Haleakala Ulusal Parkı

Haleakala Ulusal Parkı
Haleakala National Park
	Haleakala Ulusal Parkı, Kıpahalu sahili
Alan türü	Ulusal Park
Sınıflandırma	İÜÇN II
Devlet	ABD
Devlet	ABD
Federasyon	Hawaii
Şehir	Pukalani
İlçe	Maui
Koordinatları	K20° 43' 00" B 156° 10' 56"
Karasal alanı	13.462
Kuruluş tarihi	1 Temmuz 1916: Hawaii Volkanları Ulusal Parkı ; 1 Temmuz 1961: Haleakala Ulusal Parkı,
Ziyaretçi sayısı	956 989 (2011)
Kontrol kuruluşu	Ulusal Park Hizmeti
İnternet sitesi http://www.nps.gov/hale

Haleakala Ulusal Parkı, ABD'nin Hawai Eyaleti'nde Maui Adası'nda bulunan ulusal park. Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km²si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan Haleakala Dağı'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarı tanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır. Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kipahulku sahili alanı.

Haleakala Dağı zirvesi alanı[değiştir | kaynağı değiştir]

Haleakala Dağı zirvesini en iyi bilinen kısmı Hakeakala krateridir. Bu krater gayet büyük bir alanı kapsamaktadır: boyu 11.25 km, eni 3.2 km ve derinliği 790 m kadardır. Kraterin içinde birçok volkanik asıllı, örneğin büyük kül konileri gibi, ilgi çekici özellikler bulunmaktadır. Dağ zirvesinden krater bölgesine giden iki ana patika ("Hakemau'u Patikası" ve "Sliding Sands (Kayan Kumlar) Patikası") bulunmaktadır. Krater içinde özel rezervasyon yapıldıktan sonra yürüyüşçü ve trekçilerlerin gece kalabilecekleri üç dağcı kulübesi bulunmaktadır.

Ziyaretçilerin çoğu her sabah gayet erkenden yanardağ zirvesine gelerek gayet güzel manzaralı harikulade güneş doğumunu seyretmektedirler. Daha çok sayıda yürüyüşçü ziyaretçi ise geç öğleden sonra ve akşamüstü yürüyerek yine de benzer görkemli güneş batımı manzarasını seyre gelmektedirler.

Parkın bu kısmının ilgi çeken bir tarafı burada bulunan bitkilerdir. Bu kısımda bulunan "Hosmer'in Korusu" içinde Hawaii'ye dışarı alanlar ve ülkelerden getirilmiş nadir ağaçlar ve bitkiler bulunmaktadır. Bunlar arasında Himalayalar eteklerinden getirilmiş "Deodar Sediri (Cedrus deodara)"; Japonya'dan getirilmiş "Sugi Cryptomeria japonica); Avustralya'dan getirilmiş Okaliptüs ve Kuzey Amerika ana karasından getirilmiş (çam, ladin, servigiller, göknar gibi yaprak dökmez ağaçlar) bulunmaktadır. Hawaii'ye yerli olan ağaç ve bitkiler bu koru ve bölgede çok bulunmamaktadır; çünkü büyük boylu yabancı ağaç türleri güneş ışınlarını bunlara kısıtlamaktadır.

Ulusal parkın bu kısmında uzun manzaralı motorlu vasıta yolları mevcuttur ve bu yol kenarında manzaralı park yerleri açılmıştır. Bu yollar boyunca yol kenarında ve yoldan görülen volkanik özellikler ziyaretçilerin ilgilerini çekmektedir. Bu manzaraları ve özellikleri daha ayrıntılı seyredebilmek için ziyaretçilerin durbinler ve hatta teleskoplar kullanmaları ve park etrafındaki turizm dükkanlarından bunları kiralayabilmeleri imkânları bulunmaktadır.

Bu parkta bulunan Haleakala kraterine has bir kaz türü olan ve "nene" olarak da anılan Hawaii kazı (Branta sandviçensis) 20. yüzyılın başlarında bu kraterden kaybolmuş ve nesli Hawaii'de de tükenmeye yüz tutmuştu. Bu tür özel olarak ilgi görerek sayıları artırılmış ve kendi kendini yenileyebilecek sayıda Hawaii Kazı nesilleri yetiştisrilmiştir. 1946'da Amerika Erkek İzcileri desteği ile izcilerin sırt çantalarında kratere genç kaz çiftlerini taşımaları suretiyle Hawaii Kazı tekrar Krater alanlarına yeniden yerleştirilmişlerdir.^[1]

Kipahulku sahili[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu ulusal parkın ikinci kısmı Kipahulu sahilidir. Bu park ziyaretçiler dağ zirvesine motorlu vasıta ile gittikten sonra oradan direkt bir yolla parkın Kipahulu kısmına bir motorlu vasıta yolu ile gidemezler. Zirveden inip çok virajlı ve adanın rüzgâr alan sahilini takip eden bir dar sahil yolu olan "Hana Karayolu"nu almak zorundadırlar.

Ulusal parkın bu Kipahulku Sahili kısmı denize yakın "Aşağı Kipahulu Vadisi"inden oluşmaktadır. Dağ zirvesi kısmından "Yukarı Kipahulu Vadisi" ile ayrılmıştır. "Yukarı Kipahulu Vadisi", içindeki kirlenmeye karşı çok hassas olan tropik yağmur ormanı içinde bulunan yerli bitki ve hayvan türlerini korumak nedeni ile ulusal park idaresi tarafından ziyaretçilere kapalı tutulmaktadır.

Kipahulku sahil kısmında bulunan akarsu olan "Palikea Deresi" üzerindeki "ʻOheʻo" adı verilen bir kesim üstünde iki düzine sayıda gölet veya havuz bulunmaktadır, Bu göletler içinde çok nadir bulunan tatlısu balık türleri yaşamaktadır. Ziyaretçilere bu göletlerde yüzme izini vardır. Bu vadiyi yürüyerek takip eden ziyaretçilerin çoğu daha ilerilere yürüyerek "Waimoku Şelalesi"nin düştüğü mevkiiye gidip bu şelale altında ve göletinde yüzmeyi tercih etmektedirler.

Gözlem evleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Haleakalā Dağı zirvesi tüm ABD'de emsali bulunmayacak kadar gökyüzüne açık görüş sağlayan geceye sahip olduğu kabul edilmektedir. Bunun için birçok ziyaretçi akşam bastıktan sonra amatör astronomi hobilerine uyarak dürbün ve teleskopları ile aletli gece gözlemleri yapmaktadırlar.

Dağ kraterinin kenar tepelerinde profesyonel gözlem evleri de bulunmaktadır. "Amerikan Hava Gücü" "Haleakal Gözlemevi" bu kraterde bulunan ziyaretçi merkezinin çok yakında kuruludur. 40 yıldır "Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü" bu bölgede bulunan astronomik gözlem evini idare etmektedir.

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Haleakala Krateri Panoraması

Haleakala Ulusal Parkı, Maui'de Haleakala Dağı zirvesine yakın trekçiler
Haleakala Ulusal Parkı, Maui Kipahulu'da yüzenler
Haleakala'da yüksek dağ üstündeki rasathane

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'deki ulusal parklar listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Hurley, Timothy (13 Temmuz 2002). "Maui's Boy Scouts mark 40-year link to nene". Honolulu Advertiser (İngilizce). Erişim tarihi: 14 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}