Kondilart

Condylarthra
Yaşadığı dönem aralığı: 66-33,9 myö
Paleosen-Eosen
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Condylarthra; Yaşadığı dönem aralığı: 66-33,9 myö; Paleosen-Eosen PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Phenacodus'un iskelet restorasyonu
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Magna takım:	Epitheria
Takım:	†Condylarthra; Cope, 1881 (geçersiz)
İçerdiği gruplar
	Metne bakınız.
Sinonimler
	Condylarthri

Kondilartlar (Condylarthra), öncelikle Paleosen ve Eosen dönemlerinden bilinen, soyu tükenmiş plasentalı memelilerin resmi olmayan bir grubudur - daha önce bir takım olarak kabul edilmiştir.^[1] Erken, ilkel toynaklılar olarak kabul edilirler. Artık, Perissodactyla veya Cetartiodactyla'nın bir parçası olarak açıkça belirlenmemiş olan toynaklıları sınıflandırmak için bir çöplük olarak hizmet eden ve bu nedenle birçok ilgisiz soydan oluşan bir çöp sepeti taksonu olarak kabul edilmektedir.^[2]^[3]^[4]

Taksonomik tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Condylarthra her zaman sorunlu bir gruptu. Cope 1881 tarafından ilk kez tanımlandığında, Phenacodontidae, buradaki tip ve tek aileydi. Ancak Cope 1885, Condylarthra'yı bir takıma yükseltti ve genelleştirilmiş dişlere ve postkraniyal iskeletlere sahip çok çeşitli plasentaları içeriyordu. Daha yeni araştırmacılar (yani 2. Dünya Savaşı sonrası) daha kısıtlayıcı olmuştur; ya sadece sınırlı sayıda takson içerir ya da terimin tamamen terk edilmesini önerir.^[5] İlkel özelliklerinden dolayı condylarth'lar, yaşayan Artiodactyla, Cetacea, Perissodactyla, Hyracoidea, Sirenia ve Proboscidea'nın yanı sıra soyu tükenmiş Desmostylia, Embrithopoda, Litopterna, Notoungulata ve Astrapotheria dahil olmak üzere birçok toynaklı takımının ataları olarak kabul edilmiştir.^[6]

Prothero, Manning & Fischer 1988, aşağıdaki karakterlere sahip olan, ancak daha türetilmiş düzenlerde mevcut olan uzmanlıklardan yoksun olan condylarth'ları sınırlandırdı:^[5]

stapedial arterin superior ramusu petrozale kaymış veya kaybolmuş
mastoid foramen kayıp
bül varsa ektotimpanik oluşur
Düşük tüberkül kabartmalı nispeten bunodont dişler
ön-arka kısaltılmış alt azı dişlerinin trigonidleri
M _3'te (alt üçüncü molar) büyük, arkaya doğru çıkıntı yapan hipokonülid
astragalus'un başı kısa ve sağlamdır

Evrimsel tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Dinozorların ortadan kaybolması, büyük memeli otçulları için ekolojik bir niş açtı. Bazı condylarths nişi doldurmak için gelişti, diğerleri ise böcek öldürücü olarak kaldı. Bu, Paleosen boyunca gözlemleyebildiğimiz, condylarthlara muazzam evrimsel radyasyonunu kısmen açıklayabilir, bu da karadaki çoğu Cenozoik hayvan topluluğunda baskın otçulları oluşturan farklı toynaklılar (veya "toynaklı memeliler") ile sonuçlanır. Avustralya'nın ada kıtasında.

Mevcut memeliler arasında, Paenungulata (kır fareleri, filler ve deniz inekleri), Perissodactyla (atlar, gergedanlar ve tapirler), Artiodactyla (domuzlar, geyikler, antiloplar, inekler, develer, su aygırları ve akrabaları), Cetacea (balinalar) ve Tubulidentata (ardvark) geleneksel olarak Ungulata'nın üyeleri olarak kabul edilir.^[1]^[7] Bunların yanı sıra, soyu tükenmiş birkaç hayvan da, özellikle endemik Güney Amerika toynaklı takımları (Meridiungulata) bu gruba aittir. Birçok toynaklı hayvanın toynakları olmasına rağmen, bu özellik Ungulata'yı tanımlamaz. Gerçekten de, bazı condylarth'ların ayaklarında küçük toynaklar vardı, ancak en ilkel formlar pençelidir.

Son moleküler ve DNA araştırmaları, memeli evriminin resmini yeniden düzenledi. Paenungulatlar ve tubulidentatlar, afrotherianlar olarak görülür ve artık laurasiatherian perissodactyler, artiodactyller ve cetaceanlarla yakından ilişkili olarak görülmez,^[8]^[9] toynakların, bir kez Afrotheria'da ve bir kez Laurasiatheria'da olmak üzere en az iki farklı memeli soyu tarafından bağımsız olarak edinildiğini (yani benzer olduğunu) ima eder. Condylarthra'nın kendisi bu nedenle polifiletiktir: birkaç condylarth grubu birbiriyle yakından ilişkili değildir. Gerçekten de, Condylarthra bazen bir 'çöp sepeti' taksonu olarak kabul edilir.^[4] Gerçek ilişkiler çoğu durumda çözülmemiş kalır.

Meridiungulatlar ve yaşayan toynaklılara ek olarak, Mesonychia^[10] ve Dinocerata dahil olmak üzere soyu tükenmiş diğer birçok memeli grubunun condylarthran ataları olduğu önerilmiştir.^[11]

Taksonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Familya Arctocyonidae (olası polifiletik grup)^[12]
- Cins Arctocyon
- Cins Chriacus
Familya Periptychidae
- Cins Ectoconus
- Cins Oxyacodon
Familya Hyopsodontidae (Perissodactyla içerisinde sınıflandırılması gerektiği önerildi)^[13]
- Alt familya Tricuspiodontinae
  - Cins Litomylus
  - Cins Paratricuspiodon
  - Cins Tricuspiodon
- Cins Aletodon
- Cins Decoredon
- Cins Dipavali
- Cins Dorraletes
- Cins Haplaletes
- Cins Haplomylus
- Cins Hyopsodus
- Cins Louisina
- Cins Microhyus
- Cins Midiagnus
- Cins Oxyprimus
- Cins Palasiodon
- Cins Paschatherium
- Cins Utemylus
- Cins Yuodon
Familya Mioclaenidae
Familya Phenacodontidae (kök-Perissodactyla olduğu önerildi)^[14]
- Alt familya Meniscotheriinae
  - Cins Ectocion
  - Cins Meniscotherium
- Cins Almogaver
- Cins Copecion
- Cins Eodesmatodon
- Cins Phenacodus
Familya Pleuraspidotheriidae^[15]
- Cins Hilalia
- Cins Orthaspidotherium
- Cins Parabunodon
- Cins Pleuraspidotherium
Familya Didolodontidae (bazal-Meridiungulata)
Familya Sparnotheriodontidae? (Litopterna)
Cins Tingamarra? (tanımlanmamış memeli)
Cins Protungulatum (bazal bir toynaklı, bazal bir çift toynaklı veya plasentalı olmayan eutherian memeli).^[16]
Cins Kharmerungulatum (bir zhelestid^[17])

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b McKenna & Bell 1997
^ "Phenacodontidae, I feel like I know you". Tetrapod Zoology. Scientific American. 8 Ağustos 2013. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Cooper (8 Ekim 2014). "Anthracobunids from the Middle Eocene of India and Pakistan Are Stem Perissodactyls". PLOS ONE. 9 (10): e109232. doi:10.1371/journal.pone.0109232. PMC 4189980 $2. PMID 25295875.
^ ^a ^b Janis 1993
^ ^a ^b Thewissen 1990
^ "Archaic Ungulates". The beginning of the Age of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2006. ISBN 9780801892219.
^ Novacek 1986
^ Madsen et al. 2001
^ Murphy et al. 2001
^ Van Valen 1966
^ Van Valen 1988
^ Smith, De Bast. "Reassessment of the Small ‘Arctocyonid’ Prolatidens waudruae from the Early Paleocene of Belgium, and Its Phylogenetic Relationships with Ungulate-Like Mammals 28 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Journal of Vertebrate Paleontology. Retrieved August 2013
^ Ravel, Anthony; Orliac, Maeva (2014). "The inner ear morphology of the 'condylarthran' Hyopsodus lepidus". Historical Biology. 27 (8): 8. doi:10.1080/08912963.2014.915823.
^ Cooper, L. N.; Seiffert, E. R.; Clementz, M.; Madar, S. I.; Bajpai, S.; Hussain, S. T.; Thewissen, J. G. M. (2014). "Anthracobunids from the Middle Eocene of India and Pakistan Are Stem Perissodactyls". PLOS ONE. 9 (10): e109232. Bibcode:2014PLoSO...9j9232C. doi:10.1371/journal.pone.0109232 . PMC 4189980 $2. PMID 25295875.
^ Halliday, T.J.D.; Upchurch, P.; Goswami, A. (2017). "Resolving the relationships of Paleocene placental mammals". Biological Reviews. 92 (1): 521-550. doi:10.1111/brv.12242. PMC 6849585 $2. PMID 28075073.
^ Archibald, J. David; Zhang, Yue; Harper, Tony; Cifelli, Richard L. (6 Mayıs 2011). "Protungulatum, confirmed Cretaceous occurrence of an otherwise Paleocene eutherian (placental?) mammal" (PDF). Journal of Mammalian Evolution. 18 (3): 153-161. doi:10.1007/s10914-011-9162-1. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2013.
^ James David Archibald · Alexander Olegovich Averianov, Phylogenetic analysis, taxonomic revision, and dental ontogeny of the Cretaceous Zhelestidae (Mammalia: Eutheria) 20 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Article · Feb 2012 · Zoological Journal of the Linnean Society

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Cope, E. D. (1881). "A new type of Perissodactyla". American Naturalist. 15 (12): 1017-20. doi:10.1086/272983 . OCLC 45953517.
Cope, E. D. (1885). "The Vertebrata of the Tertiary Formations of the West". U. S. Geological Survey of the Territories. 3 (9): 1-1009. doi:10.1017/s0016756800467208. OCLC 3934701.
Janis, C.M. (1993). "Tertiary Mammal Evolution in the Context of Changing Climates, Vegetation, and Tectonic Events". Annual Review of Ecology and Systematics. 24: 467-500. doi:10.1146/annurev.es.24.110193.002343.
Madsen, O.; Scally, M.; Douady, C.J.; Kao, D.; DeBry, R.W.; Adkins, R.; Amrine, H.M.; Stanhope, M.J.; de Jong, W.W.; Springer, M.S. (2001). "Parallel adaptive radiations in two major clades of placental mammals". Nature. 409 (6820): 610-614. Bibcode:2001Natur.409..610M. doi:10.1038/35054544. PMID 11214318. Bilinmeyen parametre |Kaynak= görmezden gelindi (|kaynak= kullanımı öneriliyor) (yardım)
McKenna, M.C.; Bell, S.K. (1997). Classification of Mammals Above the Species Level. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11012-9.
Murphy, W.J.; Eizirik, E.; O'Brien, S.J.; Madsen, O.; Scally, M.; Douady, C.J.; Teeling, E.C.; Ryder, O.A.; Stanhope, M.J.; de Jong, W.W.; Springer, M.S. (2001). "Resolution of the early placental mammal radiation using Bayesian phylogenetics". Science. 294 (5550): 2348-2351. Bibcode:2001Sci...294.2348M. doi:10.1126/science.1067179. PMID 11743200.
Novacek, M.J. (1986). "The skull of leptictid insectivorans and the higher-level classification of eutherian mammals". Bulletin of the American Museum of Natural History. 183 (1): 1-111. hdl:2246/1628.
Prothero, D.R.; Manning, E.M.; Fischer, M. (1988). "The phylogeny of the ungulates" (PDF). Benton, M. J. (Ed.). The phylogeny and classification of the tetrapods. 2: mammals. Systematics Association Special Volume 35B. Oxford: Clarendon Press. ss. 201-234. ISBN 9780198577126.
Thewissen, J.G.M. (1990). Evolution of Paleocene and Eocene Phenacodontidae (Mammalia, Condylarthra). Papers on Paleontology. 29. Museum of Paleontology, The University of Michigan. hdl:2027.42/48629. OCLC 742731818.
Van Valen, L.M. (1966). "Deltatheridia, a new order of mammals". Bulletin of the American Museum of Natural History. 132 (1): 1-126. hdl:2246/1126.
Van Valen, L.M. (1988). "Paleocene dinosaurs or Cretaceous ungulates in South America?". Evolutionary Monographs. 10: 1-79.

[McK&B-1] McKenna & Bell 1997

[2] "Phenacodontidae, I feel like I know you". Tetrapod Zoology. Scientific American. 8 Ağustos 2013. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[Cooper2014-3] Cooper (8 Ekim 2014). "Anthracobunids from the Middle Eocene of India and Pakistan Are Stem Perissodactyls". PLOS ONE. 9 (10): e109232. doi:10.1371/journal.pone.0109232. PMC 4189980 $2. PMID 25295875.

[Janis93-4] Janis 1993

[Thewissen-1990-20-5] Thewissen 1990

[RoseArchaicUng-6] "Archaic Ungulates". The beginning of the Age of Mammals. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2006. ISBN 9780801892219.

[Novacek86-7] Novacek 1986

[Madsen01-8] Madsen et al. 2001

[Murphy01-9] Murphy et al. 2001

[VanValen66-10] Van Valen 1966

[VanValen88-11] Van Valen 1988

[12] Smith, De Bast. "Reassessment of the Small ‘Arctocyonid’ Prolatidens waudruae from the Early Paleocene of Belgium, and Its Phylogenetic Relationships with Ungulate-Like Mammals 28 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Journal of Vertebrate Paleontology. Retrieved August 2013

[13] Ravel, Anthony; Orliac, Maeva (2014). "The inner ear morphology of the 'condylarthran' Hyopsodus lepidus". Historical Biology. 27 (8): 8. doi:10.1080/08912963.2014.915823.

[14] Cooper, L. N.; Seiffert, E. R.; Clementz, M.; Madar, S. I.; Bajpai, S.; Hussain, S. T.; Thewissen, J. G. M. (2014). "Anthracobunids from the Middle Eocene of India and Pakistan Are Stem Perissodactyls". PLOS ONE. 9 (10): e109232. Bibcode:2014PLoSO...9j9232C. doi:10.1371/journal.pone.0109232 . PMC 4189980 $2. PMID 25295875.

[15] Halliday, T.J.D.; Upchurch, P.; Goswami, A. (2017). "Resolving the relationships of Paleocene placental mammals". Biological Reviews. 92 (1): 521-550. doi:10.1111/brv.12242. PMC 6849585 $2. PMID 28075073.

[16] Archibald, J. David; Zhang, Yue; Harper, Tony; Cifelli, Richard L. (6 Mayıs 2011). "Protungulatum, confirmed Cretaceous occurrence of an otherwise Paleocene eutherian (placental?) mammal" (PDF). Journal of Mammalian Evolution. 18 (3): 153-161. doi:10.1007/s10914-011-9162-1. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2013.

[17] James David Archibald · Alexander Olegovich Averianov, Phylogenetic analysis, taxonomic revision, and dental ontogeny of the Cretaceous Zhelestidae (Mammalia: Eutheria) 20 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Article · Feb 2012 · Zoological Journal of the Linnean Society

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Kondilart nedir?, Kondilart anlamı nedir?, Kondilart ne demektir?