Lazar Moiseyeviç Kaganoviç
SSCB Bakanlar Konseyi Başkan Yardımcısı
Görev süresi 5 Mart 1953 - 29 Haziran 1957
Yerine geldiği	Lavrentiy Beria
Yerine gelen	Anastas Mikoyan
Ukrayna Komünist Partisi (Bolşevik) Genel Sekreteri
Görev süresi 3 Mart 1947 - 26 Aralık 1947
Yerine geldiği	Nikita Kruşçev
Yerine gelen	Nikita Kruşçev
Kişisel bilgiler
Doğum	22 Kasım 1893 Kabany, Kiev, Rusya İmparatorluğu
Ölüm	25 Temmuz 1991 (97 yaşında) Moskova, Rusya SFSC, SSCB
Partisi	Sovyetler Birliği Komünist Partisi
Mesleği	Bürokrat, Siyasetçi
Ödüller
İmzası

Lazar Moiseyeviç Kaganoviç (Rusça: Ла́зарь Моисе́евич Кагано́вич) (22 Kasım (E.U. 10 Kasım) 1893 - 25 Temmuz 1991) Sovyet siyasetçi ve devlet adamı. Özellikle Sovyetler Birliği Komünist Partisi genel sekreteri Josef Stalin'in yakın çalışma arkadaşı ve önde gelen Eski Bolşeviklerden. Stalin döneminde Sovyet siyasetinde aktif rol almış, sonrasında Nikita Kruşçev döneminde Anti Parti Grubu sürecinde tasfiye edilmiştir.

Gençlik yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus İmparatorluğu'nun Kiev Guberniyası'na bağlı Radomysl ilçesinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Kaganoviç'in ailesinin 13 çocuğundan 6 tanesi küçük yaşta hayatını kaybetmiştir. Kendi anlatımına göre Kaganoviç köyüne yakın bir reçine fabrikasında işçi olarak çalışmaya başlamıştır. Ailecek çok yoksulluk çekmiş ve kötü koşullarda yaşamışlardır. Kaganoviç Martynoviçi köyünde iki yıl okula devam ettikten sonra Kiev'e gitmiş, burada özellikle ayakkabı fabrikalarında işçi olarak çalışmıştır. Burada özellikle çalışma hayatında yaşadığı emek süreçlerinde devamlı olarak patronlara karşı durmuş, çeşitli işyeri protestoları örgütlemiştir. Kardeşi Mihail'in 1905 yılında Bolşeviklere katılmasından bir süre sonra 1911 yılında Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik) üyesi olmuştur. 1914-15 döneminde RSDİP(B) Kiev komitesinde yer almıştır. 1915 yılında tutuklanıp sürgüne gönderilse kaçarak yasadışı olarak Kiev'e dönmüştür. Bir süre sonra Donetsk bölgesine geçmiş ve ayakkabı işçileri arasında sendikal örgütlenme faaliyeti yürütmüştür.^[1]

Devrim ve iç savaş yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

1917 Şubat Devriminin ardından Donetsk bölgesindeki Bolşevik örgütünün güçlenmesi için çaba gösterdi. Mart ayında parti göreviyle Kiev'e geçti. Bolşeviklerin iktidarı aldığı Ekim Devrimi sürecinde Gomel'deki ayaklanmayı yönetti. Kurucu Meclis seçimlerinde Bolşevik listesinden aday oldu ve vekil seçildi. 3. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresine delege olarak katıldı. Kongrede Yakov Sverdlov başkanlığındaki Tüm Rusya Merkezi Yönetim Komitesine seçildi. 1918 yılıyla beraber artık Petrograd'da ikamet etmeye başladı. Bahar aylarında tüm diğer komite üyeleriyle beraber Moskova'ya geçti. Bu dönemde başta Kızıl Ordu olmak üzere çeşitli alanlarda propaganda sorumlusu olarak görev yaptı. 1921 yılıyla beraber sendikalarda eğitmen olarak çalıştı. Bu dönemde partinin örgüt bürosunda faaliyet gösterdi. Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 12. Kongresinde Merkez Komitesi yedek üyesi olarak seçilirken bir sonraki kongrede Merkez Komite üyesi olmuş ve Stalin başkanlığındaki Merkez Komite Sekreteryasına dahil olmuştur.^[2] Bu kongrenin ardından 7 Nisan 1925 itibarıyla Ukrayna Komünist Partisi (Bolşevik) Merkez Komitesi Genel Sekreteri olmuştur.

Kuruluş ve ilk yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaganoviç'in göreve atandığı Ukrayna coğrafyası 1918 yılı başlarında önce Faustschlag Harekâtının ardından Alman İmparatorluğunun, sonrasında ise İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin işgalinde kaldığı için belirli bir Sovyet karşıtı Ukrayna milliyetçiliğine maruz kalmış durumdaydı. Kaganoviç görevi boyunca etnik Ukrayna milliyetçiliğiyle mücadele etti, bu süreçte özellikle Vlas Çubar ile çatıştı. Görev yaptığı süre boyunca SSCB içindeki Rusya'dan sonraki en büyük cumhuriyet olan Ukrayna'da Sovyet iktidarının yerleşmesi ve özellikle sanayileşme hamlesi için altyapı çalışmalarında bulundu. 1928 yılında Moskova'ya geri alındı. 23 Temmuz 1926 itibarıyla Politbüro yedek üyeliğine seçildi.^[3]

1930'lu yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaganoviç 13 Temmuz 1930 tarihinde Politbüro asil üyeliğine getirilmiştir.^[4] Bu dönemde merkezi olarak başlatılan sanayileşme ve paralel olarak yürütülen kolektivizasyon hamlelerinde görev almıştır.

Özellikle 1932 yılıyla beraber tüm Sovyet coğrafyasında ancak özellikle Ukrayna, Rusya'nın orta bölgeleri ve Kafkasların kuzeyinde yaşanan çok ciddi kıtlık döneminde tahıl tedarikinin merkezileştirilmesi sürecinde aktif rol almıştır.^[5]

Bu dönem merkezi hükûmet görevlisi olarak yaptıklarına dair SSCB'nin dağılmasından sonra ortaya çıkan Ukrayna Cumhuriyeti'nde hakkında soruşturma açılmış ve o dönemde vefat etmiş olmasına rağmen Ukrayna halkına karşı etnik temizlik suçuyla hüküm giymiştir.^[6]

1934 yılıyla beraber partinin ulaşım komisyonunda görev almış ve 1935 yılında açılan Moskova Metrosunda koordinasyon görevinde bulunmuştur.^[5] Bu dönemde Stalin'in Moskova'yı yeniden yapılandırması sürecine dahil olmuştur.

1935-1939 yılları arasında Ağır Sanayi Halk Komiserliği görevinde bulunmuştur.

Savaş ve sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

1941 yılı Haziran ayında Nazi Almanyası Barbarossa Harekâtı kapsamında saldırdığı zaman Kaganoviç Demiryollarından sorumlu Halk Komiseridir. Bu dönemde Moskova'nın savunulması çalışmalarına dahil olmuştur. Demiryollarından sorumlu olmasından dolayı alman işgali altında kalma tehlikesinde bulunan fabrikaların Uralların ardına taşınması ve yine işgal tehdidi altındaki yerleşim yerlerindeki sivil nüfusun doğuya sevk edilebilmesi için demiryollarının tamamen açık kalmasını sağladı. Bu dönemde Devlet Savunma Komitesi üyeliği yaptı.^[7] 1942 yılında Kuzey Kafkasya ve Trans Kafkasya Cephelerinin Askeri Konsey üyeliğini yaptı. 4 Ekim 1942 günü Tuapse'deki konsey toplantılarının bombalanması sonucu çok sayıda general ölürken Kaganoviç elinden hafif şekilde yaralandı. Savaşın sona ermesiyle beraber askeri görevlerini bırakmıştır.

Tasfiye ve emeklilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaganoviç, Stalin'in Mart 1953'teki ölümünün ardından gücünü önemli ölçüde kaybetmeye başladı. Partinin başına geçen Nikita Kruşçev'in faaliyetlerinden, özellikle de uygulanan destalinizasyon politikalarından rahatsız olan Kaganoviç, Anti Parti Grubu olarak adlandırılacak girişimle Kruşçev'i tasfiye etmeye çalışan ekip içinde yer almıştır. Başarısız tasfiye girişimi sonucunda kendisi tasfiye edilmiş ve Urallardaki bir fabrikaya sürülmüştür. 1961 yılı itibarıyla partiden atılmış ve emekli olarak Moskova'da yalamaya başlamıştır. 1984 yılında Vyaçeslav Molotov ile birlikte yeniden parti üyelikleri verilmiştir. 1991 yılında 97 yaşında öldüğünde neredeyse SSCB'nin tüm siyasi hayatına şahitlik etmiş durumdaydı. Mezarı Moskova'daki Novodeviçi Mezarlığındadır.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Maria Markovna Privorotskaya (1894-1961) ile evlenmiştir.^[8] Kızları Maya Lazarevna Kaganoviç (1923-2001) mimardı ve babasının anılarını 1997 yılında Moskova'da basmıştır. Kaganoviç ayrıca evlat edindiği Yuri'ye (1931-1976) bakmıştır. Torunu Maria Georgievna Kaganoviç Minervina (d.1951) mimardır ve Rusya Uluslararası Turizm Akademisinde görev yapmaktadır. Diğer bir torunu Joseph G. Minervin (1941-2019) ise akademisyendi.

Ödül ve nişanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaganoviç'in aldığı ödüller şunlardır:^[9]

• Sosyalist Emek Kahramanı (Zorlu savaş koşullarında cepheye ulaşım sağlanması ve bozuk hatların tamir edilmesi dolayısıyla)
• Lenin Nişanı (4 kez) (Moskova bölgesindeki çalışmaları, partiye ve Sovyet halkına olan hizmetlerinden dolayı)
• Kızıl Bayrak İşçi Nişanı (Demiryollarındaki çalışmaları dolayısıyla)

Geleneği[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kaganoviç hakkında farklı dönemlerde Sovyet kaynaklarında çok farklı değerlendirmeler yer almıştır. Büyük Sovyet Ansiklopedisi'nin 1937 yılındaki baskısında kendisinden Troçkizme, sağ sapmalara ve Sovyet karşıtı girişimlere karşı yılmaz bir savaşçı olarak tanımlanırken Stalin'in liderliğinde partinin birliği için çalışan örnek bir Bolşevik olarak bahsedilmiştir. 1957 yılındaki tasfiyesinin ardından 1965 yılındaki aynı ansiklopedide kendisinin Kafkaslarda, Volga bölgesinde ve Ukrayna'da gerçekleştirilen parti, Sovyet ve kolektif çiftliklerdeki tasfiyelerde aşırıya kaçtığı belirtilmiştir. SBKP'nin son genel sekreteri Mihail Gorbaçov, Stalin'in ellerinin kana bulandığını söylemiş, Kaganoviç'in de bu kararlara imza attığını belirtmiştir.
• Sverdlovsk kentinde açılan 2018 yılında açılan Rusya demiryolları tarihini onurlandıran anıt heykelde demiryollarına yaptığı katkılardan dolayı Feliks Dzerjinskiy ile birlikte resmedilmiştir.^[10]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gizli söylev
• Moskova Metrosu

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Aldığı bütün parti ve devlet görevleri 3 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça) 20 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir