Orycteropodidae

Orycteropodidae
Yaşadığı dönem aralığı: 20-0 myö
Burdigaliyen-Günümüz
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Orycteropodidae; Yaşadığı dönem aralığı: 20-0 myö; Burdigaliyen-Günümüz PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Orycteropus afer – Yer domuzu
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Klad:	†Afroinsectiphilia
Takım:	†Tubulidentata; Huxley, 1872
Familya:	†Orycteropodidae; Gray, 1821
Cinsler
	Orycteropus; †Amphiorycteropus; †Eteketoni; †Leptorycteropus; †Myorycteropus

Orycteropodidae, afrotherian memelilerin mevcut bir familyasıdır. Birçok fosil türü olmasına rağmen, günümüzde hayatta kalan tek tür, Orycteropus afer, yer domuzudur. Orycteropodidae, Tubulidentata takımındaki tek familya olarak kabul edilir, bu nedenle ikisi eşanlamlıdır.^[2]^[3]

Evrim[değiştir | kaynağı değiştir]

Keşfedilen ilk yer domuz fosili Orycteropus gaudryi (şimdi Amphiorycteropus) olarak adlandırıldı ve Samos adasındaki Turoliyen yataklarında bulundu.^[2] O zamandan beri, Tubulidentata takımının temsilcileri, şimdiki Avrupa'nın Oligoseni'nden yerleştirildi ve düzenin muhtemelen 65-70 milyon yıl önce veya Paleosen'de ortaya çıktığına inanılıyor.^[4]^[4] Etçil bir afrotheres soyu olan, şimdi soyu tükenmiş Ptolemaiida ile yakından ilişkili oldukları düşünülmektedir.^[5]^[6] Aile, Erken Miyosen döneminde Afrika'da ortaya çıktı ve daha sonra Miyosen'de Avrasya'ya yayıldı. Ailenin çeşitliliğinin çoğu Pliyosen sonunda yok olmuştu.^[2]

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yer domuzları başlangıçta Edentata takımına Amerikalı karıncayiyenlerin akrabaları olarak sınıflandırılmıştı. Ancak benzersiz diş tipleri ve diğer morfolojik özellikleri, yerdomuzlarının diğer canlı memelilerle yakından ilişkili olmadığını açıkça ortaya koymuştur. 19. yüzyılın sonundan beri, kendi ayrı Tubulidentata takımına yerleştirildiler. Hem fosil kayıtları hem de genetik çalışmalar bu ayrı durumu doğruladı. Amerikan karıncayiyenleriyle olan tüm benzerlikler, karınca yemeye uyarlamalar olarak bağımsız olarak evrimleşmiştir.

Hayvanların en belirgin özelliklerinden biri, dişlerinin "tübüldent" bir mikro yapıya sahip olması, mineden yoksun olması ve sadece yuvarlak dentin yapıları olmasıdır. Kesici dişleri ve köpek dişleri yoktur ve sürekli büyüyen, köksüz ve difiyodont olan 20-22 dişleri vardır. Bir başka benzersiz özelliği de, küçük süt dişlerinin hayvan doğmadan önce kaybedilmiş olmasıdır.

Birkaç anatomik özellik, Orycteropodidae ve Tubulidentata'yı birleştirir. Kafatasının oksipital bölgesi geniş mastoid açıklığa sahiptir, femurda pektineal bir tüberkül vardır ve tibianın diyafizi mediolateral olarak kavislidir.

Modern yer domuzları çok eşlidir, dişiler gençlerin bakımını sağlar. Bölgeseldirler ve sadece üremek için yolları kesişir. Erkeklerin cinsel organları bir misk oluştururken, dişiler bu miski dirseklerindeki bezlerden oluşturur, bu koku çiftleşmenin gerçekleşmesine yardımcı olur. Gebelik süresi yaklaşık yedi ay sürer, altı aylık olana kadar anneye bağımlıdırlar ve iki yaşında cinsel olarak olgunlaşırlar. Üreme yılda bir kez gerçekleşir, bir yavru üretirler ve yaşamları boyunca belki bir ila iki tane daha doğururlar. Karıncayiyen canlılardır, neredeyse yalnızca termitler ve karıncalarla beslenirler. Yiyeceklerinin çoğunu bulmak ve geceleri avlanmak için koku alma duyularına güvenirler.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Lehmann'ın 2009 yılındaki analizine göre:^[2]^[7]

Cins †Scotaeops Ameghino 1887 [Scoteops (sic) Ameghino 1894]
- †S. simplex Ameghino 1887
Cins †Archaeorycteropus Ameghino 1905
Cins †Palaeorycteropus Filhol 1893 [Palaeoryctoropus (sic) Filhol 1893]
- †P. quercyi Filhol 1893
Cins † Myorycteropus MacInnes, 1956
- †M. africanus MacInnes, 1956 [Orycteropus africanus MacInnes 1955] type species
- †aff. M. chemeldoi (Pickford, 1975) [Orycteropus chemeldoi Pickford 1975]
- †aff. M. minutus (Pickford, 1975) [Orycteropus minutus Pickford 1975]
Cins †Leptorycteropus Patterson, 1975
- †L. guilielmi Patterson, 1975
Cins †Amphiorycteropus Lehmann 2009
- †A. gaudryi (Major, 1888) [Orycteropus gaudryi Major, 1888] type species
- †A. abundulafus (Lehmann vd., 2005) [Orycteropus abundulafus Lehmann vd. 2005]^[8]
- †A. browni (Colbert, 1933) [Orycteropus browni Colbert 1933; Orycteropus pilgrimi Colbert 1933]
- †A. depereti (Helbing, 1933) [Orycteropus depereti Helbing 1933]
- †A. mauritanicus (Arambourg, 1959) [Orycteropus mauritanicus Arambourg 1959]
- †aff. A. pottieri (Ozansoy, 1965) [Orycteropus pottieri Ozansoy 1965]
- †aff. A. seni (Tekkaya, 1993) [Orycteropus seni Tekkaya 1993]
Cins Orycteropus Geoffroy St. Hilaire 1796 [Oryctopus (sic) Rafinesque 1815; Oryctheropus (sic) Muirhead 1819; Orajeteropus (sic) Hill 1913]
- †O. crassidens MacInnes, 1956
- †O. djourabensis Lehmann vd. 2004
- O. afer (Pallas 1776) Yer domuzu (tip tür)
  - O. a. capensis (Gmelin 1788) [Myrmecophaga capensis Gmelin 1788; Orycteropus capensis Gmelin 1788] (Cape yer domuzu)
  - O. a. senegalensis Lesson 1840 [Orycteropus senegalensis Schinz 1845] (Batı/Senegambiya yer domuzu)
  - O. a. haussanus Matschie 1900 [Orycteropus haussanus Matschie 1900] (Hausa yer domuzu)
  - O. a. adametzi Grote 1921 [Orycteropus adametzi]
  - O. a. leptodon Hirst 1906 [Orycteropus leptodon Hirst 1906] (Kamerun yer domuzu)
  - O. a. erikssoni Lönnberg 1906 [Orycteropus erikssoni Lonnberg 1906; Orycteropus erikssoni erikssoni] (Eriksson'un/Kuzey yer domuzu)
  - O. a. albicaudus Rothschild 1907 (Güneydoğu/Damara yer domuzu)
  - O. a. angolensis Zukowsky & Haltenorth 1957 [Orycteropus angolensis] (Angola yer domuzu)
  - O. a. afer (Pallas 1776) [Orycteropus afer wertheri Matschie 1898; Orycteropus wertheri Matschie 1900 (Doğu Afrika/Bagamoyo yer domuzu)] (Güney yer domuzu)
  - O. a. wardi Lydekker 1908 [Orycteropus wardi] (Kongo/Ward'ın yer domuzu)
  - O. a. observandus Grote 1921 [Orycteropus observandus]
  - O. a. matschiei Grote 1921 [Orycteropus matschiei]
  - O. a. lademanni Grote 1911 [Orycteropus lademanni]
  - O. a. ruvanensis Grote 1921 [Orycteropus ruvanensis] (Ruwana yer domuzu)
  - O. a. faradjius Hatt 1932 [Orycteropus erikssoni faradjius] (Faradje yer domuzu)
  - O. a. kordofanicus Rothschild 1927 [Orycteropus kordofanicus] (Kordofan Aardvark)
  - O. a. aethiopicus Sundevall 1843 [Orycteropus aethiopicus] (Kuzeydoğu/Habeş yer domuzu)
  - O. a. somalicus Lydekker 1908 [Orycteropus somalicus] (Somali yer domuzu)

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Martin Pickford (2019). Orycteropodidae (Tubulidentata, Mammalia) from the Early Miocene of Napak, Uganda. Münchner Geowissenschaftliche Abhandlungen Reihe A: Geologie und Paläontologie. 47. ss. 1-101. ISBN 978-3-89937-247-2.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Lehmann 2009
^ Schlitter 2005
^ ^a ^b Shoshani 2002
^ "Additional material of the enigmatic Early Miocene mammal Kelba and its relationship to the order Ptolemaiida". Proc Natl Acad Sci USA. 104 (13): 5510-5. March 2007. doi:10.1073/pnas.0700441104. PMC 1838468 $2. PMID 17372202.
^ Seiffert (2007). "A new estimate of afrotherian phylogeny based on simultaneous analysis of genomic, morphological, and fossil evidence". BMC Evolutionary Biology. 7 (1): 224. doi:10.1186/1471-2148-7-224. PMC 2248600 $2. PMID 17999766.
^ Mikko's Phylogeny Archive [1] 22 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haaramo, Mikko (2007). "Tubulidentata – aardwarks". 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2015.
^ Lehmann et al. 2005

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Lehmann, Thomas (2009). "Phylogeny and systematics of the Orycteropodidae (Mammalia, Tubulidentata)". Zoological Journal of the Linnean Society. 155 (3): 649-702. doi:10.1111/j.1096-3642.2008.00460.x .
Lehmann, Thomas; Vignaud, Patrick; Likius, Andossa; Brunet, Michel (2005). "A new species of Orycteropodidae (Mammalia, Tubulidentata) in the Mio-Pliocene of northern Chad". Zoological Journal of the Linnean Society. 143 (1): 109-131. doi:10.1111/j.1096-3642.2004.00143.x .
Mammal species of the world : a taxonomic and geographic reference. 3rd ed. Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder. Baltimore: Johns Hopkins University Press. 2005. ISBN 0-8018-8221-4. OCLC 57557352. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2021.
Shoshani, Jeheskel (2002). "Tubulidentata". Robertson, Sarah (Ed.). Encyclopedia of Life Sciences. 18: Svedberg, Theodor to Two-hybrid and Related Systems. London, UK: Nature Publishing Group. ISBN 978-1-56159-274-6.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

"A sub-complete fossil aardvark (Mammalia, Tubulidentata) from the Upper Miocene of Chad". DOI:10.1016/j.crpv.2005.12.016
MacInnes D. G. (1956). Fossil Tubulidentata from East Africa. British Museum (Natural History), London. Fossil mammals of Africa series; no. 10. 46 pp.

Memeliler ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Martin Pickford (2019). Orycteropodidae (Tubulidentata, Mammalia) from the Early Miocene of Napak, Uganda. Münchner Geowissenschaftliche Abhandlungen Reihe A: Geologie und Paläontologie. 47. ss. 1-101. ISBN 978-3-89937-247-2.

[Lehmann2009-2] Lehmann 2009

[MSW3-3] Schlitter 2005

[sho1-4] Shoshani 2002

[Cote_et_al_2007-5] "Additional material of the enigmatic Early Miocene mammal Kelba and its relationship to the order Ptolemaiida". Proc Natl Acad Sci USA. 104 (13): 5510-5. March 2007. doi:10.1073/pnas.0700441104. PMC 1838468 $2. PMID 17372202.

[Seifert2007-6] Seiffert (2007). "A new estimate of afrotherian phylogeny based on simultaneous analysis of genomic, morphological, and fossil evidence". BMC Evolutionary Biology. 7 (1): 224. doi:10.1186/1471-2148-7-224. PMC 2248600 $2. PMID 17999766.

[mikko-7] Mikko's Phylogeny Archive [1] 22 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Haaramo, Mikko (2007). "Tubulidentata – aardwarks". 9 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2015.

[Lehmann2005-8] Lehmann et al. 2005

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Tubulidentata nedir?, Tubulidentata anlamı nedir?, Tubulidentata ne demektir?