı şeridine sahiptir ve 15.000 kilometre karelik bir alanı kaplamaktadır.^[8]

Kuzeyden güneye, Nordmøre, Romsdal ve Sunnmøre diye üç bölgeye ayrılmıştır. Alanının %4.1'i tarım arazisi ve %18.5'i verimli ormanlarla kaplıdır. Yerleşim özellikle kıyısında, bazı fiyortların içlerinde ve bir ölçüde vadilerin aşağı kısımlarında azdır. Nüfusun büyük bir bölümü adalarda yaşamaktadır. Nüfusunun %67.7'si ilçe ve kasabalarda yaşamaktadır.^[9]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Eyaletin iklimi kuzeyinde denizden, doğu ve güneyinde yüksek dağlarından etkilenmektedir. Kış aylarında sahilinde güney ve güneybatı yönlerinde kuvvetli rüzgarlar esmektedir. Kıyı bölgelerde yaz aylarında ise kuzeydoğuya tipik Föhn Rüzgarları, sıcak rüzgarlar esmektedir. Vadilerde genelde kuzeybatı sert rüzgarları hakimdir.

Eyaletin en soğuk ayı şubattır ve Fiyort bölgeler ile iç vadilerde soğukluklar 0 °C'nin altındadır. Ölçülen en düşük veriler kıyıda -10 °C, iç bölgelerde -20 °C'dir. Ağustos en sıcak ayı olmasına rağmen ortalama sıcaklıkları 14-15 °C'dir. Ölçülen en yüksek sıcaklıklar kıyıda 30 °C, vadilerde 25 °C'dir. Genel hava sıcaklıklarını temsilen bazı belediyelerin Ekim, Kasım, Aralık, Ocak ve Şubaat aylarındaki en yüksek ve en düşük sıcaklıkları şöyledir: Molde (25,6 °C), Tafjord (21,8 °C), Sunndalsøra (18,3 °C), Tafjord (17,9 °C) ve Sunndalsøra (18,9 °C).

Yıllık yağış miktarı 1000–2000 mm'dir. Genellikle batı ve kuzeyden gelen hava akımlarıyla, sonbahar en çok yağış düşen mevsimdir. İç bölgelerde ve kıyıda sis oluşmaktadır. Yıllık genel sis oranı % 1'in altındadır.^[10]

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Havayolu

Kristiansund hava alanı, Kvernberget
Molde hava alanı, Årø
Ørsta/Volda hava alanı, Hovden
Ålesund hava alanı, Vigra

Kara, deniz ve demir yolu

“Raumabanen” tek demiryolu hattıdır ve “Andalsnes”den geçmektedir. E39 ve E136 Avrupa yollarına bağlantıları yanı sıra otobandan geçiş mevcuttur. Eyaletin üç büyük şehrinde, Ålesund, Molde ve Kristiansund, limanlar bulunmaktadır.

Dünyanın en derin denizaltı tüneli Eiksund Tüneli, bu eyalette bulunur.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeyrek milyonun üstünde nüfusa sahip olan eyaletin en yoğun nüfuslu bölgesi güneyinde yer alan Sunnmøre bölgesidir. Kırk binin üstündeki nüfusuyla, en yoğun nüfusa sahip olan şehir de bu bölgede bulunan Ålesunddur. En düşük nüfuslu belediyesi ise Stordaldır. Nüfusun %56'sını kadınlar, %44'ünü erkekler oluşturmaktadır. 2010 yılı sonu verilerine göre yaş ortalaması 50'dir.^[11]

Tarihsel popülasyonları
Yıl	Toplam	%±
1951	191.621	—
1961	213.286	%11
1971	223.709	%5
1981	236.062	%6
1991	238.278	%1
2001	243.810	%2
2011	253.904	%4
2021?	282.661	%11
2031?	303.810	%7
Kaynak:^[12]- Norveç İst.

Belediyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Møre og Romsdal 36 belediyeye ayrılmıştır:

Nr	Harita	Arma	Ad	Merkez	Nüfus	Alan km²	Dil	Bölge
1502	Molde kommune		Molde	Molde	25488	&0000000000000363.000000363,00	Karışık	Romsdal
1504	Ålesund kommune		Ålesund	Ålesund	44416	&0000000000000098.48000098,48	Karışık	Sunnmøre
1505	Kristiansund kommune		Kristiansund	Kristiansund	23813	&0000000000000087.46000087,46	Bokmål	Nordmøre
1511	Vanylven kommune		Vanylven	Fiskåbygd	3388	&0000000000000385.190000385,19	Norveççe	Sunnmøre
1514	Sande kommune		Sande	Larsnes	2588	&0000000000000093.14000093,14	Norveççe	Sunnmøre
1515	Herøy kommune		Herøy	Fosnavåg	8727	&0000000000000119.770000119,77	Norveççe	Sunnmøre
1516	Ulstein kommune		Ulstein	Ulsteinvik	7828	&0000000000000097.30000097,30	Norveççe	Sunnmøre
1517	Hareid kommune		Hareid	Hareid	5000	&0000000000000082.50000082,50	Norveççe	Sunnmøre
1519	Volda kommune		Volda	Volda	8693	&0000000000000547.240000547,24	Norveççe	Sunnmøre
1520	Ørsta kommune		Ørsta	Ørsta	10398	&0000000000000804.790000804,79	Norveççe	Sunnmøre
1523	Ørskog kommune		Ørskog	Sjøholt	2202	&0000000000000132.300000132,30	Norveççe	Sunnmøre
1524	Norddal kommune		Norddal	Valldal	1738	&0000000000000943.540000943,54	Norveççe	Sunnmøre
1525	Stranda kommune		Stranda	Stranda	4602	&0000000000000866.080000866,08	Norveççe	Sunnmøre
1526	Stordal kommune		Stordal	Stordal	1026	&0000000000000247.050000247,05	Norveççe	Sunnmøre
1528	Sykkylven kommune		Sykkylven	Sykkylven	7664	&0000000000000337.710000337,71	Norveççe	Sunnmøre
1529	Skodje kommune		Skodje	Skodje	4184	&0000000000000120.280000120,28	Norveççe	Sunnmøre
1531	Sula kommune		Sula	Langevåg	8256	&0000000000000058.67000058,67	Norveççe	Sunnmøre
1532	Giske kommune		Giske	Valderøya	7312	&0000000000000040.11000040,11	Norveççe	Sunnmøre
1534	Haram kommune		Haram	Brattvåg	8973	&0000000000000260.510000260,51	Norveççe	Sunnmøre
1535	Vestnes kommune		Vestnes	Vestnes	6539	&0000000000000352.080000352,08	Norveççe	Romsdal
1539	Rauma kommune		Rauma	Åndalsnes	7428	&0000000000001502.3700001.502,37	Karışık	Romsdal
1543	Nesset kommune		Nesset	Eidsvåg	3004	&0000000000001046.0300001.046,03	Norveççe	Romsdal
1545	Midsund kommune		Midsund	Midsund	1988	&0000000000000094.74000094,74	Norveççe	Romsdal
1546	Sandøy kommune		Sandøy	Steinshamn	1315	&0000000000000020.43000020,43	Norveççe	Romsdal
1547	Aukra kommune		Aukra	Aukra	3289	&0000000000000058.87000058,87	Norveççe	Romsdal
1548	Fræna kommune		Fræna	Elnesvågen	9484	&0000000000000369.450000369,45	Norveççe	Romsdal
1551	Eide kommune		Eide	Eide	3442	&0000000000000152.080000152,08	Bokmål	Nordmøre
1554	Averøy kommune		Averøy	Bruhagen	5593	&0000000000000175.940000175,94	Karışık	Nordmøre
1557	Gjemnes kommune		Gjemnes	Batnfjordsøra	2579	&0000000000000381.960000381,96	Karışık	Nordmøre
1560	Tingvoll kommune		Tingvoll	Tingvoll	3101	&0000000000000336.910000336,91	Karışık	Nordmøre
1563	Sunndal kommune		Sunndal	Sunndalsøra	7196	&0000000000001713.4400001.713,44	Karışık	Nordmøre
1566	Surnadal kommune		Surnadal	Skei	5952	&0000000000001365.2600001.365,26	Norveççe	Nordmøre
1567	Rindal kommune		Rindal	Rindal	2088	&0000000000000632.360000632,36	Karışık	Nordmøre
1571	Halsa kommune		Halsa	Liabø	1641	&0000000000000300.840000300,84	Bokmål	Nordmøre
1573	Smøla kommune		Smøla	Hopen	2182	&0000000000000281.860000281,86	Karışık	Nordmøre
1576	Tustna Aure kommune		Aure	Aure	3511	&0000000000000643.930000643,93	Karışık	Nordmøre
15	Møre og Romsdal	Møre og Romsdal	Møre og Romsdal	Molde	256 628	15.115,09	Norveççe	Vestlandet

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmi sitesi22 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
Valilik sayfası(Norveççe)
Haberler14 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)
Kültür sayfası10 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Norveççe)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ [1] 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 29/03/2012Om fylkesmannen -erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [2]^{[ölü/kırık bağlantı]} Fylkesting i Geiranger-erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [3] 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç nüfus istatistikleri 2012
^ [4] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.MØRE & ROMSDAL COUNTY-erişim 07 Nisan 2012(İngilizce)
^ [5] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic HeraldryHeraldik-erişim 07 Nisan 2012, (İngilizce)
^ [6] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Fylkesvåpenet, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [7] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [8] 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Om Møre og Romsdal>Møre og Romsdal-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
^ [9] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal-Nüfus, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [10] Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal – klima, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)
^ [11] 22 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Møre og Romsdal fylkeskommune-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)
^ [12] 25 Mayıs 2012^{[Tarih uyuşmuyor]} tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011

Giklingdalshytta
Geirangerfjord
Isfjorden (Rauma)
Skansekaia, Ålesund
Aursjøen
Ona, Sandøy belediyesi, Møre og Romsdal
Runde
Atlanterhavsvegen
Giske, arka planda Vigra
Norveç araba vapuru, MF Romsdal Molde

[1] [1] 20 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 29/03/2012Om fylkesmannen -erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[2] [2]^{[ölü/kırık bağlantı]} Fylkesting i Geiranger-erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[3] [3] 15 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç nüfus istatistikleri 2012

[4] [4] 4 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.MØRE & ROMSDAL COUNTY-erişim 07 Nisan 2012(İngilizce)

[5] [5] 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Norske KommunevåpenNorwegian Civic HeraldryHeraldik-erişim 07 Nisan 2012, (İngilizce)

[6] [6] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Fylkesvåpenet, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[7] [7] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[8] [8] 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Om Møre og Romsdal>Møre og Romsdal-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)

[9] [9] 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal-Nüfus, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[10] [10] Büyük Norveç Ans.:Møre og Romsdal – klima, erişim 07 Nisan 2012 (Norveççe)

[11] [11] 22 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Møre og Romsdal fylkeskommune-erişim 07 Nisan 2012, (Norveççe)

[12] [12] 25 Mayıs 2012^{[Tarih uyuşmuyor]} tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Norveç İstatistikleri Population changes in municipalities. 1951-2011

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Møre og Romsdal nedir?, Møre og Romsdal anlamı nedir?, Møre og Romsdal ne demektir?