Emilio De Bono
Doğum	19 Mart 1866(1866-03-19) Cassano d'Adda, İtalya
Ölüm	11 Ocak 1944 (77 yaşında) Verona, Veneto, İtalyan Sosyal Cumhuriyeti
Bağlılığı	İtalya
Branşı	Kraliyet İtalyan Ordusu
Hizmet yılları	1884–1920; 1935–1943
Rütbesi	İtalya Mareşali
Çatışma/savaşları	Trablusgarp Savaşı I. Dünya Savaşı II. Dünya Savaşı

Emilio De Bono (19 Mart 1866 - 11 Ocak 1944), İtalyan Mareşal ve Faşist Büyük Konsey üyesi (Gran Consiglio del Fascismo). Trablusgarp Savaşı, I. Dünya Savaşı ve İkinci İtalya-Habeşistan Savaşı'nda görev aldı.

1884 yılında İtalya Kraliyet Ordusu'na (Regio Esercito) asteğmen olarak girdi ve 1911 yılında Trablusgarp Savaşı'nın başlamasıyla Genelkurmay'a geçti. Daha sonra I. Dünya Savaşı'nda görev aldı. 1916'da Gorizia'daki Avusturyalılar ve Ekim 1918'de Monte Grappa'da savaştı. 1920 yılında Binbaşı rütbesindeyken emekli oldu.

1920'lerin başında, Ulusal Faşist Parti'nin örgütlemesine katıldı. 1922'de Dört Quadrumvir'den biri olarak "Roma Yürüyüşü" nü düzenledi. Bu olay, İtalya'daki Faşist rejimin başlamasının işareti oldu. Yürüyüşü takip eden dönemde, Polis Şefi ve Faşist Milis Komutanı olarak görev yaptı.

1925 yılında, solcu siyasetçi Giacomo Matteotti'nin 1924 yılında öldürülmesinden yargılandı. Üstlerini etkilemeyi reddetti ve beklenmedik bir biçimde 1925 yılında beraat etti. Daha sonra Libya'daki Tripolitanya Valiliğine atandı.

1929 yılında Sömürge İşleri Bakanı olarak atandı (Koloniler Bakanı olarak da anıldı). 1932'de Kral III. Vittorio Emmanuele ile birlikte Eritre'yi ziyaret etti ve barışçıl, sadık ve memnun bir koloni bulduklarını söyledi.

Kasım 1932'de Başbakan Benito Mussolini'nin isteği üzerine, Etiyopya'nın istila edilmesi için bir plan hazırladı. Plan, geleneksel bir nüfuz etme biçimini ana hatlarıyla çizdi: nispeten küçük bir kuvvet Eritre'den kademeli olarak güney yönünde ilerleyecek, güçlü üsler kuracak ve giderek zayıf ve dağınık rakiplerine karşı ilerleyecekti. De Bono'nun öngördüğü işgal ucuz, kolay, güvenli ve yavaş olacaktı.

Mussolini, Ordu'yu planlamada ayrı ayrı görevlendirdi ve önümüzdeki iki yıl içinde Ordu, De Bono tarafından arzulanan birliklerin sayısının beş ila altı katını kapsayacak olan kendi büyük seferberliğini geliştirdi. 1934 yılında Mussolini, koordinasyonsuz planları bir araya getirerek ordunun tam ölçekli savaş fikrini vurguladı. [3]

1935 yılında II. İtalya-Habeşistan Savaşı sırasında Etiyopya'ya karşı İtalyan harekâtının Yüksek Komutanı oldu. Atanma kararı Mussolini'nin, Etiyopya'daki zaferin sadece bir İtalyan zaferi değil, aynı zamanda bir Faşist zaferi olduğunu, dolayısıyla tanınmış bir Faşist generalin atanmasını istemesiyle oldu. Buna ek olarak, İtalyan elindeki Eritre'den istila eden güçlerin "kuzey cephesi" olarak bilinen başkomutanıydı. Doğrudan komutası altında, üç kolorduda dokuz tümene sahipti: İtalyan 1. Kolordusu, İtalyan 2. Kolordusu ve Eritre Kolordusu.

3 Ekim'de komutasındaki güçler Eritre'den Etiyopya'ya girdi. 6 Ekim'de kuvvetleri, 1896'da İtalya'nın yenilgiye uğratıldığı yerde zafer kazanarak Adowa'yı aldı. Kısa süre sonra, Axum'un tarihi önemli kentine beyaz bir atla binerek girdi. Ancak bu ilk zaferlerden sonra ilerlemesi yavaşladı.

8 Kasim'da 1. Kolordu ve Eritre Ordusu Mek'ele'yi ele geçirdi. Bu komutasındaki İtalyan birliklerinin gelişmelerinin sınırı olacaktı. Mussolini üzerindeki artan dünya baskısı, hızlı, parlak zaferlere bir ihtiyaç getirdi; engeller veya gecikmeler duymaya hazır değildi.

16 Kasım'da, İtalya Mareşali rütbesine terfi etti (Maresciallo d'Italia), ancak Mussolini işgalin yavaş ilerlemesiyle daha sabırsız hale geldi ve Aralık ayında 17 Ekim'de De Bono'ya gönderdiği Devlet Telegrafı 13181 (Telegramma di Stato 13181) ie Mek'ele'nin beş hafta önce ele geçirilmesiyle görevinin tamamlandığını belirtti. Yerini Mareşal Pietro Badoglio aldı ve, Denizaşırı Askeri Birlikler Müfettişi olarak atandı.

1940'ta merkezi Sicilya'da bulunan bir güney savunma grubuna komuta etti ve İtalya'nın II. Dünya Savaşı'na girmesine karşı çıktı. Ama düşük profilli bir görevde tutuldu ve 1942'de Devlet Bakanı olarak atandı.

24-25 Temmuz 1943 tarihinde Dino Grandi, Pietro Badoglio ve Kral III. Vittorio Emmanuele'in işbirliğiyle Benito Mussolini'yi devirmek için oy kullanan Faşist Büyük Konsey üyelerinden biriydi. Konsey diktatörün çöküşüne, tutuklanmasına ve hapsedilmesine karar verdi.

Daha sonra 1943'te Mussolini, Gran Sasso baskınında kurtarılarak Nazi Almanyası tarafından iktidara getirildi. Kuzey İtalya'da Almanlar tarafından "Ulusun Duce"si Mussolini'nin liderliğinde İtalyan Sosyal Cumhuriyeti kuruldu. Mussolini'nin iktidara dönüşüyle De Bono ve diğerleri tutuklandı. Daha sonra Alessandro Pavolini tarafından Verona'da "Verona mahkemesi" olarak bilinen göstermelik davada vatan hainliği ile suçlandı ve ölüme mahkûm edildi.^[1]

11 Ocak 1944'te 77 yaşındaki De Bono, Verona'da görev yapan bir muhafız takımı tarafından Galeazzo Ciano, Luciano Gottardi, Giovanni Marinelli ve Carlo Pareschi ile birlikte kurşuna dizilerek idam edildi. Ciano, İtalyan Dışişleri Bakanı ve Mussolini'nin damadıydı. Gottardi, Faşist Endüstri İşçileri Konfederasyonu'nun eski başkanıydı. Marinelli, Faşist militanın eski şefiydi ve Pareschi, eski Tarım Bakanıydı. Ölüm cezasından kurtulan tek kişi Kurumsal Şirketler Bakanı Tullio Cianetti idi. Cianetti 30 yıl hapis cezasına çarptırıldı.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]