High Sierra

High Sierra
"High Sierra" filminin sinema afişi
Yönetmen	Raoul Walsh
Yapımcı	Mark Hellinger Hal B. Wallis
Senarist	John Huston W.R. Burnett W.R. Burnett (roman)
Oyuncular	Ida Lupino Humphrey Bogart Arthur Kennedy
Müzik	Adolph Deutsch
Görüntü yönetmeni	Tony Gaudio
Kurgu	Jack Killifer
Stüdyo	Warner Bros.
Dağıtıcı	Warner Bros.
Cinsi	Sinema filmi
Türü	Kara film, suç, dram
Renk	Siyah-beyaz
Yapım yılı	1941
Çıkış tarih(ler)i	21 Ocak 1941, ABD
Süre	100 dakika
Ülke	ABD
Dil	İngilizce
Bütçe	455.000 $
Diğer adları	High Sierra (Türkiye) La Grande évasion (Fransa) Una Pallottola per Roy (İtalya) El Último refugio (İspanya) Entscheidung in der Sierra(Almanya)

High Sierra 1941 ABD yapımı kara filmdir. Türkiye'de özgün adıyla literatüre geçmiş olan film, ileriki yıllarda da televizyonlarda yine özgün adıyla gösterilmiştir.^[1] Film adını ABD'nin Kaliforniya eyaletinde bulunan sıradağlardan almıştır.^[2]

"High Sierra"'yı, macera filmlerinin usta yönetmeni Raoul Walsh yönetmiş, senaryosunu ise W.R. Burnett'in 1940'ta yayımladığı High Sierra adlı romanından John Huston ve yazarın kendisi birlikte uyarlayıp yazmışlardır. Burnett daha önce de bu türün ses getiren filmlerinden Little Caesar'ı yazmıştı.^[3] Başlıca rollerinde Ida Lupino, Humphrey Bogart, Arthur Kennedy, Alan Curtis ve Joan Leslie'nin oynadıkları filmin dış sahneleri tamamen gerçek mekanlarda çekilmiştir, o dönemde bu tür sahneler stüdyoda arkadan yansıtma yöntemiyle çekiliyordu. Filmin siyah beyaz görüntüleri Tony Gaudio'ya aittir.

Hapisten afla salıverilen eski banka soyguncusu kuduz köpek lakaplı Roy Earle'ün (Humphrey Bogart), borçlu olduğu eski ortağının isteğiyle genç kuşaktan iki gangsterle birlikte bir otel soygununa kalkışması anlatılmaktadır. Yönetmen Walsh bunu yaparken o devirdeki güçlü sansüre rağmen olaylara iyilerin ve kötülerin tarafından eşit gözle bakar, hatta kariyerinde kötü adamlardan sonra ilk kez bir anti kahramanı oynayan Bogart'a sempatiyle bile yaklaşır.

"High Sierra" Humphrey Bogart'ın sinemada çıkış yaptığı ve ilk kez yan rollerden başrole geçtiği filmdir. Aslında 1930'lardan beri sinemada olan Bogart "High Sierra" filmine gelinceye kadar 40'a yakın filmde rol almıştı. Genellikle B filmi türünden olan bu filmlerin birçoğunda karakter rollerinde gözükmüş, bazılarında da (The Roaring Twenties ve They Drive by Night gibi) önemli rollerde oynamıştı ama bunların hiçbirisi başrol değildi. O dönemde ganster rollerinin vazgeçilmez aktörleri Paul Muni ve George Raft'ın rolü kabul etmemeleri üzerine bu rol Bogart'a kalmıştı. Yine de "High Sierra"'da Bogart'ın ismi ticari nedenlerle, filmin femme fatale'ı İngiliz asıllı Ida Lupino'dan sonra yazılmıştır. Bu filmden sonra Bogart'ın ismi asla bir daha ikinci sırada yazılmayacaktı.

Turner Entertainment şirketi 1988 yılında özgün hali siyah beyaz olan filmi elektronik ortamda renklendirerek VHS video formatında piyasaya vermişti.^[4]

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

Illinois'da uzun bir süre hapiste kaldıktan sonra eyalet valisinin özel affı ile salıverilen eski banka soyguncusu kuduz köpek lakaplı Roy Earle'ün (Humphrey Bogart) serbest kalmasının aslında eski dostu ve patronu gangster Big Mac (Donald MacBride) tarafından ayarlanmış olduğu ortaya çıkar. Roy'dan istenen Kaliforniya'daki lüks bir otelin soyulması işini idare etmesidir. İlk bağlantısı olan Big Mac'in adamı eski polis Kranmer'den (Barton MacLane) ilk talimatları alan Roy onun temin ettiği araba ile ülkenin en batı ucuna doğru uzun bir yolculuğa çıkar. Yolda külüstür kamyonetlerine doluşmuş, Kaliforniya'ya iş aramaya giden bir çiftçi ailesi ile karşılaşır ve ailenin ayağı sakat torunları Velma'ya (Joan Leslie) ilgi duyar.

Önce göl kenarındaki bir dinlenme kampında, soygunda işbirliği yapacağı çete elemanları Babe (Alan Curtis) ve Red (Arthur Kennedy) ile buluşur. Bu deneyimsiz ve asabi gençlerin beraberinde bir de Marie (Ida Lupino) adında bir kadın vardır. Sert görünüşlü ama aynı zamanda kolay incinebilir bir kız olan Marie, Babe'in kız arkadaşıdır. İşlerine engel olacağı düşüncesiyle Roy, Marie'nin onlarla kalmasını istemez, ancak Marie kovulmasına rağmen kalmakta ısrar eder ve Roy'a asıl endişe etmesi gereken kişinin kendisi değil çetenin otel'deki köstebeği Mendoza (Cornel Wilde) olduğunu söyler. Heyecanlı bir tip olan Mendoza çok konuşmaktadır ve Roy da ona pek güven duymaz.

Lüks otel'in bulunduğu ve zenginlerin rağbet ettikleri sayfiye kasabasına bir keşif gezisi yapan Roy şehir merkezinde çiftçi ailesi ile tekrar karşılaşır. Bu kez külüstür kamyonetleriyle zengin birinin lüks arabasına çarpmışlardır, üstelik kaza arabayı sakat ayağıyla Velma kullanırken meydana gelmiştir. Ceplerinde sadece 13 cent bulunan ailenin başını beladan kurtarmak Roy'a düşer.

Kısa bir süre sonra Roy çetenin doktoru Banton'ı (Henry Hull) çiftçi ailesinin evine götürerek Velma'nın ayağı için bir ameliyat ayarlar ve bu pahalı ameliyatın parasını da kendisi ödeyerek Velma'yı sağlığına kavuşturur. Hasta yatağında ziyaretine gittiği Velma'ya onunla evlenmek istediğini de söyler. Halâ Roy'un bir gangster olduğunu bilmeyen Velma sevdiği bir erkek arkadaşının olduğunu ve Roy'la iyi bir arkadaş olarak kalmak istediğini söyler. Kalbi kırılan Roy aradan çekilir, ancak Velma'nın onu reddetmesinin asıl nedeni sözlüsü değildir, aralarında büyük yaş farkı olan Roy'a aşık olmamasıdır, bunu büyükbabasına ağlayarak itiraf eder.

Başlangıçta pürüzsüz gelişen otel soygunu, bir süre sonra görevli gece bekçisinin öldürülmesiyle sarpa sarar. Soyguncular kaçarken otomobillerden biri kaza yapar ve arabada bulunan Babe ve Red ölür. Aynı arabada bulunan Mendoza ise yaralı olarak kurtulur ve Roy'un eşkalini polise verir. Roy çaldıkları mücevherleri parayla takas etmek üzere Mac'a uğrar ama onun ölmüş olduğunu öğrenir. Halâ Mac'e sadık olan Roy mücevherlere el koynak isteyen Mac'in adamı Kranmer'le çatışır, onu öldürür ama kendi de yaralanır.

Artık eşkali iyice belli olan Roy kendisine iyiden iyiye tutulmuş olan Marie'yi olayın dışında tutabilmek için bir otobüse bindirerek Los Angeles'a gönderir. Eyaletin tüm polisleri bir insan avı başlatmışlardır. Roy peşindeki polisleri atlatabilmek için dağlara doğru kaçar. Sarp dağ yollarındaki heyecanlı araba takibi sonunda yol biter ve yerel radyonun da canlı olarak nakletmeye başladığı çatışma dağ yamaçlarında sürer. Dağda toplanan kalabalık olayı bir maç izler gibi takip etmektedir, Marie de otobüsten inip olay yerine gelmiştir. Zirveye yakın bir kayalıkta köpeğinin sesini duyan Roy açığa çıkınca bir keskin nişancı tarafından öldürülür.

Oyuncu kadrosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin diğer versiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

W.R. Burnett'in High Sierra romanı sonraki yıllarda iki kez daha sinemaya aktarıldı:^[5]

• 1949'da Colorado Territory adıyla. Bu film siyah beyaz bir westerndi ve yönetmeni de yine Raoul Walsh'tu. Baş rollerinde Joel McCrea, Virginia Mayo ve Dorothy Malone oynamışlardı.
• 1955'te I Died a Thousand Times adıyla. Bu kara filmi Stuart Heisler yönetmiş, başlıca rollerinde Jack Palance, Shelley Winters, Lori Nelson, Lee Marvin ve Lon Chaney Jr. oynamışlardı. Bu film renkli çekilmiştir.

Filmin renklendirilmiş versiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

1988 yılında Turner Entertainment şirketi o yıllarda moda olduğu üzere, birçok siyah beyaz klasik filme yaptıkları gibi "High Sierra" filmini de elektronik ortamda renklendirerek VHS video formatında piyasaya vermişlerdi.^[4] Bu renklendirmeler tahmin edilebileceği gibi bilgisayar teknolojisinin de henüz olgunlaşmadığı bir çağda hiç de başarılı olmuyorlardı. Renkler tamamen suni ve çiğ görünüyor, filmler adeta elle boyanmış hissi veriyordu.^[6] Zaten özgün hallerini bozdukları için şirket bu filmlerin yaratıcıları tarafından defalarca dava edilmişti. Yine de renkli televizyon yayınlarının bütün dünyada hızla yaygınlaştığı bu dönemde televizyon şirketlerinden renklendirilmiş kopyalara büyük bir talep oluyordu. "High Sierra" için de sonuç değişmemiştir, siyah beyaz özgün halinde muhteşem görünen dağ ve orman manzaraları renklendirilince çok suni bir görünüm almıştı. Aktörlerin yüzlerinin bile portakal renginde göründüğü bu renkli kopyadan uzak durulması salık verilmiştir.^[7]

Film hakkında notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Filmde kullanılan müzik parçalarından biri 1934 tarihli bir Cole Porter bestesi olan I Get a Kick out of You'dur. Velma'nın evinde Joan Leslie ve John Eldredge dans ederlerken gramofondan duyulur.
• Filmin dış çekimlerinden bir bölümü filme de adını veren ve Kaliforniya'da bulunan High Sierra Dağları'nda gerçekleştirilmiştir.
• Bu siyah beyaz film CinemaScope geniş perde sistemi ile çekilmiştir. Çerçeve oranı 2.55 : 1 'dir.
• Bir anlamda Humphrey Bogart sinemadaki şöhretini George Raft'a borçludur. 1940'larda George Raft bir starken Humphrey Bogart B filmlerinde karakter oyunculuğu yapıyordu. O tarihte ganster filmi için başrol oyuncusu arandığında baş vurulacak 4 oyuncu vardı, bunlar Edward G. Robinson, James Cagney, George Raft ve Paul Muni'ydi. Roy Earle rolü için uygun olan Raft ve Muni rolü geri çevirince rol Bogart'a kaldı. George Raft aynı yıl (1941) Malta Şahini (The Maltese Falcon) filmindeki Sam Spade rolünü de geri çevirince Bogart'a ikinci bir kez daha iyilik yapmış oldu. Artık bu tür filmlerin bir vazgeçilmez yıldızı daha olmuştu: Humphrey Bogart.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• IMDb'de High Sierra
• W.R. Burnett'in bibliografisi4 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• en:List of black and white films that have been colorized Renklendirilmiş siyah beyaz filmlerin listesi.