Mamut Mağarası Ulusal Parkı

Mamut Mağarası Ulusal Parkı
Mammoth Cave National Park
	"Rotunda Odası", Mamut Mağarası Ulusal Parkı, UNESCO Dünya Mirası listesinde yer almaktadır.
Alan türü	Millî park
Korunan alan listesi	Dünya Mirası listesi
Sınıflandırma	İÜÇN II
Devlet	ABD
Devlet	ABD
Federasyon	Kentucky
Şehir	Brownsville, Kentucky
İlçe	Edmonson, Hart, Barren
Karasal alanı	214 km², (21,380 hektar)
Koruma tedbirleri	vii, viii, x
Kuruluş tarihi	1 Temmuz 1941
Ziyaretçi sayısı	2.966.502 (2011)
Kontrol kuruluşu	Ulusal Park Hizmetleri
Dünya Mirası	Evet
UNESCO Dünya Mirası
Konum	ABD
Kriter	Doğal: vii, viii, x
Referans	150
Tescil	1981 (5. oturum)
Bölge	Avrupa ve Kuzey Amerika
Koordinatlar	K 37° 11' B 86° 06'
İnternet sitesi http://www.nps.gov/maca/

Mamut Mağarası Ulusal Parkı (İngilizce: Mammoth Cave National Park), Amerika Birleşik Devletleri Kentucky eyaletinin merkezi bölgesinde, Brownsville şehri yakınlarında bulunan, 400 mil uzunlukta dünyada en büyük mağaralar sistemini kapsayan^[1]^[2] ve 214 km² (21,380 hektar) yüz ölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmetleri tarafından idare edilen bir millî parktır. Ulusal Park'ın en önemli kısmı Kentucky eyaletine bağlı Edmonson ilçesi (county) içinde bulunmakta ve küçük alanlarda doğuya sarkarak "Hart" ve "Barren" ilçelerinde bulunmaktadırlar.

Ulusal Park'ın tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mamut Mağarası Kentucky'de "Pennyroyal" platosusunda bulunan "Flint Ridge" adı verilmiş, üzeri bir kumtaşı tabakası ile kaplı olan kalın Mississipi tipi eski kireç taşı tabakalardan oluşan ve bu kireç taşı kalkerden tabakalara sızan ve sonra buhar olup uçan sulardan geriye kalan kireçten bir karst sistemi oluşmuştur. Resmi coğrafya ismi "Mamut-Flint Ridge Sistemi" olarak verilmiştir.

Günümüzde bu sistem labirent halinde birbirine bağlı mağaralardan oluşmakta ve bu sistemin uzunluğunun 640 km (400 mil)'den daha uzun olduğu bilinmektedir.^[3]

Mamut Mağarası ismi 18. yüzyılda verilmiştir. Bu isimin bu mağaralar sisteminin en büyük mağarasının devasa büyüklüğüne izafeten metaforik olarak verilmiştir. İsim tarih öncesi büyük file benzeyen Mamut hayvani ile hiç ilgili değildir ve mağaralarda mamut hayvanı hakkında hiçbir kalıntı hatta bir iz bile bulunmamaktadır.

Bir büyük mağara ve ona bağlı mağaralar sistemi 18. yüzyılda bulunduğu zaman 1000 kadar yılda duvarların yarasa guanosu ile kaplı olduğu görülmüş ve bu guano gübre olarak tarımda ve gühercile olarak barut üretiminde kullanılmamıştır. 1810'da bile bu mağaraların duvarlarının çok büyük yarasa sürüleri ile kaplı olduğu bildirilmiştir. Fakat turizmin başlaması ile yarasaların yaşam tarzı ortadan kalktığı için günümüzde mağaralardaki yarasa sayısı nispeten çok düşüktür. Mağaralar 1840-1850 döneminde bir zenci köle olan Steven Bishop tarafından ayrıntıları ile araştırılmıştır. Steven Bishop mağaralar sisteminin ilk planlarını çizmiş ve bu mağaralara ve mağaralar içinde ilginç bulunan karst formasyonlarına isimleri o vermiştir. Mağaraların ilk profesyonel olarak ölçülmesi 1908'de Max Kamper tarafından yapılmıştır.

Mamut Mağarası ABD Cumhurbaşkanı Franklin D. Roosevelt döneminde Temmuz 1941'de millî park olarak organize edilmiş olup federal ABD Ulusal Park Hizmetleri tarafından resmen idare altına alınmıştır. 27 Ekim 1981'de UNESCO Dünya Mirası listesi listesine alınmıştır. 26 Eylül 1990'da da bir Uluslararası Biyoküre Rezervi olmuştur.

Mamut Mağaralar sisteminin tamamının araştırılmadığı bilinmektedir ve çok yakın zamanlarda bile daha önce bilinmeyen mağaralar bulunmuştur.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiziksel coğrafya konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Mamut Mağarası Ulusal Parkı ABD'nin Kentucky eyaletinin merkez kısmında bulunan "Pennyroyal" platosu olarak anılan en yüksek rakımı 204 m olan bir tepelik bölgededir. Bu ulusal parkın çok yakınından "65" no'lu "eyaletler-arası karayolu" geçmekte ve bu Ulusal Parkı Tennessee eyaleti merkezi olan Nashville ile ve Kentucky'de Louisville ile bağlamaktadır. Mamut Mağarası içinden yeraltından "Green Nehri"'nin "Styx Nehri" adı verilen bir kolu geçmektedir. "Green Nehri" ortaya çıktıktan biraz sonra Ohio Nehri'ne kavuşmaktadır ve Ohio Nehri de Missisippi Nehrinin önemli bir kolu olmaktadır.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Mamut Park iklimi "nemli subtropik iklim bölgesi" iklim tipindedir. Resmi bilimsel Koppen-Geiger sınıflandırma tipine göre bu iklim "Cfa" olarak ifade edilmektedir.^[4]^[5]

Meksika Körfezi'nden gelen sıcak hava kitlesinin etkisi altında kalan Parkta yazlar genellikle sıcak ve nemli geçmektedir. Kışlar ise genellikle değişiklik göstermektedir. Yıl boyunca günlük ısı devamlı pozitiftir. Ama kışın işinin sıfır altına inmesi de gözlemlenmiştir. Eldeki gözlemlere göre ortalama yıllık ısı 13,6 °C olup; yaz ayları ortalama ısısı 26,6 °C ; kış mevsimi ortalama ısısı 1,7 °C olmuştur.

Yağışlar genellikle yağmur şeklinde olmaktadır. Ama Ocak, Şubat ve Mart aylarında kar yağışları da görülebilmektedir.

Mamut Mağarası sistemi Kentucky eyaletinin tümünde olduğu gibi hortum fırtınalarına zaman zaman, büyük olasılıkla Mart ayında, uğramaktadır.^[6] Mağaraların bulundukları araziler birkaç fırtına sisteminin zaman zaman geçtiği yöreler olduğu tespit edilmiştir. Yağışların aylık ortalamalarının toplamı 1329 mm olmaktadır.

Mamut Mağarası Ulusal Parkı Kentucky ve komşu eyaletlerde ortaya çıkan çevre kirliğinden etkilenmektedir. Tüm ABD ulusal parklarının yağışlarında yapılan kimyasal araştırmalar Mamut Mağarası Ulusal Parkı yağış örneklemlerinin diğer Ulusal Parkalarda yağış örneklemeleri ile karşılaştırıldığında Mamut Mağarası civarından örnekleme ile alınan yağmur sularının çok daha asit olduğu, yani "Asitli Yağmur" şeklinde çevre kirlenmesinden daha fazla etkilendiği gerçeğini ortaya çıkartmıştır.^[7]

Şu tablolar Mamut Mağaraları Ulusal Parkı için ısı ve yağış gözlemlerinin aylık özetlerini vermektedirler:

**Meteorolojik Göstergeler**^[8]
Ay	Ocak	Şubat	Mart	Nisan	Mayıs	Haz.	Tem.	Ağus.	Eylül	Ekim	Kasım	Ara.	Yıl
En yüksek ısı dereceleri ortalamaları (°C)	6,2	9,3	15,6	21,4	25,4	29,2	30,9	30,3	27,1	21,5	14,7	8,8	20
En düşük ısı dereceleri ortalamaları (°C)	-4,7	-2,8	2,3	7,2	11,3	15,8	17,9	17,3	13,9	7,4	3,1	-1,9	7,2
Aylık yağış ortalamaları (mm)	98	105	133	112	131	110	121	92	106	80	113	128	1.329
Aylık kar yağış ortalamaları (cm)	142	107	41	3	0	0	0	0	0	0	23	53	369

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mamut Mağaraları Ulusal Parkı Ziyaretçi merkezi tabelası
Mamut Mağaraları Ulusal Parkı Dünya Mirasları plaketi
Mamut Mağaraları Ulusal Parkı'nda mağaralara turistler için giriş
Mamut Mağaraları Ulusal Parkı'nda büyük kısmı yeraltında bulunan Styx Suyu'nun kısmen açıkta görüntüsü
Mamut Mağaraları Ulusal Parkı'nda bir yürüyüş yolu
Mamut Mağaraları Ulusal Parkı mağarada bir dikey geçit ve kubbe
Mamut Mağarası yakından Green Nehri

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'deki ulusal parklar listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ (İngilizce) Vickie Carson. "Mammoth Cave hits 400 miles". National Park Service (NPS). 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2013.
^ Gulden, Bob. "WORLDS LONGEST CAVES". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.
^ ((ing)) Bob Gulden. "Worlds longest caves". Amerikan Mağaracılık (Speleological) Cemiyeti (NSS). 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2012.
^ (Fransızca) Pagney, Pierre (1976), Les climats de la Terre, Paris:Masson, s.65.
^ (İngilizce)"World Climates after Koppen-Geiger". Shasta College. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2008.
^ (İngilizce) "Warren County, Tornadoes". crh.noaa.gov. 17 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2008.
^ "Code Red: America's Five Most Polluted National Parks". National Parks Conservation Association. 2002.
^ (İngilizce) William Uhler. "Weather". Hillclimb Media. 12 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2008.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulusal Park Servisi: Mamut Mağaraları Ulusal Parkı 12 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
UNESCO Dünya Mirasları Listesi 15124 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

(İngilizce)

Mamut Mağaraları Restorayon Kampı (İngilizce)

[1] (İngilizce) Vickie Carson. "Mammoth Cave hits 400 miles". National Park Service (NPS). 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2013.

[2] Gulden, Bob. "WORLDS LONGEST CAVES". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2013.

[3] ((ing)) Bob Gulden. "Worlds longest caves". Amerikan Mağaracılık (Speleological) Cemiyeti (NSS). 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2012.

[4] (Fransızca) Pagney, Pierre (1976), Les climats de la Terre, Paris:Masson, s.65.

[5] (İngilizce)"World Climates after Koppen-Geiger". Shasta College. 17 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2008.

[6] (İngilizce) "Warren County, Tornadoes". crh.noaa.gov. 17 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2008.

[7] "Code Red: America's Five Most Polluted National Parks". National Parks Conservation Association. 2002.

[8] (İngilizce) William Uhler. "Weather". Hillclimb Media. 12 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Dünya Mirası Alanları
Kuzeydoğu	Independence Hall Özgürlük Heykeli
Ortabatı	Kahokya Eyalet Tarihi Alanı
Güney	Büyük Smoky Dağları Everglades Mamut Mağarası Monticello ve Virginia Üniversitesi Poverty Point'teki Anıtsal Toprak Yapılar San Antonio Misyonerlikleri
Batı	Büyük Kanyon Ulusal Parkı Carlsbad Mağaraları Chaco Kültürü Ulusal Tarihi Parkı Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı Kluane-Wrangell–St. Elias-Glacier Bay-Tatshenshini-Alsek¹ Mesa Verde Olympic Ulusal Parkı Papahānaumokuākea Deniz Ulusal Anıtı Redwood Pueblo de Taos Waterton-Glacier Uluslararası Barış Parkı¹ Yellowstone Millî Parkı Yosemite Ulusal Parkı
Diğer bölgeler	La Fortaleza ve St. Juan Ulusal Tarihi Sit Alanı
¹ Kanada ile paylaşılmaktadır.

Mamut Mağarası Ulusal Parkı nedir?, Mamut Mağarası Ulusal Parkı anlamı nedir?, Mamut Mağarası Ulusal Parkı ne demektir?