Huo Yuanjia
Huo Yuanjia
Doğum	1868 Xiaonan Köyü
Ölüm	9 Ağustos 1910
Milliyet	Çinli
Meslek	Savaş Sanatçısı (Wushu)

Huo Yuanjia (Çince: 霍元甲; pinyin: Huò Yuánjiǎ) [Kantonca: Fok Yuen Gap] (1868-1910^[1]) bir Çin savaş sanatçısıydı. Yuanjia, Şangay'da bulunan Chin Woo Spor Kurumu'nun kurulmasına da büyük emek vermiştir. Mízōngyì^[2] sanatının uygulayıcılarından olan Yuanjia, Çin hükümranlığının yabancı akınlarla zedelendiği bir ortamda yabancı dövüşçülere karşı verdiği savaşımla tanınır. Ülkesinde kahraman olarak görülen Yuanjia hakkındaki söylenceleri gerçek olaylardan ayırt etmek güçtür.

Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Çocukluk ve Gençlik Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Huo Yuanjia, 1868 yılında Tianjin'in Jinghai beldesindeki Xiaonan köyünde babası Huo En Di'nin dördüncü çocuğu olarak dünyaya geldi. Huo En Di geçimini Mançurya'ya giden ticaret kervanlarını koruma işinden sağlıyordu ancak ailenin temel gelir kaynağı çiftçilikti. Huo ailesi uzun yıllardan bu yana Wushu sanatıyla ilgilenmekteydiler. Ancak Huo Yuanjia doğumundan itibaren güçsüzdü ve hastalığa kapılma eğilimi gösteriyordu (küçük yaşta sarılığa yakalanmış ve bu hastalık onu yaşamı boyunca rahat bırakmamıştır). Bu nedenle babası Yuanjia'ya Wushu dersleri vermeyi kabul etmemiştir.

Huo En Di, güçsüzlüğü nedeniyle oğlunun düşünsel ilgi alanlarına yönelmesini istemekteydi. Ne var ki, Yuanjio'nın çocukluk çağı bu tür ilgi alanlarına yönelmesini engellemiştir. Bunun temel nedeni, 12 yaşındaki Yuanjio'nun 8-9 yaşlarındaki çocuklara yenilmesi ve bu durumun onda yarattığı eziklik duygusuydu. Yuanjio'nun babası ailesinden Mízōngyì eğitimi almış bir Japon öğretmen olan Chen Seng Ho (Chiang Ho)'yu Yuanjio'ya alçakgönüllülük ve azim duygularını öğretmesi konusunda ikna etti. Babasının kendisi için seçtiği alandan hoşnut olmayan Yuanjio, genellikle çalılıkların arasında gizleniyor ve antrenman alanının duvarına küçük delikler açıyordu. Bu arada babasını savaş sanatlarını uygularken izliyor ve gün boyunca öğrendiklerini her gece bir ağaç kovuğunda uyguluyordu. Bu durum on yıl boyunca sürmüştür.

1890 yılında Henan eyaletinden Duo adında bir savaş sanatçısı aileyi ziyarete geldi. Duo'nun tutumu ailenin en güçlü çocuklarıyla kavgaya girmesine neden oldu. Huo Yuanjia'nın büyük kardeşi yenilmiş ancak Yuanjia, kardeşini savunmak amacıyla harekete geçmişti. Bunun ardından babası, Yuanjia'ya tüm bildiklerini anlattı. Adı kısa zamanda duyulan Yuanjia, komşu kentlerdeki dövüşçüleri yenmeye başladı. Bu, Huo Yuanjia'nın ününü daha geniş bir alana yaydı.

Huo Yuanjia, babasının yanında korucu görevi üstlenmeye başladı. Korudukları keşiş öbeği bir gün Zhao adlı hayduttan bir tehdit mektubu aldı. Zhao'nun düello teklifini soğukkanlı bir biçimde kabul eden Yuanjio, haydutları büyük zarara uğrattı. Bu başarı, Yuanjia'nın ününü daha da artırdı.

Eve geri döndüğünde yakacak odun satarak para kazanan Yuanjia 1896 yılında Tianjin Huaiqing eczanesinin kapıcılığını üstlendi. Dükkânın sahibi olan doktor Japonya'dan yeni dönmüş ve Yuanjia'yı yaklaşmakta olan Japon tehdidine karşı uyarmıştı. 1898'de meydana gelen Boxer Ayaklanması, Çin'in batılı ve Asyalı güçler tarafından yok edilmeye çalışıldığının açık bir göstergesiydi.

Ününü kazanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Huo Yuanjia 1901 yılında kendisine meydan okuyan bir Rus güreşçinin teklifini kabul etmesiyle ünlendi. Rus güreşçi Çin'i "Asya'nın hasta adamı" ve "doğunun zayıf insanları" olarak aşağılıyordu. Dünyanın en güçlü adamı olarak tanınan Rus güreşçi Yuanjia'nın düello teklifini kabul etmesi üzerine geri çekildi. Rus güreşçi daha sonra verdiği bir demeçte bu tür düelloları para kazanmak için yapmak zorunda olduğunu belirtti. Huo Yuanjia da kendisine bir özür borçlu olduğunu söyledi. Rus, bu teklifi anında kabul etti.

Huo Yuanjia 1909-1910 yılları arasında çıraklarıyla birlikte iki kez Şangay'a gitti. Amaç, Britanyalı boksör Hercules O'Brien (Ou-Pin)'la yapılacak olan düelloydu. Karşılaşma, uygulanacak kurallar hakkında çıkan tartışma nedeniyle gecikti. O'Brien, bel üstü darbelere izin vermeyen batı tarzı boks kurallarının uygulanması konusunda üstelerken Huo Yuanjia alışık olduğu Leitai kurallarının kabul edilmesini bekliyordu. Sonunda dövüşçüler, rakibini ilk yere indirenin galip sayılmasını kabul ettiler. Ne var ki, Britanyalı güreşçi Yuanjia'yla dövüşmedi^[3] ve kenti terk etti.^[4]

Keşişleri tehdit eden haydutların eğitmeni Zhang Wen Dat, Huo Yuanjia'yı tuzağa düşürmek amacıyla geniş katılımlı bir dövüş turnuvası düzenleyeceğini duyurdu. Yuanjia, gücünü kanıtlamaya gerek görmedi ve turnuvaya katılmadı. Zhang Wen Dat, Yuanjia'yı açıkça tehdit etti ve kendisiyle her türlü düelloya hazır olduğunu bildirdi. Kendini bitkin hisseden Huo Yuanjia, en yetenekli öğrencisi Liu Zheng Sheng'i düelloya gönderdi. Dövüş beraberlikle sonuçlandı. Yuanjia, Zhang Wen Dat'a aradaki kırgınlığı sona erdirmeleri gerektiğini söyledi ancak Zhang Wen Dat bu öneriyi geri çevirdi. 4310

Zhang Wen Dat, Yuanjia'yı sürekli olarak düelloya çağırıyordu. Yuanjia en sonunda teklifi kabul etti ve Zhang'ı iki hamlede yenmeyi başardı. Huo, Zhang Wen Dat'a alçakgönüllü olmayı öğrenemediğini ve düelloyu kaybetmesinin temel nedeninin beceri eksikliği değil rövanş alma hırsı olduğunu söyledi. Zhang Wen Dat gibi insanlarda gördüğü başıboşluk ve düellolarda kullanılan teknolojik çevre birimlerinden etkilenen Huo Yuanjia, geleneksel wushunun pratik yararını sorgulamaya başladı. Ancak Huo Yuanjia, Çin halkına umut aşıladı ve onlara yenilenmiş bir gurur duygusu kazandırdı. Yuanjia, zamanının en iyi savaş sanatçısı olarak anılmaya başladı.

Bir Spor Dalı Olarak Wushu[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakın arkadaşı Nong Jin Sun'la söyleşen Huo Yuanjia, geleneksel wushunun geleceği hakkında duyduğu kaygıyı vurgulamıştır. Eğitmeninin genç yaşlarda kendisine söylediklerini anımsayan Yuanjia, bir kişinin ruhen gelişimi için fiziksel ve zihinsel gelişimini tamamlaması gerektiğini belirtti. Nong Jin Sun bu özelliklerin geleneksel wushunun temelini oluşturduğunu, bu nedenle teknolojik gelişme hızının bu sporun doğasını bozamayacağını ifade etti. Huo Yuanjia, geleneksel wushu eğitiminin Çin halkının ruhunu ve özgüvenini tazeleyeceğini düşünüyordu.

Qing Hanedanı sırasında Mançu İmparatoru Hanlıların Ming Hanedanı'nı yeniden yaşama geçirmeye çalışmalarından ürküyordu. Bu nedenle İmparator, hükümranlığının beşinci yılında savaş sanatlarını yasakladı. Geleneksel wushuyla ilgilenen herkes tehdit altındaydı.

Amacı Mançu İmparatoru'nu devirip yönetimi Han Çinlilerine kazandırmak olan Tongmenghui (Çin Devrimci Birliği) üyelerinden Chen Qimei milyonlarca genci fiziksel ve askeri bakımdan dayanıklı kılacak bir program uygulamaya söz verdi. Huo'nun arkadaşları ve Japon sponsorlar tarafından desteklenen Qimei, Chin Woo Fiziksel Eğitim Merkezi (daha sonraları Chin Woo Spor Kurumu olarak anılacaktır)'ni kurdu ve yakın arkadaşı Nong Jin Sun'u kurumun başına getirdi.^[5]

Huo Yunajia, okulunun bedensel ve zihinsel gelişime katkıda bulunduğunu, gurur ve yurtseverlik duygularını güçlendirdiğini gizlemek zorundaydı. Okulun adını "geleneksel wushu okulu" yerine "fiziksel eğitim merkezi" olarak koymasının temel nedeni de buydu. Huo Yuanjia'nın popülerliği okula kayıtlı üyelerin sayısından belliydi. Chin Woo kısa zamanda beğeni topladı ve ilk yaz döneminde sıralamada birkaç basamak birden yükseldi.

Sarılık ve veremle boğuşan Huo Yuanjia tedavi için bir Japon doktorla görüşmeye başladı. Gücü ve iyileşme hızıyla doktoru etkileyen Yuanjio'nun ünü kısa zamanda Japon savaş sanatları okullarına yayıldı. Bunun üzerine doktor, Huo'ya bir turnuva teklifinde bulundu.

Huo Yuanjia'nın en iyi öğrencisi Liu Zheng Sheng bir judo dövüşçüsüyle karşılaştı. Her iki tarafın da kendi sporcularının kazandığını öne sürmesi üzerine birbirine giren dövüşçülerin bir kısmı ağır yaralandı.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Huo Yuanjia ciddi biçimde hastalandı ve 9 Ağustos 1910 tarihinde öldü. (Yuanjia'nın 14 Eylül 1910'da öldüğünü öne sürenler de bulunmaktadır). Huo'nun ne zaman ve nasıl öldüğü tam olarak bilinmemektedir. Bir söylentiye göre Yuanjia, Japonlar tarafından judo yenilgisinin intikamını almak amacıyla zehirlenmiştir. Yuanjia'nın yeni Çinli doktoru tarafından yapılan diyet değişikliklerinin onu ölüme götürdüğünü düşünenler de vardır. Diğer bir varsayı Çin ulusalcılığından çekinen Avrupalı sömürgecilerin Huo'yu zehirlemiş olduklarıdır. Bir düşünceye göre ise Yuanjia'nın ölümü beğeni toplamaya başlayan Japon savaş sanatlarının Çin wushusunun yerini almasını engellemek amacıyla abartılmıştır.

Huo Yuanjia ve eşinin mezarı 1989 yılında taşınmış ve Huo'nun leğen kemiğinde arsenik tespit edilmiştir. Ancak, Huo'nun ölümünün zehirlenmeden mi yoksa yanlış tedavi yöntemlerinden mi kaynaklandığı kestirilememiştir. 19. yüzyılda arsenik, verem tedavisinde Çin ve Avrupa'da sıkça kullanılmıştır.

Huo Yuanjia'nın en iyi öğrencisi tarihçi Chen Gong Zhe (陳公哲 1890-1961) ustasının ölümünün hemoptiz hastalığından kaynaklandığını yazmıştır. Chen Gong Zhe, Huo Yuanjia'nın Japon doktor tarafından zehirlendiğini söylememiştir. Huo Yuanjia, Şangay Kızıl Haç Hastanesi'ne yatırılmış ve iki hafta sonra ölmüştür. Chen Gong Zhe, Huo'ya Japon doktor tarafından verilen ilaçlarda arsenik bulunduğuna ilişkin bir yorumda da bulunmamıştır.

Huo Yuanjia, Chin Woo Spor Kurumu'nun açılmasından yalnızca aylar sonra ölmüştür. Huo, ölmeden önce Zhao Lian He'yi Chin Woo'da ders vermeye çağırmış ve He, bu teklifi kabul etmiştir. Huo Yuanjia'nın yurt çapında sahip olduğu ün birçok ustanın bu okulda ders vermeyi kabul etmesine de yardımcı olmuştur. Bu ustalar Huo'nun Chin Woo'nun "yüzü" olması gerektiğini savunmuşlar ve 1910 Haziranı'nda okulun adını Huo Yuanjio olarak değiştirme kararı almışlardır. Bu okul, Çin'de belirli bir tarza sahip olmayan ilk sivil Kung Fu okulu olmuştur.

Chin Woo'nun Yaygınlaşması[değiştir | kaynağı değiştir]

Japon etki alanının genişlediği dönemde Çin hükûmetine gönderilen 21 İstek Japonya ile 25 Mayıs 1915 tarihli bir antlaşmanın imzalanmasına yol açmıştır. Antlaşma, Mançurya yönetici sınıfının Han halkı üzerindeki etkisini sonlandırmıştır. Japon desteğini arkalarında hisseden Huo'nun öğrencileri yeni bir bina satın aldılar ve bunun adını "Chin Woo Spor Kurumu" olarak değiştirdiler. Yeniden oluşum sürecine giren okul, kitap ve dergi yayınlarına başladı ve 1918 yılında Hong Kong'da bir şube açtı.

Chin Woo Kurumu Temmuz 1919'da Güneydoğu Asya'ya beş temsilci (Chen Gong Zhe, Li Hui Sheng, Luo Xiao Ao, Chen Shi Zhao ve Ye Shu Tian) göndererek denizaşırı etkinliğini artırmaya çalıştı. İlk molalarını Saigon'da veren temsilciler Çin sınırları dışındaki ilk Chin Woo okulunu burada açtılar. Bunu Malezya ve Singapur'da açılan okullar izledi. Güçlerini kanıtlamak için düello tekliflerini kabul eden bu temsilciler 1923 yılına dek Güneydoğu Asya'da dokuz ülke dolaşıp onlarca yeni okul açtılar.

1966 yılında Şangay Chin Woo, savaş sanatı etkinliklerini sonlandırması konusunda uyarıldı. Uyarı; eski düşünce, kültür ve gelenekleri toplumdan silmeyi amaçlayan Komünist Parti Kültürel Devrim programı kapsamında gelmişti. Bu sınırlamalar 1976 yılında kaldırıldı ve Şangay Chin Woo'daki savaş sanatı eğitimi yeniden uygulamaya konuldu.

Chin Woo; Japonya, Hong Kong, Makao, Vietnam, Malezya, Singapur, Polonya, Kanada, Birleşik Krallık, Birleşik Devletler, Avustralya ve İsviçre'deki şubeleriyle dünyanın en büyük wushu örgütlerinden birisidir. Bu okul öylesine tanınmıştır ki Bruce Lee ve Jet Li gibi ünlü oyuncular Huo'nun yaşamını canlandırmışlardır.

Huo Yuanjia'nın üç oğlu ve iki kızı bulunmaktadır. Yuanjia'nın yedi de torunu vardır.

Popüler kültürde Huo Yuanjia[değiştir | kaynağı değiştir]

Televizyon Dizisi Uyarlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

1981 yılında ATV (Hong Kong'un ilk televizyon kuruluşu Asia Television Limited) bu efsane Çin savaş sanatçısını anlatan ilk televizyon dizisini hazırladı ve yayınladı. "Efsanevi Savaşçı (大俠霍元甲)" adındaki dizi 20 bölümden oluşmaktaydı. Huo Yuanjia, oyuncu Wong Yuen Sun (黃元申) tarafından canlandırılırken Huo'nun öğrencisi Chen Zhen'i Bruce Leung (梁小龍) oynadı. Bu dizinin 2000-2001 yıllarında yeniden çekilen sürümünde ise Huo Yuanjia'yı canlandıran oyuncular Vincent Zhao Wen-Zhou ve Vincent Chiu Man-Cheuk (趙文卓)'tur.

2007 yılında bir kez daha çekilen dizide Ekin Cheng, Huo'yu oynarken Jordan Chan ise Chen rolünü üstlenmiştir. Dizinin yapımcısı Stanley Kwan, yönetmeni Ju Jue Liang'dır.

Film Uyarlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

1982 tarihli Çin yapımı Bir Savaşçının Efsanesi, Huo Yuanjia'nın yaşamını ele alan ilk film olarak anılır. Film, Yuanjio'nun "Huo ailesi tarzı" babasının ona Kung Fu dersleri vermek istemediğini anlatır. Babası tarafından Japonya'dan getirilen eğitmeninden kendi "güçsüz" yanına ait sırları öğrenen Yuanjia, babasının yardımına koşar ve gücünü kanıtlar.

Öfkenin Yumruğu (1972) New Fist of Fury (1976) Efsanenin Yumruğu (1994) ve Yumruğun Efsanesi Chen Zhenin dönüşü (2012) filmleri Yuanjio'nun ölümünün ardından gelişen olaylara kurgusal bir gözle bakar. Bu filmlerdeki ana karakter Huo Yuanjia'nın en iyi öğrencisi Chen Zhen'dir. Zhen'i Öfkenin Yumruğunda Bruce Lee,New Fist of Fury da Jackie Chan,Efsanenin Yumruğunda Jet Li ve Yumruğun Efsanesi Chen Zhenin dönüşünde Donnie Yen oynamaktadır

Korkusuz (2006) Huo Yuanjia'nın yaşamına ait bir kurgusal öyküdür. Huo bu filmde Jet Li tarafından canlandırılır. Çinlilerin özgüvenlerini yıkmak isteyen Avrupalı sömürgeciler en iyi savaşçılarından dördünü Huo'nun karşısına çıkarmaya hazırlanırlar. Huo ilk üç rakibini devirir ve son rakibi Tanaka (Nakamura Shidō)'yı bekler. Huo ve Tanaka karşılaşmadan günler önce buluşurlar ve Tanaka, Huo'ya olan hayranlığını gizleyemez. Tanaka karşılaşma başlar başlamaz dövüşü ertelemeyi önerir çünkü Huo az önce 3 rakiple savaşmıştır, ancak Huo bu teklifi geri çevirir. Berabere biten ilk raunddan sonra verilen arada Avrupalı sömürgecilerle işbirliği yapan bir Japon temsilci Huo'nun çayını zehirler. Huo kendini çok kötü hissetmesine karşın dövüşü sürdürür. Ancak zehir nedeniyle yere düşer. Tanaka galip ilan edilecekken pes eder ve Huo'yu galip ilan eder. Sonrasında Huo şampiyon bir şekilde ölür.

Jay Chou bu film için Huo Yuanjia adaında bir şarkı yazmış ve söylemiştir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Chin Woo Spor Kurumu
• Mízōngyì

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Huo Yuanjia'nın yaşamöyküsünü anlatan en eski film^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Wushu ve Qigong21 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Arseniğin verem tedavisinde kullanımını anlatan 1917 tarihli bir prospektüs
• Bitkisel Çin ilaçları arsenik ve cıvayı da içerir

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dünya Chin Woo Federasyonu21 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmi Web Sitesi
• Batı Avustralya Chin Woo Spor Kurumu22 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmi Web Sitesi
• Çin Savaş Sanatları Enstitüsü - Resmi Web Sitesi
• Dünya Chin Woo Uygulayıcıları3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Resmi Web Sitesi
• Çin'deki Jing Wu Spor Federasyonları Listesi