Biyografi

Biyografi ya da yaşam öyküsü, bir kişinin yaşamını ayrıntılı bir biçimde açıklayan bir edebiyat türüdür. Kişi kendi hayatını anlatıyorsa buna otobiyografi, şairlerin yaşam hikâyesi anlatılıyorsa da buna tezkire denir. Biyografiler eğitim, iş, ilişkiler ve ölüm gibi temel olaylardan daha fazlasını içerir. Bir biyografi, bir konunun yaşam öyküsünü sunar, deneyimle ilgili samimi ayrıntılar da dahil olmak üzere yaşamlarının çeşitli yönlerini vurgular ve öznenin kişiliğinin bir analizini içerir.^[1]

Biyografik eserler genellikle kurgusal değildir, ancak kurgu bir kişinin hayatını betimlemek için de kullanılabilir. Biyografik kapsamın derinlemesine bir biçimine eski yazı denir. Edebiyattan filme kadar çeşitli mecralarda yapılan çalışmalar biyografi olarak bilinen edebiyat türünü oluşturur.

Plutarhos'un Paralel Yaşamlar'ı klasik biyografi yazımını etkileyen bir eserdi.^[2]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Biyografi sözcüğü biyo+grafi sözcüklerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. "Bio" sözcüğü, Fransızca “[bileşik adlarda] can, yaşam” anlamında olup, Eski Yunancada da aynı anlama gelen bíos, biot- βίος, βιοτ- sözcüğünden alıntıdır.^[3] "Graf" Bu ek Eski Yunanca graphḗ γραφή “yazı, çizgi” sözcüğünden alıntıdır.^[4]

Türkçeye, Fransızcadan geçmiştir.

Türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilimsel biyografi(Monografi): bireyin hayatının eleştirisel bir tutumla, araştırma ve incelemelere dayalı olarak anlatıldığı biyografi türüdür.
Biyografik roman: Kişinin yaşıyormuş gibi ve roman kurgusuyla anlatılıp kişisel özellikleri ve hayatının tanıtıldığı biyografi türüdür.
Nekroloji: Yakın zamanda ölmüş kişilerin iyi özelliklerinin anıldığı, genellikle gazete ve dergilerde yayımlanan biyografi türüdür.
Portre: Ele alınan kişinin kronolojik olarak hayatını aktarmak yerine, kişiliğinin nitelikleri tasvirlenerek anlatılır.

Örnek Eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Öğretici Metinler 28 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016
^ Caine, Barbara (2019). Tarih ve Biyografi. Sözen, Müge tarafından çevrildi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. s. 10.
^ "bio". Nişanyan Sözlük. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.
^ "grafi". Nişanyan Sözlük. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.

Edebiyat ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Öğretici Metinler 28 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016

[2] Caine, Barbara (2019). Tarih ve Biyografi. Sözen, Müge tarafından çevrildi. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. s. 10.

[3] "bio". Nişanyan Sözlük. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.

[4] "grafi". Nişanyan Sözlük. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Öğretici metinler
Gazete Çevresinde Gelişen Metinler	Makale Fıkra Deneme Eleştiri Sohbet Röportaj Haber Yazıları
Kişisel hayatı konu alan metinler	Anı Gezi yazısı Biyografi Otobiyografi Mektup Günlük

g t d Edebiyat türleri
Nesir	Anı Biyografi Deneme Eleştiri Fabl Fıkra Gezi yazısı Günlük Hikâye Makale Masal Mektup Otobiyografi Roman Romans Röportaj
Şiir	Deneysel şiir Dramatik şiir Didaktik şiir Epik şiir Lirik şiir Manzum hikâye Mesnevi şiir Metafizik şiir Pastoral şiir Satirik şiir Senfonik şiir Somut şiir
Tiyatro	Dram Komedi Trajedi

Biyografi anlamı nedir