Karl Mannheim
Doğum	Károly Manheim 27 Mart 1893 Budapeşte, Avusturya-Macaristan (günümüzde Macaristan)
Ölüm	9 Ocak 1947 (53 yaşında) Londra, B.K.
Milliyet	Macar
Kariyeri
Dalı	Bilgi Sosyolojisi ve Sosyoloji

Karl Mannheim (doğum Károly Manheim, 27 Mart 1893 - 9 Ocak 1947), 20. yüzyılın ilk yarısında çalışmalarını yürütmüş Macar-Alman sosyolog ve düşünür. Bilgi sosyolojisinin kurucularından biri olduğu kadar klasik sosyolojide de kilit bir figürdür. Mannheim en çok, kısmî ve toplam ideolojileri birbirinden ayırdığı, belirli sosyal gruplara özgü kapsamlı dünya görüşlerini ve ayrıca mevcut sosyal düzenlemeler için modası geçmiş destek sağlayan ideolojileri temsil ettiği Ideology and Utopia (1929-1936) adlı kitabıyla tanınır.^[1]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mannheim, 1893'te Budapeşte'de, tekstil tüccarı Yahudi bir baba ve Alman bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[2] Erken eğitimini Budapeşte'de aldı ve Budapeşte Üniversitesi'nde felsefe ve edebiyat okudu. Ancak eğitimini ilerletmek için Berlin'e gitti ve orada Georg Simmel ile çalıştı. Daha sonraki yıllarında Paris'e gitti ve orada da Henri Bergson ile çalıştı. I. Dünya Savaşı'nın başlangıcında Macaristan'a döndü.

Budapeşte'de öğrencisi kabul edileceği Georg Lukács'ın ve Béla Balâsz'in da katıldığı "Pazar Buluşmaları" adı verilen sohbet- tartışma dizilerine katıldı. Düşünce dünyasına "A Steilem" dergisine yaptığı Hegel çevirileriyle girdi. Bir süre sonra ise Tinsel Bilimler Özel Okulu'nda (Freie Schule för Geisteswissenschaften) ders vermeye başladı; açılış konuşması "Ruh ve Kültür" (Seele und Kultur) başlığını taşımaktaydı. 1918 yılında "Epistemolojinin Yapısalcı Analizi" (Strukturanalyse der Erkenntnistheorie) adlı doktora tezini tamamladı ve bir yıl sonra Budapeşte Üniversitesi'nde felsefe profesörü olarak ders vermeye başladı. Aynı yıl Macaristan'daki Beyaz Terör nedeniyle Viyana-Avusturya ve Freiburg-Almanya üzerinden Berlin'e kaçmak zorunda kaldı. Heidelberg'de Max Weber'in etrafında toplanan kişilerin toplantılarına (Weberkreis) katıldı.

1921'de Julia Lang ile evlendi. 1925 yılında Heidelberg Üniversitesi Felsefe Fakültesi'ne "Geleneksel Muhafazakârlık: Bilginin Sosyolojisi Problemine Bir Katkı" (Altkonservativismus. Ein Beitrag tur Soziologie des Wissens) adlı Doçentlik Tezi'ni sundu ve 1926 yılında Doçent olarak atandı. 1929'da "Kuşaklar Problemi" (Das Problem der Generationen); Zürih'te VI. Alman Sosyologlar Günü'nde: "Tinsel Alanda Rekabetin Önemi" (Die Bedeutung der Konkurrent im Gebiet des Geistigen) adlı sunumunu yaptı.

1929'da Weimar Cumhuriyeti'nin sonunu getiren siyasal ve toplumsal altüst oluşların ortasında; artık adıyla anılacak olan ve düşünce hayatına büyük ve ciddi katkısı, "İdeoloji ve Ütopya" (Ideologie und Utopie) adlı eseri yayımlandı. Kitap, 1936'da "Bilgi Sosyolojisi'ne Giriş" adıyla İngiltere ve Amerika'da da yayımlandı. 1930 yılında sosyoloji profesörü olarak atandığı Frankfurt'ta: Theodor W. Adorno ile sohbetlere katıldı. 1933 yılında, "Ekonomik Başarı Hırsının Özü ve Önemi Üzerine" (Über das Wesen und die Bedeutung des wirtschaftlichen Erfolgsstrebens) adlı çalışması yayımlandı. Kısa bir süre sonra Faşistler tarafından mesleğinden çıkartıldı ve Amsterdam üzerinden Londra'ya kaçtı. London School of Economics and Political Science'ta iş buldu ve 1933-45 döneminde burada dersler verdi. 1935 yılında mali nedenlerden dolayı tamamlanamayan "Kitle Demokrasileri ve Diktatörlük" adlı bir araştırma projesine katıldı. 1938 yılında "Yeniden Yapılanma Çağında İnsan ve Toplum" (Mencsh und Gesellschaft im Zeitalter des Umbaus) adlı çalışması yayımlandı. 1945-47'de aynı üniversitenin Eğitim Enstitüsü'nde felsefe ve eğitim sosyolojisi profesörü oldu. 1947 yılı Ocak ayında Londra'da vefat etti.^[3]

Düşünceleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mannheim İdeoloji ve Ütopya isimli bilgi sosyolojisi çalışmasında ideolojiyi, mevcut siyasal ve toplumsal düzeni korumak amacı taşıyan egemen sınıfların dünyayı algılayışı olarak ütopyayı ise mevcut düzeni değiştirmek isteyenlerin toplumsal dünyayı kavrama biçimi olarak tanımlar. Mannheim'e göre ideoloji kavramını kısmî ve bütüncül şeklinde kategorize edilir.^[3]

Terry Eagleton meşhur ideoloji kitabında; Mannheim'daki ideolojinin bugün ile yarışamayan geçmişe ait inançlar kümesi olduğunu belirtmektedir. Ütopya ise mevcut zamanın ötesine, "yarın"a ait fikirlerdir.^[4]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Mannheim, K. ([1922-24] 1980) Structures of Thinking. London: Routledge & Kegan Paul.
• Mannheim, K. ([1925] 1986) Conservatism. A Contribution to the Sociology of Knowledge. London: Routledge & Kegan Paul.
• Mannheim, K. (1929), Ideologie und Utopie
• Mannheim, K. (1935 (English 1940)) Man and Society in an Age of Reconstruction. London: Routledge.
• Mannheim, K. (1936) Ideology and Utopia. London: Routledge.
• Mannheim, K. (1950) "Freedom, Power, and Democratic Planning." Oxford University Press
• Mannheim, K. ([1930] 2001) Sociology as Political Education. New Brunswick, NJ. Transaction.
• Mannheim, K. (1971. 1993) From Karl Mannheim. New Brunswick, NJ. Transaction.

Türkçede yayımlanmış

• Mannheim, Karl (1995); İdeoloji ve Ütopya, Epos Yay. Ank.
• Kültür Sosyolojisi, Çevirmen: Mustafa Yalçınkaya, Pinhan Yayıncılık

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]