Çin sanatı

Çin sanatı, Çin'de yapılan ya da Çinli sanatçıların yaptığı görsel sanattır. Erken "taş devri sanatı" M.Ö. 10.000 yıllarına dayanır ve çoğunlukla basit çömlekçilik ve heykeller içerir. Bu erken dönemin ardından Çin sanatı, Çin tarihiyle olduğu gibi çoğunlukla yüzlerce sene süren çok sayıda hanedanlık dönemiyle karakterize edilir.

Çin sanatı dünyanın en eski sürekli geleneğine sahiptir ve bu gelenek, olağandışı bir süreklilikle ve gelenekten bilinçlikle damgalanmış. Batı'da klasik tarzların çöküşü, sonra da kademeli olarak yeniden keşfedilmesi, bu süreklilikten dolayı Çin sanat tarihinde yer almış bir fenomen değildir. Çin sanatında dekoratif sanatları oldukça önemli bir rol oynamış ve özellikle Çin seramiği dalındaki en önemli eserlerin bazıları, büyük imalathanelerde esasen tanınmamış sanatçılar tarafından yapılmıştır. Seramik, tekstil ve diğer yöntemlerin yarattığı en iyi eserlerin birçoğu, uzun bir dönem boyunca çeşitli imparatorluk imalathanelerinde yapıldı ve bunlar hem imparatorluk sarayında hem de imparatorların zenginliğini ve gücünü göstermek için yurt içi ve yurt dışında muazzam oranda dağıtılırdı. Buna karşın, başlıca olarak bilge-memurlar ve saray ressamlarının sanat yöntemi olarak kullandığı mürekkep ve su ile boyama, sanatçının bireysel hayaline ve objektif gözlemine göre çeşitli estetik değerlerin gelişimine yol verdi. Batı sanat dünyasıyla irtibatların 19. yüzyıldan itibaren gittikçe daha önemli olmasıyla Çin, son yıllarda gittikçe yükselen bir başarı oranıyla çağdaş sanat dünyasına katılmıştır.

Heykel[değiştir | kaynağı değiştir]

Shang ve Batı Zhou hanedanları Çin ritüel bronzları, MÖ. 1500 ve Çin sanatı üzerinde sürekli bir etki uygulamışlardır. Karmaşık desenli ve zoomorfik dekorasyonla dökülmüşlerdir ancak Sanxingdui'de yeni keşfedilen devasa figürlerin aksine insan figüründen kaçınırlar.^[1] Muhteşem Terracotta Ordu, çok erken dönemlerin gerçek kurbanlarının yerine, ölenlerin öbür dünyada da hayatta olduğu gibi aynı yaşam tarzını yaşamalarını sağlamak için uzun süredir mezarlara yerleştirilen figürlerin büyük bir imparatorluk versiyonu olarak MÖ 221'den 210'a kadar birleşik Çin'in ilk imparator olan Qin Shi Huang'ın mezarı için birleştirildi. Daha sonra yüzyıllar boyunca çömlek veya ahşaptan yapılmış daha küçük figürler mezarlara yerleştirildi ve Tang hanedanı'nda kalitenin zirvesine ulaştı.^[2]^[2]

Yerli Çin dinleri genellikle tanrıların kült görüntülerini kullanmazlar, hatta onları temsil etmezler ve büyük dini heykellerin neredeyse tamamı Budisttir, çoğunlukla 4. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar uzanır ve başlangıçta İpek Yolu üzerinden gelen Greko-Budist modeller kullanır. Budizm aynı zamanda tüm büyük portre heykellerinin bağlamıdır; Orta Çağ'ın Çin'indeki diğer bazı bölgelerin tam tersine, imparatorun boyalı resimleri bile özel olarak kabul edildi. İmparatorluk mezarları, Mısır'a uygun bir ölçekte gerçek ve mitolojik hayvanlarla kaplı muhteşem yaklaşım yollarına sahiptir ve daha küçük versiyonları tapınakları ve sarayları süsler.^[3] Küçük Budist figürler ve gruplar, özellikle metal işçiliği ve yeşim başta olmak üzere her türlü nesnenin kabartma dekorasyonu gibi, çeşitli ortamlarda çok yüksek kalitede^[4] üretildi.^[5] Her türden heykeltıraş zanaatkar olarak kabul edildi ve çok az isim kaydedildi.^[6]

Ritual tripod kazanı (ding); MÖ 13. yüzyıl dolaylarında; bronz: kulplu yükseklik: 25.4 cm; Metropolitan Museum of Art (New York)
Şarap vazosu (zun); MÖ 13. yüzyıl; siyah pigmentli bronz kakma; yükseklik: 40 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
Terracotta Army savaşçılarından biri, Qin Shi Huang'ın ordularını betimleyen ünlü pişmiş toprak heykel koleksiyonu, ilk Çin İmparatoru
Changxin Sarayı lambası; MÖ 172 dolaylarında; bronz ve altın; yükseklik: 48 cm; Hebei İl Müzesi (Çin); Dou Wan mezarından kazılmıştır
Gansu'nun Uçan Atı; yaklaşık 300; bronz; yükseklik: 34.5 cm, uzunluk: 45 cm; genişlik: 13.1 cm; Gansu İl Müzesi (Lanzhou, Çin)
Buddha Shakyamuni ile adak steli; 542 tarihli (Doğu Wei Hanedanlığı); kireçtaşı; Müze Rietberg (Zürih, İsviçre)
Muhtemelen Amitābha heykeli; erken 7. yüzyıl; yaldız ve çok renkli pigment ve yaldız izleri olan içi boş kuru cila; yükseklik: 96.5 cm, genişlik: 68.6 cm, derinlik: 57.1 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
713 ile 803 yılları arasında inşa edilen Leshan Dev Buda, 71 m boyunda bir taş heykel, Tang hanedanı
Bir keşiş heykeli; 8. yüzyıl; pigmentli kireçtaşı; pigmentli kireçtaşı; yükseklik (taş dübel dahil): 175.3 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
Luohan Tamrabhadra'nın heykeli, Yixian'dan sırlı seramik luohans grubu; 10-13. yüzyıl; sırlı pişmiş toprak; yükseklik: 123 cm; Guimet Müzesi (Paris)
Su Ay Formunda Bodhisattva Avalokiteshvara (Shuiyue Guanyin); 11. yüzyıl; pigment izleri olan ahşap (söğüt), çoklu ahşap yapı; yükseklik: 118.1 cm, genişlik: 95.3 cm, derinlik: 71.1 cm; Metropolitan Sanat Müzesi
Oturan luohan; 18. 19. yüzyıl; lapis lazuli; yükseklik: 18.1 cm, genişlik: 25.4 cm; Metropolitan Sanat Müzesi