Himnusz

Türkçe: Marş
Macaristan Ulusal Marşı
Diğer ismi	Isten, áldd meg a Magyart Türkçe: Tanrı Macarları kutsasın A magyar nép zivataros századaiból Türkçe: Macar halkının fırtınalı yüzyılı
Güfte	Ferenc Kölcsey, 1823
Beste	Ferenc Erkel, 1844
Ses örneği

Macaristan Milli Marşı (Macarcası Himnusz), Ferenc Kölcsey adlı yazarın eseridir. Eser Macar halkının fırtınalı yüzyıllarından alıntılar oluşturmaktadır. Aynı zamanda Macaristan anayasasınca da kabul görmüştür. “Himnusz” şairin 1823'te szatmarcseke adlı yerleşim biriminin yalnızlığında bir şafak vakti yazdığı en etkili şiiridir.^[1] Şiir, romantizmin ayırt edici özelliklerini taşır.

19. yüzyıla kadar, Macarların bağımsız bir milli marşı yoktu. Ülkede yaşayan Katolik ve Reform kilisesinin ise kendi milli marşları vardı. Yaklaşık 30 dile çevrilen,1844 yılında Ferenc Erkel tarafından bestelenen ve ülke çapında bir dua niteliği gören Kölcsey'in eseri, birçok girişimden sonra 1989 yılında Anayasanın bir parçası haline gelerek kanunla koruma altına alındı.

Milli marş metni 22 Ocak'ta şair tarafından temize çekilmiştir ve aynı şekilde bu gün, Macar kültür günü olarak kabul edilmiştir. 1 Ocak 2012'de yürürlüğe giren Macaristan Anayasası'nın giriş bölümü, Milli Marşın modernize edilmiş ilk satırıyla başlamaktadır: "Tanrı Macarları korusun!"

Macaristan Milli Marşı Tercümesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Macar halkının fırtınalı yüzyıllarından…

Tanrı, Macarları korusun

İyi moralle ve bollukla,

Koruyucu kolunu uzatsın

Düşmanla mücadele ederken;

Kötü kaderle uzun zamandır parçalanmış,

Neşeli bir yıl getir,

Bu halk cezasını çekti artık

Geçmişin ve geleceğin!

Atalarımızı getirdin

Karpatların kutsal doruklarına,

Sayende güzel bir vatan kazandı

Bendeguzların soyu.

Ve dalgaların aktığı yerde

Tisa'nın, Tuna'nın,

Árpád'ın kahraman evlatları

Yükseliyorlar arşa.

Bizim için Kuman kırlarında

Olgun başaklar savurdun

Tokay'ın üzüm dallarında

Nektar damlattın.

Bayrağımızı sık sık kuvvetlice diktin

Vahşi Türk tabyalarına,

Ve inletti Matyaş'ın Kara Ordusu

Viyana'nın gururlu kalesini

Ah, ama günahlarımız yüzünden

Göğsünde öfkeler oluştu,

Ve şimşeklerini çaktın

Gürleyen bulutlarında,

Şimdi hırsız Moğol oklarını

Bardaktan boşanırcasına üstümüze yağdırdın,

Sonra Türklerden esaret zincirini

Omuzlarımıza vurduk.

Kaç kez yankılandı dudaklarında

Vahşi Osmanlı halkının

Yenik ordumuzun kemik yığınları üstünde

Zafer şarkıları!

Kaç defa saldırdı kendi evladın

Güzel ülkeme karşı,

Ve kendi soyun yüzünden

Soyunun urnası oldun!

Mazlumlar saklandı ve onlara doğru

Kılıçlar uzandı mağaralarında,

Her tarafına bakındı ama bulamadı

Anayurdunu kendi vatanında.

Zirveye çıkıyor ve vadiye iniyor,

Dert ve umutsuzluk yanında,

Kan gölü ayaklarının altında,

Ve üzerinde bir alev denizi.

Kale vardı, şimdi ise bir taş yığını,

Keyif ve sevinç uçtu gitti,

Ölüm hırıltısı, gözyaşı

Aldı artık onların yerini.

Ve ahh, özgürlük gelmez

Ölülerin kanından,

Istıraplı esaret gözyaşları dökülüyor

Yetimimizin coşkulu gözlerinden!

Tanrım merhamet et Macarlara

Tehlikede olanlara,

Koruyucu kolunu uzat

Denizler dolusu acısına doğru.

Kötü kaderle uzun zamandır parçalanmış,

Neşeli bir yıl getir,

Bu halk cezasını çekti artık

Geçmişin ve geleceğin!

Milli Marşın Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kölcsey'in eserinden önce, Katolik Macarların marşı Kutsal Bakire Meryem Ana Ah, neredesin Macarların parlayan yıldızı ile başlayan ilahi iken Reform inancına sahip Macarların marşı En başından beri sana güvendik idi.^[2] Yetkililer tarafından defalarca yasaklanmasına rağmen Rákóczi şarkısı da popülerdi. Bu şarkı ayrıca Hector Berlioz ve Ferenc Liszt tarafından bestelenmiştir. 19. yüzyılın başında, Avusturya imparatorluk marşı Macaristan'da resmi günlerde çalındı, ancak Rákóczi marşı da Macarlığın bir ifadesi olarak kabul edildiği için sık sık kullanılmıştır. Gyula Bulyovszky, imparatorluk marşını 1854 baharında Macarcaya çevirdi ama yine de Macarlar arasında bir halk marşı olarak benimsenmedi ve halkın çoğu için kabul edilemez olarak kaldı. Bunun bir nedeni de, Avusturya imparatorluğunun Macaristandaki birçok katliamı (örneğin Arad şehitleri) imparatorluk marşı ile yapmalarıydı.

Macar marşının metnini 1823'te Reform çağının büyük şairi Ferenc Kölcsey yazmıştır. İlk olarak 1829'da Károly Kisfaludy'nin Aurora'sında (mitolojik eser) yayınlanmıştır. Ancak metnin orijinalindeki "Macar halkının fırtınalı yüzyıllarından" isimli alt başlığı olmadan yayınlanmıştır. Kölcsey'in 1832'de yayınlanan eserinin ilk cildinde yazar tarafından verilen alt başlık ile yer aldı. Edebiyat tarihçisi Ferenc Kulin'e göre Kölcsey, bu zamana kadarki lirik gelişiminin zirvesine ulaşmıştır.

Milli marşın müziği, 1844 yılında düzenlenen bir yarışmada seçilmiştir. Bestenin sahibi besteci ve orkestra şefi Ferenc Erkel'dir. Mihály Vörösmarty ve Ede Szigligeti gibi önemli isimler de jüriler arasında yer alıyordu. Kazanan eser, ilk olarak Ulusal Macar Tiyatrosu tarafından 2 - 9 Temmuz 1844'te sunuldu. Marş toplamda sekiz kıtadan oluşur, ancak resmi bayramlarda sadece ilk kıta çalınır ve söylenir.

Milli Marş, Macar halkı arasında milli bir dua niteliği görmüştür ve uzun bir süre resmiyet kazanamadı. Resmiyet kazanması ise 1989'da Macaristan Cumhuriyeti Anayasasına dahil edildiğinde gerçekleşmiştir. Avusturya ile Macaristan arasındaki uzlaşma müzakerelerinin başlangıcında, 14 Aralık 1865'te Imparator Ferenc József Peşte'de parlamentoyu açtığında, bir tür jest olarak Macar milli marşının ezgisine atıfta bulunmuştur.

Ferenc József, 15 Mart 1903'te Pécs'teki Harp okulunu ziyaret ettiği esnada, askeri orkestra her zamanki gibi imparatorluk marşını çalmaya başladı, ancak o sırada orada toplanan kalabalık Macar halkı, Macar milli marşını söyleyerek orkestranın sesini bastırmıştır.

Milli Marş konusu ilk defa 1901'de Macaristan Parlamentosunda gündeme getirilmiştir. László Rátkay önergesinde “ Bir Macar milli töreninde / bayramında ilk önce neden Avusturya milli marşı çalınıyor ? Avusturya imparatoru burada değil ama burada olsa bile, kendisi aynı zamanda Macar kralı da sayıldığı için onu Macar milli marşı ile karşılayalım” şeklindeki yorumu ile protestosunu dile getirdi. 23 Nisan 1903'te Rátkay, Ferenc Kölcsey tarafından yazılan şiiri ve Erkel Ferenc'in bestesini de içeren “Macar milletinin milli marşı” hakkında iki paragraflık bir yasa tasarısı sundu. Bu marşı ve besteyi Macar Meclisi onayladı, ancak Avusturya - Macaristan Kralı I. Ferenc József tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe giremedi. 30 Aralık 1916'da, Macar taç giyme törenleri tarihinde ilk ve son kez, IV. Macaristan Kralı Charles (Károly), Matthias Kilisesi'ne Avusturya'nın değil, Macaristan'ın Milli Marşı eşliğinde giriş yapmıştır.^[3]

Resmî olarak milli marş haline gelmesi, 1989 tarihli Macar Anayasası değişikliği ile gerçekleşmiştir: Anayasanın 75. maddesine göre

“Macaristan Cumhuriyeti'nin Milli Marşı, Ferenc Erkel'in bestesiyle Ferenc Kölcsey'in şiiridir. "^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Macar marşı27 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (video 33 dilde altyazılı)