Ilie Năstase 0
Ilie Năstase 2009 ABD Açık'ta
Kişisel bilgi
Vatandaşlık	Romanya
Doğum yeri	Budapeşte, Romanya
Doğum tarihi	19 Temmuz 1946 (77 yaşında)
Boy	1,82 m (5 ft 11+1⁄2 in)
Profesyonellik	1969 (1966'dan itibaren amatör tur)
Emeklilik	1985
Oyun stili	Sağ el (tek el backhand)
Toplam ödül	$2.076.761
Tekler
Kariyer rekoru	886–332
Toplam kupa	64 (ATP) (Açık dönemde 9.)
En yüksek sıralama	1 Numara (23 Ağustos 1973)[2]
ATP Finalleri	W (1971, 1972, 1973, 1975)
Grand Slam tekler
Avustralya Açık	1R (1981)
Fransa Açık	W (1973)
Wimbledon	F (1972, 1976)
Amerika Açık	W (1972)
Çiftler
Kariyer rekoru	479–208
Toplam kupa	45 (ATP)
En yüksek sıralama	9 Numara (1 Mart 1976)[2]
Grand Slam çiftler
Fransa Açık	W (1970)
Wimbledon	W (1973)
Amerika Açık	W (1975)
Grand Slam karışık çiftler
Wimbledon	W (1970, 1972)
Amerika Açık	F (1972)
Millî takım turnuvaları
Davis Kupası	F (1969Ch, 1971Ch, 1972)

Ilie Theodoriu Năstase (d. 19 Temmuz 1946)^[3] eski Dünya 1 numarası Rumen tenis oyuncusudur. 23 Ağustos 1973'ten 2 Haziran 1974'e kadar teklerde dünya 1 numarası oldu ve bilgisayarlı ATP sıralamasında en üst sıralarda yer alan ilk kişi oldu. Năstase, 64'ü teklerde ve 45'i çiftlerde olmak üzere toplam 100'den fazla ATP şampiyonluğu kazanan tarihteki 10 oyuncudan biridir. Năstase yedi büyük şampiyonluk kazandı: ikisi teklerde, üçü çift erkeklerde ve ikisi karışık çiftlerde. Ayrıca dört Masters Grand Prix yıl sonu şampiyonluğunu da kazandı. 1972'de Nike ile onay sözleşmesi imzalayan ilk profesyonel spor figürü oldu.^[4] Năstase, 1980'lerde Fransızca birkaç roman yazdı ve 1991'de Uluslararası Onur Listesi'ne alındı.^[5][6]

Kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

1966'da kariyerinin başlangıcında Năstase, Ion Širiac ile birlikte dünyayı dolaştı. İkili Romanya'yı Davis Kupası yarışmasında temsil ettiler ve 1969, 1971 ve 1972'de ikinci oldular. Teklerde Năstase, 16 Nisan 1967'de Cannes'daki ilk turnuvasını kazandı. En iyi oyunculara karşı ilk zaferini 1969'da Stockholm'de kazandı ve burada Tony Roche ve Stan Smith'i yendi. Năstase, 1970 yılında en iyi oyunculardan biri oldu ve birçok uzman onu Avustralyalı Rod Laver, Ken Rosewall, John Newcombe ve Tony Roche ve Amerikalı Arthur Ashe'in ardından o zamanlar dünyanın en iyi altıncı oyuncusu olarak sıraladı. Năstase'nin yüksek sıralaması, Roma'daki İtalya Açık'ta ve Salisbury, Maryland'deki ABD Kapalı Açık'taki başarısından kaynaklandı. Năstase, Tiriac ile Fransa Açık'ta çift erkekler şampiyonluğunu kazandı. 1971'de Năstase Fransa Açık'ta ikinci oldu ve finali dört sette Jan Kodeš'e kaybetti. Aralık ayında, Năstase ilk Masters Grand Prix unvanını kazandı ve turnuvayı Stan Smith'in önünde bitirdi.

1972'de ABD Açık'ı Ashe'e karşı beş setlik finalde kazanmasıyla dünyanın 2 numarası oldu. Bu turnuva yılın en iyi oyuncularının katıldığı tek etkinlikti. İki ay önce, Wimbledon'da Năstase, en heyecan verici şampiyona maçlarından biri olan^[7] beş setlik destansı finalde Stan Smith'e az farkla yenilmişti.^[8] Davis Kupası'nda Năstase, memleketi Bükreş'te toprak zeminde oynanan finalde Stan Smith'e yenilene kadar teklerde yenilmedi. Aralık ayında yıl sonu tur finallerinde Năstase, Smith'i mağlup ederek üst üste ikinci Masters Grand Prix şampiyonluğunu kazandı.

1973'te Năstase, Fransa Açık, Wimbledon'da çiftler şampiyonluğu ve üçüncü Masters şampiyonluğu da dahil olmak üzere 17 turnuva kazandı. O yıl ATP sıralamasında dünyanın 1 numarasıydı. Ayrıca gazetecilerden oluşan bir panel tarafından oylanan 'Martini ve Rossi' Ödülünü kazandı^[9] ve 17 tenis yazarının katıldığı uluslararası bir ankette 1. sırada yer aldı,^[10] ki Tennis Magazine (ABD),^[11] Bud Collins,^[12] Rino Tommasi^[13] ve Rex Bellamy^[14] bu ankette yer alıyordu. Davis Kupası'nda sekiz tekler eşleşmesinden yedisini kazandı. Diğer en iyi oyunculara karşı oynanan maçlarda Năstase, Newcombe'a karşı 1-0 ve Smith'e karşı 1-1 idi. Rumen oyuncu Fransa Açık'ı set kaybetmeden kazandı (Björn Borg tarafından 1978 ve 1980'de ve Rafael Nadal tarafından 2008, 2010, 2017 ve 2020'de tekrarlanan bir başarı) ve Fransa Açık (toprak), Roma (toprak) ve Queen's Club (çim) arka arkaya kazanmıştır. Năstase, Wimbledon'da önceki şampiyon Stan Smith'in ardından 2. numaralı seribaşı olarak yer aldı. Yeni kurulan ATP, Yugoslav Nikola Pilić'in ITF tarafından uzaklaştırılmasının ardından oyuncularını turnuvadan çektiğinde, yalnızca üç ATP oyuncusu (Năstase, Roger Taylor ve Ray Keldie) boykota karşı çıktı ve ATP'nin disiplin kurulu tarafından para cezasına çarptırıldılar. Nastase, daha sonra zayıflayan sahadaki oyuncular arasında 1 numaraya terfi ettirildi ve ATP eylemine desteğini kamuoyuna açıkladı, ancak görevde olan bir kaptan olarak kendisinin Romanya ordusu ve hükûmetinden rekabet emri aldığını ve bu nedenle turnuvayı boykot edemeyeceğini ısrarla belirtti. Bazı çağdaş basın spekülasyonları ve daha sonraki biyografiler, Năstase'nin dördüncü tur maçını Amerikalı Sandy Mayer'e bilerek kaybettiğini öne sürdü, eğer çok daha az yetenekli bir oyuncuya daha erken kaybetseydi bu büyük bir açık verme olurdu.^[15][16] Năstase bu spekülasyon hakkında hiçbir zaman kamuya açık bir yorumda bulunmadı.

1974'te hem WCT Finallerine hem de Masters Grand Prix finallerine katılmaya hak kazanan tek oyuncuydu. Năstase, Masters'ta, özellikle de yarı finalde Newcombe'a karşı iyi oynadı. (Năstase, kariyerini Newcombe'a karşı 4-1'lik bir rekorla tamamladı ve 1969'da yalnızca ilk maçını kaybetti.) Ancak Rumen sporcu finali beş sette Guillermo Vilas'a kaybetti.

Năstase, üst üste beşinci kez 1975'te Masters Grand Prix finaline ulaştı ve burada Björn Borg'u üç sette mağlup etti.

1976'nın ilk yarısında Năstase dört turnuva kazandı (Atlanta WCT, Avis Challenge Cup WCT, US Open Indoor ve La Costa) ve kafa kafaya Connors'a 2-1, Vilas'a 1-0, Ashe'a 1–0 ve Borg'a 2–0 üstünlük sağladı. Năstase, yine en iyi oyuncuların çoğunun kaçındığı Avustralya Açık'a girmedi. Năstase'nin Dünya Takım Tenisi'ne katıldığı için Fransa Açık'a girmesi engellendi. Yılın ikinci yarısında üçüncü sırada yer alan Nastase, Wimbledon tek erkekler finalinde ve ABD Açık yarı finalinde Borg'a karşı üst üste mağlup oldu. Năstase, yılın ikinci yarısında üç turnuva daha kazanarak; Pepsi Grand Slam, South Orange ve Ekim ayında Venezuela'nın Karakas kentinde düzenlenen dört kişilik turnuva (Mart ayındaki Caracas WCT turnuvasıyla karıştırılmamalıdır), yılı yedi turnuva galibiyetiyle kapattı. Năstase, Connors ve Borg'un ardından yılı dünyanın 3 numarası olarak bitirdi.

1977'de Năstase, ATP sıralamasında 9. sırada yer aldı. Fransa Açık'ta ve Wimbledon'da çeyrek finalist oldu (Borg'a yenildi) ve WCT Finallerine katıldı. Wimbledon'daki çeyrek final maçında Năstase, hakem Jeremy Shales ile tartıştı.^[17] Shales, avantaj sahasına geçmesini istediğinde ona ismiyle "Năstase" şeklinde, "bir öğretmenin yaramaz bir okul çocuğuyla konuşması gibi." seslendi.^[18] (Năstase ayrıca Shales'in kendisinden sahaya düşen bir kağıt parçasını almasını istediğini ve bunu "Năstase, şu kağıdı al" şeklinde dediğini de söyledi.^[19]) Năstase öfkeyle "Bana Bay Năstase diyeceksiniz!" diye bağırmıştı. Bu olaydan sonra hakemler, oyunculara doğrudan hitap ederken her zaman nezaket unvanını kullandı. Bay Nastase daha sonra otobiyografisinin başlığı oldu.

1978'de hâlâ en iyi 20 oyuncudan biriydi; Wimbledon'da yine çeyrek finale yükseldi.^[20]

Năstase, Grand Prix de Tennis de Toulouse'da oynadıktan sonra Ekim 1985'te 39 yaşında turdan emekli oldu, ancak Haziran 1988'de Dijon'da Challenger turnuvasında oynadı.

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekim 1977'de Raquette d'Or turnuvasında Năstase, Guillermo Vilas'ın 46 maçlık galibiyet serisine son vermek için ' spagetti string ' (çift telli) raket kullandı. Raket büyük miktarda üst spin ve öngörülemeyen sıçramalar yaratmasıyla biliniyordu. Vilas, raketi protesto etmek için maçı bıraktı.^[21] Birkaç gün sonra ATP bu tür raketlerin kullanımını yasakladı.^[22]

1979'daki ABD Açık sırasında Năstase, John McEnroe'ya karşı oynadığı maçta mağlup oldu. Hakem daha önce Năstase'ye üçüncü sette bir sayı ve ardından dördüncü sette tartışma ve oyalama nedeniyle bir oyun kazandırmıştı. Kalabalığın hakemin kararına karşı çıkması ve sahaya bira kutuları ve bardaklar atması üzerine neredeyse isyan çıktı. Maç, McEnroe kazanmadan önce hakemin değiştirilmesiyle yeniden başlatıldı.^{[23][24][25][26]}

1994 yılında ülkesinin Davis Kupası kaptanı Năstase, Güney Afrika ile oynanan bir beraberlikte "duyulabilir müstehcenlik ve yetkililere sürekli taciz ve gözdağı vermesi" nedeniyle Büyük Britanya'ya karşı bir deplasman maçından men edildi.^[27]

2017 yılında, ülkesinin Fed Kupası takımının Büyük Britanya'ya karşı kaptanlığını yaparken Năstase'nin, Serena Williams'ın doğmamış çocuğu hakkında yorum yaptığı duyuldu ve 71 yaşındaki oyuncu, fotoğrafçılara poz verirken Britanya Fed Kupası kaptanı Anne Keothavong'dan oda numarasını istedi.^[28] Năstase daha önce Williams'ın doping yaptığı iddiasıyla ilgili asılsız yorumlarda da bulunmuştu. Büyük Britanya ve Romanya iki günlük Dünya Grubu play-off'larına başlamadan önce,^[29] Năstase'nin önceki gün yaptığı yorumların haberleştirilmesi üzerine İngiliz gazetecilerle yüzleşmek için medya merkezine hücum ettiği iddia edildi. Năstase, haberlerle ilgili bir tirada başlamadan önce yalnızca Press Association tenis muhabiri Eleanor Crook'u bulabildi.^[30]

İkinci tur sırasında, kalabalığa oyunculara saygı duyması söylendikten sonra, hakem Andreas Egli'ye şöyle seslendi: "Bu opera değil, senin lanet sorunun ne?"^[31] Sonunda sportmenlik dışı davranışı nedeniyle stadyumdan atıldı.^[32] Uluslararası Tenis Federasyonu (ITF) yaptığı açıklamada ayrıca Năstase'nin akreditasyonunun kaldırıldığını ve artık beraberlikte yer almayacağını doğruladı.^[33] Ertesi gün ITF, Năstase'yi Fed Kupası Refah Politikasını ihlal ettiği için Fed Kupa Düzenlemeleri uyarınca geçici olarak uzaklaştırdı, bu da onun herhangi bir ITF etkinliği sitesinden men edildiği anlamına geliyordu.^[34] Năstase stadyumdan atıldığında tekrar Crook'la karşılaştı ve ona sözlü olarak saldırırken çok sayıda güvenlik görevlisi tarafından müdahale edildi.^[35] Ertesi gün, mekana girişi yasaklanmış olmasına rağmen Năstase yeniden ortaya çıktı ve tesis bünyesindeki restorana öğle yemeği yemeye gitti. Ayrıca İngiliz takımına da çiçek gönderdi.^[36] 21 Temmuz 2017'de ITF tarafından 2021 yılına kadar uzaklaştırıldı.

Williams, sosyal medyada doğmamış çocuğuyla ilgili yorumları ırkçı olarak damgalayan bir açıklama yaparak, bu yorumların yapılabileceği bir toplumda yaşamamızın kendisini üzdüğünü kaydetti.^[37] Năstase daha sonra Williams hakkında yaptığı yorumlar nedeniyle sosyal medyada özür diledi, ancak Konta'nın hakemle konuşması hakkında kendisini üzen yorumlarda bulundu.^[38] BBC'ye verdiği başka bir röportajda Năstase, Konta'ya ancak sahadan atıldıktan sonra tacizde bulunduğunu ve bunu bir kaptan yerine bir taraftar olarak yaptığını belirterek yorumlarını Konta'ya gerekçelendirdi. Năstase ayrıca olaydaki davranışından pişman olduğunu da söyledi.^[39] Nastase, cezasının ardından Fransa Açık ve Wimbledon'a davet edilmedi.^[40] Ancak Madrid Açık, Nastase'yi Simona Halep'in (başka bir Rumen oyuncu) kazandığı ödül törenine davet etti. Bu, ITF soruşturmasını yürütürken Nastase'nin ayrıcalıklarını iptal eden WTA tarafından sorumsuz olarak değerlendirilen bir hareketti.^[41][42]

Uygunsuz davranış iddiaları arasında Pam Shriver'ın, Năstase'nin şaka yollu bir şekilde hâlâ bakire olup olmadığını sorduğunu iddia etmesi de vardı. Bunun yaklaşık 30 kez tekrarlanmasından sonra Shriver ondan bunu sormayı bırakmasını istedi ve o da öyle yaptı.^[43] Belçika takımının kaptanı Dominique Monami, daha sonra Năstase'nin Büyük Britanya maçı öncesi turda kendisine tacizde bulunduğunu söyledi.^[44] Monami daha sonra Elise Mertens ile Irina-Camelia Begu arasındaki maçta Năstase'nin iki maç boyunca tacizde bulunduğunu ekledi.^[45]

Oyun stili[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihin en yetenekli tenis oyuncularından biri olarak kabul edilen,^[46] eğlendirme yeteneği, tuhaflıkları ve taklitçiliğiyle seyircileri eğlendirmesiyle dikkat çekiyordu. Maçın çok önemli bir aşamasında bile seyirciyi eğlendirecek tuhaf bir şey yapması muhtemeldi.^[7]

En hızlı oyunculardan biri, muhteşem lobları ve geri dönüşleriyle hatırlanıyor. Năstase, topu rakibin ulaşamayacağı bir yere bırakma konusunda uzman olduğundan şutlarında rahatsız edici bir dönüş yapabiliyordu. En büyük zayıflığı kırılgan sinir sistemi ve değişken mizacıydı.^[47]

Năstase, lobları iyileştirmede son çare olarak yararlı olan geriye doğru, omuz üzerinden bilek hareketi olan kendine özgü bir tenis vuruşuna öncülük etti. Tenis yazarı Bud Collins, Năstase'den sonra bu şutu " Bükreş'in Geri Tepmesi " olarak adlandırdı.^[48]

The Independent'a göre Năstase, öfke nöbetleri ve yakışıklılığıyla Wimbledon'da asla tekler şampiyonluğunu kazanamayan en iyi oyunculardan biri olmasıyla hatırlanıyor.^[49]

Atletik ayrımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Năstase, 1971, 1972, 1973 ve 1975'te yıl sonu turnuvalarında (bugünkü ATP Dünya Turu Finalleri ) dört kez kazanarak tüm zamanların en yüksek galibiyet yüzdesine (%88, 22 galibiyet ve sadece 3 mağlubiyet) sahip oldu.
• Tenis Profesyonelleri Birliği'nin (ATP) web sitesine göre 100'den fazla profesyonel şampiyonluk (57 tekler ve 45 çiftler) kazanan dünyadaki beş tenis oyuncusundan (3. sırada) biridir. ATP istatistiklerine dahil edilmez. (Kariyer istatistikleri bölümüne bakın).
• Năstase, Nike ile onay sözleşmesi imzalayan ilk profesyonel spor figürü oldu.

Ödüller ve övgüler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Năstase, 1991 yılında Uluslararası Tenis Onur Listesi'ne alındı.
• Mart 2009'da Năstase, Fransa'nın Legion d'honneur şövalyesi oldu ve "etkileyici spor kariyeri" ve oynarken yarattığı "gösteri duygusu" ile alkışlandı^[50]
• Năstase, 70. doğum günü olan 19 Temmuz 2016'da, spora hizmetlerinden dolayı ülkesinin en yüksek sivil ödülü olan Romanya Yıldızı ödülünü aldı.^[51]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Năstase iki roman ve en az bir otobiyografi yayınladı.

• Tie-Break (Tie-break, 1985), Break Point olarak da yayınlandı
• Ağ (Le fileto, 1986)
• Bay Nastase: Otobiyografi (Bay Năstase: Autobiografia, 2004)

Siyasi kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendisi Romanya ordusunda tümgeneral rütbesine sahiptir. 1990'larda Romanya siyasetine girdi ve 1996'da Bükreş belediye başkanlığına adaylığını koydu ancak başarısız oldu.^[52] 2012 yılında Bükreş sandalyesi için Romanya Senatosu'na seçildi, ilk olarak Muhafazakar Parti'ye (PC) katıldı, daha sonra eski partinin varlığının sona ermesinin ardından Temmuz 2015'te Romanya'nın İlerlemesi için Ulusal Birlik'e (UNPR) geçti.^[53]

Kişisel hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Năstase beş kez evlendi: İlk eşi, 26 yaşında evlendiği ve 10 yıl evli kaldığı Belçikalı manken Dominique Grazia'ydı ve Nathalie adında bir kızı vardır. İkinci eşi, 1984 yılında evlendiği ve Nicholas ve Charlotte adında iki çocuğunu evlat edindiği Amerikalı aktris Alexandra King'di. Üçüncü eşi ise 2004 yılında evlendiği Rumen manken Amalia Teodosescu'ydu. Alessia ve Emma Alexandra adında iki çocukları vardır. 2010 yılında ayrıldıktan sonra 2013 yılında Rumen manken Brigitte Sfăt ile evlendi;^[54][55] evlilikleri 2018'de sona erdi.^[56] 2019 yılında Ioana Simion ile evlendi.^[57]

Maxim, 2.500'den fazla kadınla yattığı söylenen Năstase'yi "Yaşayan Seks Efsaneleri" listesinde 6. sıraya yerleştirdi.^[58] Năstase'nin 800 ila 900 arasındaki kendi tahmini, itibarını artırmak için daha fazla sayı isteyen biyografi yazarı için çok düşüktü.^[59] Bunu duyduktan sonra üçüncü karısı Amalia, böyle bir adamı fethettiği için mutlu olduğunu söyledi. Năstase, Amalia ile Sting konserinde tanıştı ve onunla 5 Haziran 2004'te bir Rum Ortodoks töreniyle evlendi, ardından aynı yılın Temmuz ayında resmi bir törenle evlendi. Altı yıllık evlilikten sonra Şubat 2010'da boşandılar.^[60]

Ordunun spor kulübü Steaua'da oynadığı için Savunma Bakanlığı'nın bir çalışanıydı.

25 Mayıs 2018'de Năstase, alkollü araç kullanmak ve kırmızı ışıkta scooter kullanmaktan altı saatlik süre içinde iki kez tutuklandı.^[61]

"Maskeli Şarkıcı România" nın ikinci sezonunda Năstase, 9 Eylül 2021'de "Bufnița" olarak göründü. Seyircinin eleme oylaması öncesinde maskesini düşürerek Frank Sinatra'nın "My Way" şarkısını söyledi.

Kariyer istatistikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tekli performans zaman çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anahtar