Hellim

Hellim
Hellim
Ülke(ler)	Kıbrıs
Türü	Peynir
Ana malzemeler	Koyun veya Keçi sütü
Çeşitleri	Taze

Hellim (Yunanca: χαλούμι; Arapça: حلوم, ḥallūm), Kıbrıs kökenli, sık dokulu, sarımsı beyaz renkte taze bir peynirdir. Genelde ızgarada ya da yağsız tavada kızartıldıktan sonra yenir.^[1] Ayrıca, hellim Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ihraç kalemidir.^[2]

Hellimin içinde başta keçi sütü olmak üzere süt, tuz ve bazen de nane bulunur.^[1] İçerisindeki süt, keçi, koyun veya inek sütü olabilir. Bunların içinde keçi ve koyun sütlerinden yapılanları daha dayanıklıdır, bunlar bir yıl kadar dayanabilir. İnek sütünden yapılan hellim ise birkaç ay içinde bozulur.^[3] Bazen, bu üç farklı hayvanın sütü karışıtırılarak hellim yapımında kullanılır.^[4]^[5]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Dil Kurumu Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, hellim sözcüğünün anlamını "Bir çeşit peynir." olarak vermekte ve bu sözcüğün bu anlamda Kıbrıs'ın yanı sıra Adana'da da kullanıldığını belirtmektedir.^[6] Mısır'da ise hâlûm adında bir peynir türü bulunur. Bu peynir türü taze, salamura edilmiş veya baharatlanmış olarak yenir.^[7]

Kullanım alanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Hellim, makarnanın üzerine lezzet vermesi için serpiştirilir.^[8]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Hellim, Kıbrıs'ta yüzlerce yıldır üretilmektedir.^[9]

Türkiye'de yayılması 20. yüzyılda gerçekleşmiştir.^[10]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıbrıs[değiştir | kaynağı değiştir]

Hellim, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ihraç kalemidir.^[2] Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki hellim üretimi son yıllarda büyük artış göstermiştir. Ülkenin ihraç ettiği tarımsal ürünler arasında %27'lik bir pay tutan hellim, ülkenin en çok ihraç ettiği tarımsal üründür.^[9] Orta Doğu'da ve Kıbrıs kökenli insanların yaşadığı her yerde popüler bir peynir türüdür.^[11]

Kıbrıs Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı, 2007 yılında, hellimi "Halloumi" adı altında tescilletmek için Avrupa Birliği'ne başvuruda bulunmuştur.^[12]^[13] Bu başvuru, 2010 yılının Temmuz ayında reddedilmiştir.^[14] 7 Temmuz 2010'da ise, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kuzey Kıbrıs'a tescillenmiştir.^[15]

2008'den beridir her yıl, Geçitkale Belediyesi tarafından "Geçitkale Hellim Festivali" düzenlenmektedir.^[16] Bu festivalde "En Lezzetli Taze Hellim Yarışması"^[17] ve "Hellim Güzellik Yarışması"^[18] gibi etkinlikler düzenlenmektedir.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Orta Doğu'da da pek çok ülke hellim üretmektedir.^[19] 1999 yılında ABD'de, 2000'de Yunanistan'da ve 2002'de ise Avrupa Birliği'nde ticari marka olarak bazı firmalara tescillenmiştir.^[20]

Hellim, aynı zamanda Alman Gazi firması tarafından da üretilmektedir.^[21] Bunun dışında, sanayi ürünü olan hellimler, Almanya da Türkler, Yunanlar ve Araplara ait olan bakkaliyelerde ve bazı süpermarketlerde mevcuttur.^[22]

Besin değerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

100 gramlık bir ticari olarak üretilmiş hellimde, aşağıdaki besin değerleri aşağıdaki gibidir:


Yağ	26/70 g^[11]^[23]
Karbonhidrat	1.8 g^[23]
Protein	22 g^[11]
Kalsiyum	700–794 mg^[11]
Enerji	322 kcal^[23]

Hellim içerdiği yüksek miktardaki kalsiyum ve proteinle, bu mineraller bakımından zengindir. Yine de, içeriğindeki yüksek miktardaki yağ ve 100 gram başına 90 ila 100 miligramlık kolestrolla, bunlara bağlı hastalıkları olanları dikkatli olarak tüketmesi gereklidir.^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b 2006 Northern Cyprus Tourist Guide. KKTC Turizm Bakanlığı. s. 262.
^ ^a ^b "Ülkede hayvan kalmadı". Kıbrıs. 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.
^ Türk Halk Kültürü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yay., No: 3, s: 71- 73, Ankara, 1993^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ A. Kelei, Y. Doğruer, G. Uçar, A. Güner (Ağustos 2003). "Preacidification treatments of milk used in Halloumi cheese manufacture". Acta Alimentaria. Cilt 32. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.
^ Robinson, R. K., Haddadin, M. S. Y. & Abdullah, B. M. (1991): Halloumi cheese - some aspects of manufacture and quality. Suid-Afrikaanse-Tydskrifvir-Suiwelkunde, 23, 61-64.
^ "Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü - hellim". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Oxford Companion to Food, s.v. haloumi
^ Türkiye Millî Folklor Araştırma Dairesi (1982). Türk Mutfağı sempozyumu bildirileri. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı. s. 163.
^ ^a ^b P. Papademas (2006). Brined cheeses - Halloumi cheese (İngilizce). Wiley-Blackwell. s. 117. ISBN 9781405124607.
^ Özemre, Ahmed Yüksel. Hasretini çektiğim Üsküdar. s. 118.
^ ^a ^b ^c ^d ^e P. Papademas (2006). Brined cheeses - Halloumi cheese (İngilizce). Wiley-Blackwell. s. 135. ISBN 9781405124607.
^ "Hellimin Türkçesi'nde Geç Kalmadık". Star Kıbrıs. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.
^ Application for the name ‘halloumi’ to go to EU in early 2007 , Cyprus Mail archive article - Saturday, September 2, 2006
^ "Hellim dosyası AB'den geri döndü". Star Kıbrıs. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.
^ "Hellim peyniri Kuzey Kıbrıs'a tescillendi". Sabah Gazetesi. 13 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.
^ "III. Geleneksel Hellim Festivali". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Geçitkale Belediyesi En Lezzetli Taze Hellim Yarışması". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Geçitkale Belediyesi II. Hellim Güzellik Yarışması (Miss 2009 Hellim Güzeli)". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Robinson, R. K. – Tamime, A. Y. (1991). Feta and Related Cheeses. Woodhead Publishing. s. 144. ISBN 1855732785. Halloumi is a semi-hard to hard, unripened cheese that, traditionally, is made from either sheep's milk or goat's milk or a mixture of the two. Although the cheese has its origins in Cyprus, it is widely popular throughout the Middle East, and hence many countries have now become involved with its manufacture.
^ Papademas 2006, sf. 118
^ "Gazi Kataloğu" (PDF). Garmo AG. 2 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.
^ Lenia ve Barnim Heiderich: Zyprisch kochen. Edition diá, Berlin 1992. ISBN 3-905482-65-7
^ ^a ^b ^c "Nutritional information on halloumi cheese". Alambra Süt Ürünleri. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıbrıs-Türk Mutfağı, Akdeniz'in Tadı - Hellim 8 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[TG2006-1] 2006 Northern Cyprus Tourist Guide. KKTC Turizm Bakanlığı. s. 262.

[TescilKıb1-2] "Ülkede hayvan kalmadı". Kıbrıs. 9 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.

[3] Türk Halk Kültürü Araştırma ve Tanıtma Vakfı Yay., No: 3, s: 71- 73, Ankara, 1993^{[ölü/kırık bağlantı]}

[PTH-4] A. Kelei, Y. Doğruer, G. Uçar, A. Güner (Ağustos 2003). "Preacidification treatments of milk used in Halloumi cheese manufacture". Acta Alimentaria. Cilt 32. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.

[SATS-5] Robinson, R. K., Haddadin, M. S. Y. & Abdullah, B. M. (1991): Halloumi cheese - some aspects of manufacture and quality. Suid-Afrikaanse-Tydskrifvir-Suiwelkunde, 23, 61-64.

[TDKAğız_hellim-6] "Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü - hellim". Türk Dil Kurumu. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[oxford-7] Oxford Companion to Food, s.v. haloumi

[1982Semp_s163-8] Türkiye Millî Folklor Araştırma Dairesi (1982). Türk Mutfağı sempozyumu bildirileri. Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı. s. 163.

[BC117-9] P. Papademas (2006). Brined cheeses - Halloumi cheese (İngilizce). Wiley-Blackwell. s. 117. ISBN 9781405124607.

[Özemre-10] Özemre, Ahmed Yüksel. Hasretini çektiğim Üsküdar. s. 118.

[BC135-11] P. Papademas (2006). Brined cheeses - Halloumi cheese (İngilizce). Wiley-Blackwell. s. 135. ISBN 9781405124607.

[KTSO2007-12] "Hellimin Türkçesi'nde Geç Kalmadık". Star Kıbrıs. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.

[13] Application for the name ‘halloumi’ to go to EU in early 2007 , Cyprus Mail archive article - Saturday, September 2, 2006

[2010Ret1-14] "Hellim dosyası AB'den geri döndü". Star Kıbrıs. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.

[Sabah1-15] "Hellim peyniri Kuzey Kıbrıs'a tescillendi". Sabah Gazetesi. 13 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.

[GB1-16] "III. Geleneksel Hellim Festivali". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[GB2-17] "Geçitkale Belediyesi En Lezzetli Taze Hellim Yarışması". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[GB3-18] "Geçitkale Belediyesi II. Hellim Güzellik Yarışması (Miss 2009 Hellim Güzeli)". Geçitkale Belediyesi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[Robinson,_R._K._–_Tamime,_A._Y._1991_144-19] Robinson, R. K. – Tamime, A. Y. (1991). Feta and Related Cheeses. Woodhead Publishing. s. 144. ISBN 1855732785. Halloumi is a semi-hard to hard, unripened cheese that, traditionally, is made from either sheep's milk or goat's milk or a mixture of the two. Although the cheese has its origins in Cyprus, it is widely popular throughout the Middle East, and hence many countries have now become involved with its manufacture.

[BC118-20] Papademas 2006, sf. 118

[Gazi_Katalog-21] "Gazi Kataloğu" (PDF). Garmo AG. 2 Haziran 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2010.

[ZypKo-22] Lenia ve Barnim Heiderich: Zyprisch kochen. Edition diá, Berlin 1992. ISBN 3-905482-65-7

[BD1-23] "Nutritional information on halloumi cheese". Alambra Süt Ürünleri. 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

g t d Türk mutfağı peynirleri
Yöresel doğal peynirler	Abhaz peyniri · Adıyaman Sincik peyniri · Aho peyniri · Antep peyniri · Armola peyniri · Bacu peyniri · Balkabağı küp peyniri · Beyaz peynir · Çaycuma mozzarella peyniri · Çeçil · Çerkes peyniri · Çirek peyniri · Çoban peyniri · Çökelek · Deleme peyniri · Dil peyniri · Divle obruk peyniri · Dövme peyniri · Ezine peyniri · Gorcola peyniri · Hellim · Herki peyniri · Kadina peyniri · Kandirif peyniri · Kars gravyer peyniri · Kaşar · Kelle peyniri · Kirli hanım peyniri · Kolot peyniri · Kopanisti peyniri · Krem peynir · Kuşbaşı peyniri · Külek peyniri · Künefe peyniri · Küp peyniri · Lavaş peyniri · Malakan peyniri · Malatya peyniri · Manyas lor peyniri · Maraş peyniri · Mengen peyniri · Mihaliç peyniri · Motal peyniri · Pestigen · Saganaki peyniri · Sürke · Teleme peyniri · Telli peynir · Tire çamur peyniri · Tomas peyniri · Tulum peyniri · Türkmen saçak peyniri · Urfa peyniri · Van otlu peyniri · Varto keçi peyniri · Wiyana wanda peyniri
İşlenmiş peynirler	Eritme peyniri · Eritme krem peynir · Eritme örgülü peynir · Eritme telli peynir · Eritme dilli peynir · Eritme beyaz peynir · Eritme top peynir · Eritme çubuk peynir · Kahvaltılık peynir (Kahvaltı keyfi) · Üçgen peynir · Tost peyniri · Eritme kuymaklık peynir
Peynir üretme teknikleri	Pasta filata
Peynir yapma malzemeleri	Peynir mayası · Şirden mayası · Peynir tuluğu · Külek · Peynir küpü · Kadel

Hellim nedir?, Hellim anlamı nedir?, Hellim ne demektir?