Curitiba

Curitiba
Curitiba
	Curitiba Şehri
	; Bayrak ; Arma
	Takma adlar: "Model Kent (Cidade Modelo), ; "Brezilya'nın Ekolojik Başkenti (Capital Ecológica do Brasil)",; "Yeşil Kent (Green City)",; "Araucaries Başkenti (Capital das Araucárias)",; "Sonsuz Sis Kenti (A Cidade da Névoa Eterna)"
	Slogan: A Cidade da Gente (Biz Halkın Kenti)
	; Curitiba'nın Paraná eyaletinde konumu
	Curitiba
Ülke	Brezilya
Bölge	Güney Brezilaya
Eyalet	Paraná
Kurulma	29 Mart 1693
Belediye olma	1842
İdare
• Belediye Başkanı	Rafael Greca (PSD)
Yüzölçümü
• Toplam	430,9 km²
Rakım	934,6 m
Nüfus (2010)
• Toplam	1.764.540
• Yoğunluk	oto/km²
• Metropol	3.209.980
Zaman dilimi	UTC-03.00 (UTC-03.00)
Posta kodu	80000-000 - 82999-999
Alan kodu	(+55) 31
	Resmî site; [ www.curitiba.pr.gov.br/

Curitiba ([kuɾı'tibɐ]/[kuɾı'tʃibɐ]), Brezilya'nin 26 eyaletinden biri olan Paraná'nın başkenti ve en büyük nüfuslu olan şehridir. 2010 sayımlarına göre nüfusu 1.760500 kişi civarındadır ve böylece tüm Brezilya'da 6. şehir olma sırasında ve Brezilya Güney Bölgesi'nin en büyük şehri olması sırasına girmektedir. Şehrin sınırları dışındaki varoşları ile birlikte "Curitiba Metropoliten Bölgesi" (Região Metropolitana de Curitiba) 26 belediyeden oluşmuştur ve nüfusu 2010 tahminlerine göre 3,2 milyon kişinin üstündedir. Böylece Brezilya'da bulunan 7. metropoliten bölge olmaktadır.

Şehri rakımı deniz seviyesinden 932 metre yükseklikte olan bir platoda konumlanmıştır. Şehir bir liman şehri olan Paranaguá'nın 105 kilometre batısındadır. Şehir ulusal ve uluslararası önemli ulaşım bağlantıları Afonso Pena Enternasyonal Havalanı ve Bacacheri Havaalanı tarafından sağlanmaktadır.

Küçük bir köy olarak 1693 yılında kurulmuştur. 18. yüzyılda Curitiba Brezilya'nın sahilsel nispeten yüksekçe nüfuslu tüketim alanaları ile daha ıssız olup önemli sığır hayvanıcılk ve yetiştirme alanları arasında bulunan mevki olması nedeniyle büyük bir hayvan alım-satım merkezi ve et ve et maddeleri üretim olmustu.Bbu sektörlerlerin genişlemesi şehrin büyüyüp gelişmesine neden olmuştur. 1850-1950 döneminde ise Paraná eyaletinde Arauacaria'da orman ağaçları kesilmesi ve işlenerek kereste haline getirilmesi şeklinde) kerestecilik ve (mate ve kahve bitkisi ve ağaçlarının yetiştirilmesi ve 1970'li yıllarda geniş alanlarda buğday, mısır ve soya fasulyesi yetiştirilmesi şeklinde tarımın birden büyümesi şehrin hızla gelişmesine neden olmuştur. 1850'den sonra 19. yüzyıl boyunca pek çok Avrupalı insan Almanlar, Polonyalılar, Ukraynalılar ve İtalyanlar da dahil olmak üzere), bu şehir ve bölgeye yerleşmişlerdir. Günümüzde Avrupa ülkelerden göçmen gelmesi azalmıştır; fakat Orta Doğu'dan ve diğer Latin Amerika ülkelerinden göçmen gelmesi devam etmektedir. Şehir Brezilya'nın diğer bölgelerinden de göçmen çekmektedir. Şehirde yapılan nüfus sayımları bu şehirde yerleşik oturan nüfusun yarısındsn çoğunun başka ülkelerde veya başka Brezilya şehirlerde doğmuş oldukları gerçeğini ortaya çıkartmıştır. Şehir gayet yenilikçi ve çevrecilik anlayışı prensiplerine uygun olaan şehir planlaması deneyişlerina sahne olmuştur.

Şehrin böyle yenilikçi fikirlere ve uygulanmalara dayanarak detayli, yenilikci ve cevrecilik prensiplerine uygun şehir planina gore geliştirilmesi şehrin göçmen çekmesinde önemli rol oynadığı kabul edilmektedir. Şehir bu yenilikçi ve çevreci uygulamaları ile uluslararası alanda isim yapmıştır.^[2] Yeni çevreci fikirlerinin çoğu şehirde emsalı bulunmayan şekilde geliştirilmiş toplu taşıma sisteminin kuruluşuna ve sehrin merkezinin motorlu vasitalrdan arindirlmasina taban olmuştur.^[3]

Bugün, şehirde kozmopolit bir yaşam anlayışı vardır. Brezilya'da en güvenli şehir olduğu söylenmektedir. Amerika dergisi Reader's Digest'a göre Curitiba Brezilya'da yaşanabilecek en iyi yerdir.^[4]

İyi yaşama kalitesi ile Brezilya sermayesi Curitiba'yı Brezilya'da 4. büyük ekonomi olma sırasına koyar.^[5] Şehrin gayrisafi hasılasının yaklaşık 17 milyar dolar olduğu belirtilmektedir. Şehir çeşitlendirilmiş bir sanayi merkezidir. Brezilya Güney Bölgesi'ndeki büyük sanayi şehri olmaktadır. Şehir Latin Amerika'da yabancı yatırımları için beş en iyi kentlerden biri olduğu söylenir.^[6]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

1853'te Paraná eyaletinin başkenti ilan edildiğinden beri şehir kontrolsüz büyümeyi önlemek için birkaç büyük kentsel planlama projesinden geçti ve bu nedenle ulaşım ve çevre gibi konularda uluslararası bir rol model haline geldi.^[7] Şehir, Brezilya'nın en büyük ikinci otomobil üreticisidir. Ekonomisi endüstri, ticaret ve hizmetlere dayalıdır.Bu nedenle, Curitiba, birçok yatırımcı tarafından Brezilya'da yatırım için en iyi yer olarak görülüyor. Şehir her yıl iki milyondan fazla turist alıyor. Çoğu yılda yaklaşık 60,000 uçuşun iniş yaptığı Afonso Pena Uluslararası Havaalanı üzerinden ulaşır.^[8] IPEA verilerine göre 2006 yılında GSYİH, tarım ve hayvancılık hariç (% 0,03) 32 milyar Brezilya reali idi. Sanayi % 34,13, ticaret ve hizmet sektörleri % 65,84'tü.^[9] Sanayi bölgesi Cidade Industrial de Curitiba, Nissan, Renault, Volkswagen, Philip Morris, Audi, Volvo, HSBC, Siemens, ExxonMobil, Electrolux ve Kraft Foods yanı sıra Sadia, O Boticário ve Positivo Informática gibi birçok tanınmış ulusal endüstriyi barındırır.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Curitiba'nın başkentliğini yaptığı Paraná eyaletinde 183'ten daha fazla üniversite bulunmaktadır.^[10] Curitiba şehrinde ise şu üniversite kurumlaru vardır:

Paraná Federal Üniversitesi (Universidade Federal do Paraná UFPR): Bu Brezilya'da açılan ilk üniversitedir. Federal üniversite 20.000'in üstünde öğrencisi ile Paraná'da en büyük üniversitesidiedir.
Paraná Federal Teknoloji Üniversitesi (Universidade Tecnológıca Federal do Paraná UTFPR): Brezilya'da kurulan ilk teknoloji üniversitesidir.
Prana Federal Eğitim, Bilim ve Teknoloji Enstitüsü (Instituto Federal de Educacão, Çiência e Tecnologia do Paraná)
Pozitif Üniversite (Üniversidade Positivo UP)
Paraná Eyalet Üniversitesi (Universidade Estadual do Paraná UNESPAR):
Paraná Katolik Pontifika Üniversitesi (Pontifícia Üniversidade Católica do Paraná PUCPR) Katolik kilisesine bağlı dinsel bazlı büyük bir özel üniversite
ESIC İş İdaresi ve Pazarlamacılık Okulu:ESIC
Curitiba Üniversite Merkezi (Centro Universitário Curitiba UNİCURİTİBA). Eski bir hukuk okulu.^[11]

1990'li yıllarda Curitibia şehri bölgesinde "Bilgi Fenerleri (Faróis do Saber) adlı bir proje uygulanmaya başlanarak şehir okullarına kütüphane, internet bilgi hizmetleri ve kültürel kaynaklar sunmaya hazır parasız eğitim merkezleri kurulmuştur. Bu merkezler okul çocuklarının ders zamanlarını ve okul dönemi dışında boş zamanlarını geçirmelerini sağlamak için kültürel merkezler olmuşlardır.^[12]

Brezilya'nın eyalet başkentleri arasında Curitiba en yüksek okuryazarlık oranı gösteren şehir olmaktadır.^[13] ve eyalet başkentleri arasında en yüksek temel eğitim endeksi olan şehirdir.^[14]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 1973'te, kültürü teşvik etmek amacıyla Fundação Cultural de Curitiba kuruldu.^[15]

Solar do Barão Kültür Kompleksi'nde Fotoğraf müzesi, Gravür müzesi ve Poster müzesi bulunur. MuMA – Museu Metropolitano de Arte (Metropolitan Sanat Müzesi), Paraná eyaletinden sanatçıların yanı sıra Pancetti, Guignard ve Di Cavalcanti gibi ünlü Brezilyalı ressam sanatçıların eserlerini sergiler.^[15]

Papa'nın Korusu olarak da bilinen Polonyalı Göçmenler Anıtı, ağaçlarla çevrili keyifli bir alan sunması, onu yürüyüş için mükemmel bir seçim yapar. Polonyalı Papa John Paul II 1980'de şehri ziyaret ettiğinde Bosque do Papa'yı hoş şekilde oluşturan geleneksel Polonya evlerinin ilk replikasını kutsadı.^[16]^[17]

2003 yılında Curitiba, OAS (Amerikan Devletleri Örgütü tarafından verilen "Amerika Kültür Başkenti" unvanını aldı.^[15]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Curitiba - Merkez havadan
Curitiba Botanik Bahçesi
Curitiba - Paco Da Liberdade
Curitiba - Alman Anıtı taki
Curitiba - Arap Anıtı
Curitiba - Ukrayna Kilisesi ve dinî takdis töreni
Curitiba - Papa Parkı'nda tarihsel Polonyalı evi
Curitiba - Japonya Parkı ve kiraz ağaçları
Curitiba - yaya "Rua 24 Horaş" sokağı girişi
Curitiba - yay "Rua XV de Novembro " sokağı
Curitiba - Paiol Tiyatrosu
Curitiba - Ópera de Arame Operaevi sahnesi
Curitiba - Paraná Federal Üniversitesi
Curitiba - Estacao Alışveriş Merkezi
Curitiba - Tangua Parkı
Curitiba - Bosque de Portuğal korusu
Curitiba - Museu Oscar Niemeyer Müzesi
Curitiba - şehir merkezinde otobüs durakları
Curitiba - Afonso Pena Enternasyonal Havaalanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ftp://ftp.ibge.gov.br/Estimativas_de_Populacao/Estimativas_2010/estimativa_2010_dou.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "CURİTİBA, UNA ÇİTTÀ DA FANTASÇIENZA" (İtalyanca). Eco Fantasçıenza. 29 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008.
^ "Куритиба – царство человека". Live Journal. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Curitiba é a cidade mais segura do Brasıl, segündo estudo da MasterCard" (Portekizce). ParanaShop. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2008.
^ "Produto İnterno Bruto dos Münicípios 2005" (Portekizce). IBGE. 21 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
^ IBGE, Produto İnterno Bruto dos Münicípios 2005 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim 07/Nisan/2008.
^ Curitiba Economy – FIFA report 5 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Curitiba – Economic ranks". Brasilprimedesign.com. 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011.
^ "GDP – Curitiba". 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011.
^ "Universidades no Paraná". 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.
^ "Unicuritiba". Unicuritiba. 28 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2013.
^ "CURİTİBA, UNA CITTÀ DA FANTASÇIENZA" (İtalyanca). Eco Fantascienza. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008.
^ "Só 1% das cidades está livre de analfabetismo" (Portekizce). O Estado de São Paulo. Erişim tarihi: 23 Haziran 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Indice da Educacão Básıca" (Portekizce). Jornal da Globo. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2007.
^ ^a ^b ^c "History of the City". Curitiba. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2018.
^ "Pope and Polish house of Curitiba". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
^ "Polish Pope visited the Polish Memorial in Curitiba". 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
^ "Curitiba in Brazıl Adopts Aküreyri aş Sister Town". İçeland Review Online. 10 Ekim 2013. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h "Cidades-ırmãs" (Portekizce). Câmara Müniçipal de Curitiba. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2007.
^ "Acordos de Geminacão" (Portekizce). Câmara Muniçipal de Coimbra. Eksik ya da boş |url= (yardım);
^ "Kraków - Miasta Bliźniacze". Miejska Platforma İnternetowa Magiczny Kraków (Lehçe). 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013.
^ "Honorowe Miasta Bliźniacze – Kurytyba (Brazylıa)" (Lehçe). Krakow.pl. 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2006.
^ "Online Directory: Florida, USA". Sister Cities International. 18 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2008.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Curitibia resmi websitesi26 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce)
Curitibia-Brazil websitesi (Portekizce)
Wikivoyage'de "Curitibia"12 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Maplink – Curitiba Sokak Haritaları ve Sokak Kılavuzu (Portekizce)
Curitiba turizm websites (Portekizce)

[1] tp://ftp.ibge.gov.br/Estimativas_de_Populacao/Estimativas_2010/estimativa_2010_dou.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}

[ecofanıt-2] "CURİTİBA, UNA ÇİTTÀ DA FANTASÇIENZA" (İtalyanca). Eco Fantasçıenza. 29 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008.

[corrct-3] "Куритиба – царство человека". Live Journal. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[segübr-4] "Curitiba é a cidade mais segura do Brasıl, segündo estudo da MasterCard" (Portekizce). ParanaShop. 22 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2008.

[ıbg2-5] "Produto İnterno Bruto dos Münicípios 2005" (Portekizce). IBGE. 21 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.

[6] IBGE, Produto İnterno Bruto dos Münicípios 2005 21 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Erişim 07/Nisan/2008.

[7] Curitiba Economy – FIFA report 5 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[8] "Curitiba – Economic ranks". Brasilprimedesign.com. 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011.

[9] "GDP – Curitiba". 24 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2011.

[10] "Universidades no Paraná". 13 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2020.

[11] "Unicuritiba". Unicuritiba. 28 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2013.

[12] "CURİTİBA, UNA CITTÀ DA FANTASÇIENZA" (İtalyanca). Eco Fantascienza. 1 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2008.

[analf-13] "Só 1% das cidades está livre de analfabetismo" (Portekizce). O Estado de São Paulo. Erişim tarihi: 23 Haziran 2007. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[n1-14] "Indice da Educacão Básıca" (Portekizce). Jornal da Globo. 7 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2007.

[pr2-15] "History of the City". Curitiba. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2018.

[16] "Pope and Polish house of Curitiba". 13 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.

[17] "Polish Pope visited the Polish Memorial in Curitiba". 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.

[Aküreyri-18] "Curitiba in Brazıl Adopts Aküreyri aş Sister Town". İçeland Review Online. 10 Ekim 2013. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2013.

[span-19] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h "Cidades-ırmãs" (Portekizce). Câmara Müniçipal de Curitiba. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2007.

[coim-20] "Acordos de Geminacão" (Portekizce). Câmara Muniçipal de Coimbra. Eksik ya da boş |url= (yardım);

[Kraków_twins-21] "Kraków - Miasta Bliźniacze". Miejska Platforma İnternetowa Magiczny Kraków (Lehçe). 2 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2013.

[krak-22] "Honorowe Miasta Bliźniacze – Kurytyba (Brazylıa)" (Lehçe). Krakow.pl. 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2006.

[orla-23] "Online Directory: Florida, USA". Sister Cities International. 18 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

g t d Brezilya eyaletlerinin başkentleri
Brasília (DF)
Güney	Curitiba (PR) Florianópolis (SC) Porto Alegre (RS)
Güneydoğu	Belo Horizonte (MG) Rio de Janeiro (RJ) São Paulo (SP) Vitória (ES)
Kuzey	Belém (PA) Boa Vista (RR) Macapá (AP) Manaus (AM) Palmas (TO) Porto Velho (RO) Rio Branco (AC)
Kuzeydoğu	Aracaju (SE) Fortaleza (CE) João Pessoa (PB) Maceió (AL) Natal (RN) Recife (PE) Salvador (BA) São Luís (MA) Teresina (PI)
Orta-batı	Campo Grande (MS) Cuiabá (MT) Goiânia (GO)

Curitiba nedir