Seyahatnâme

Gezi yazısı ya da diğer adıyla seyahatname bir yazarın gezdiği, gördüğü yerleri edebi bir üslûpla anlattığı yazı türü. Genellikle yazılan bu tür yazılarda betimleme tekniği kullanılır. Yazarın kendi düşüncesi çok önemli olan bir faktördür Türk edebiyatındaki ilk örneği Seydi li Reis'in Mir'atü'l-memalik adlı eseridir. Bu türün Türk Edebiyatı'ndaki en bilinen örneği ise Evliya Çelebi'nin Seyahatnâme adlı eseridir.

Gezi yazısı yazarken ilgiyi uyanık tutmak, okuyucuda okuduğu yerleri görme isteği uyandırmak çok önemlidir. Gezi yazarlığı ayrı bir ustalığı gerektirir. Yazar gezdiği yerlerin ilginç özelliklerini hemen fark edecek kıvrak bir zekâya ve kültür birikimine sahip olmalıdır.

Gezi yazılarında çoğu kez kronolojik zamanlı plan uygulanır. Gezi için yapılan hazırlıklar; yolculuk, yolculuk sırasında görülen ilgi çekici olaylar; varış, varıştaki ilk izlenimler.

Gezi yazılarında da kendinden önceki söylenmişlerden, yazılmışlardan ayrı olmak önemlidir. Aynı yerler daha önce de başkaları tarafından görülmüş, yazılmış olabilir. İkinci gidişte görülenlerle, ilk gidişte görülenler arasındaki farklara bile değinmek gerekir. Bu da gezi yazılarının zamanla tarihsel belge olduğunu ortaya koymaktadır.
Yazar anlattıklarının doğruluğunu; konuşma, bilgi toplama ve fotoğraflarla desteklemeli, anlattıklarını bir mantık çerçevesine oturtabilmelidir. Anlattıkları, önceki anlattıklarıyla çelişmemelidir.
Betimleyici anlatımdan yararlanılır.
Gezi yazılarında gezginin dikkatini çeken ve farklı konular güncel olaylarla da bütünleştirilerek edebî bir üslûpla anlatılır.
Gezi yazısı görülen yerlerin güzellikleri hakkında duygu ve düşünce içerebilir.
Anlatılanlar hayal ürünü değil gerçektir.
Gezi yazıları kuvvetli bir gözlem gücüne dayanır.
Gezi yazıları özneldir.^[1]

Tanınmış seyahatnameler[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk[değiştir | kaynağı değiştir]

Evliya Çelebi—Evliya Çelebi Seyahatnamesi
Piri Reis—Kitab-ı Bahriye
Seydi Ali Reis—Mir'at-ül Memalik
Ahmet Haşim—Frankfurt Seyahatnamesi
Mustafa Said Bey—Avrupa Seyahatnamesi
Ömer Lütfi—Ümit Burnu Seyahatname
Abdurrahman Efendi—Brezilya Seyahatnamesi
Mehmed Hurşid Paşa—Seyahatname-i Hudud'u
Nabi—Hicaz Seyahatnamesi
Şirvanlı Ahmed Hamdi Efendi—Şirvanlı Ahmed Hamdi Efendi Seyahatnamesi
Yirmisekiz Mehmed Çelebi—Fransa Sefaretnamesi
Reşat Nuri Güntekin—Anadolu Notları
Ahmed Midhat Efendi—Avrupada Bir Cevelan

Arap/Fars[değiştir | kaynağı değiştir]

İbn Battuta Seyahatnamesi
İbn Fazlan Seyahatnamesi

Batı[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğuya Yolculuk (Gerard de Nerval)
Joseph de Tournefort Seyahatnamesi
İstanbul (Edmondo de Amicis)
İstanbul Seyahatnamesi (Josephus Grelot)
Sultanlar kentine yolculuk (Salomon Schweigger)
Bir oryantalistin doğu seyahatnamesi (Alexander William Kinglake)
Erzurum'a yolculuk (Aleksandr Puşkin)
Şövalye Taitbout de Marigny'nin Çerkesya Seyahatnamesi (Taitbout de Marigny)
İsfahan Seyahatnamesi (Pierre Loti)
Dünyanın hikâye edilişi (Marco Polo)
Seyir defterleri ve keşif yolculukları günlüğü (Kristof Kolomb)
Timur Devrinde Kadis'ten Semerkant'a Seyahatname (Ruy Gonzales de Clavijo)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Biladiye

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Öğretici Metinler 28 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016

[1] Öğretici Metinler 28 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 26 Mayıs 2016

[1]

g t d Öğretici metinler
Gazete Çevresinde Gelişen Metinler	Makale Fıkra Deneme Eleştiri Sohbet Röportaj Haber Yazıları
Kişisel hayatı konu alan metinler	Anı Gezi yazısı Biyografi Otobiyografi Mektup Günlük

g t d Edebiyat türleri
Nesir	Anı Biyografi Deneme Eleştiri Fabl Fıkra Gezi yazısı Günlük Hikâye Makale Masal Mektup Otobiyografi Roman Romans Röportaj
Şiir	Deneysel şiir Dramatik şiir Didaktik şiir Epik şiir Lirik şiir Manzum hikâye Mesnevi şiir Metafizik şiir Pastoral şiir Satirik şiir Senfonik şiir Somut şiir
Tiyatro	Dram Komedi Trajedi

Gezi yazısı nedir?, Gezi yazısı anlamı nedir?, Gezi yazısı ne demektir?