Beyaz peynir

Beyaz Peynir
Beyaz Peynir
Alternatif isim	Peynir
Ülke(ler)	Türkiye
Bölgesi	genellikle Anadolu,Balkanlar,Orta Doğu
Türü	Peynir
Servis türü	Soğuk
Ana malzemeler	İnek,Koyun veya Keçi sütü
Çeşitleri	Taze
Kalori	1103
Diğer	Peynir Çeşitleri

Beyaz peynir koyun, inek veya keçi sütünden yapılan, salamurada bekletilerek hazırlanan beyaz renkli bir Türk peynirdir.

Beyaz peynir Türkiye ve komşu ülkelerinde tercih edilen peynir türüdür. Özellikle kahvaltıda tüketilen beyaz peynir, ayrıca börek, pide, makarna ve diğer hamur işleri için de sıkça kullanılır.

Üretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Peynir, sütün maya ile pıhtılaştırılıp, çeşitli şekillerde işlenmesi, süzülmesi, preslenmesi ve belirli koşullarda olgunlaştırılmasıyla elde edilen bir süt ürünüdür. Peynir üretimi ve tüketimi oldukça yaygın olup, pek çok çeşidi bulunmaktadır. Ayrıca aynı çeşit peynirlerde dahi farklılıklar olabilmektedir. İmalat yöntemi ile sütün çeşidi ve niteliği bu farklılığa neden olan faktörleri oluşturmaktadır.

1. Kullanılan sütler[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz peynir inek, koyun, keçi ve manda sütlerinden yapılabildiği gibi, bu sütlerin karışımından da yapılmaktadır.

Peynire işlenecek süt taze olmalı ve içinde yabancı madde bulunmamalıdır. Çünkü:

Sütte bulunan antibiyotik ve koruyucu maddeler sütün pıhtılaşmasını önlerler
Sütün mastitisli olması ve bakteri içeriği yüksek olması peynir yapımının değişik aşamalarında kusurlara neden olur.
Önceden ısıtılmış sütler yavaş ve zayıf pıhtı oluşturacağı için peynirde kaliteyi etkiler.

Bunların yanında peynire işlenecek sütün bileşim yönünden zengin olması, kuru madde miktarının yüksek olması kalite yönünden olduğu kadar, randıman bakımından da önemlidir.

2. Standardizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

3. Pastörizasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de peynir sütünde pastörize mevzuatlarda belirtildiği üzere 63-65 °C de 30 dakika veya 72-75 °C de 15-20 saniyedir.

Sütün pastörize edilmesinin başlıca iki amacı bulunmaktadır.

Hijyenik amaç: Zararlı mikroorganizmaların ortadan kaldırılması
Teknik amaç: Diğer mikroorganizmaların sayısının azaltılması

Ayrıca pastörizasyon ile % 1-10 oranında randıman artışı da sağlanmaktadır.

Oysa çiğ sütten yapılan peynirlerde patojen mikroorganizmalar uzun süre canlı kalabilmektedir. Bu nedenle üretimden hemen sonra tüketime sunulacak peynirler için sütün pastörize edilmesi tüketici sağlığı açısından önemlidir.

Çiğ sütten imal edilen beyaz peynirlerin 90 gün olgunlaştırıldıktan sonra tüketilmesi, taze tüketilmemesi gerekmektedir.

Sütün pastörize edilmesiyle brusella ve tüberküloz gibi hastalık etmenleri yok edilmektedir.

Pastörizasyon ile ayrıca arzu edilmeyen tad ve gaz oluşturan mikroorganizmalarda imha edilerek peynir kalitesine olumlu etki sağlanır.

Ancak ısı arttıkça sütün maya ile pıhtılaşma yeteneği azalmaktadır. Böylece elde edilen pıhtı daha az sıkı olmakta ve peynir suyunun ayrılması zorlaşmaktadır. 75 °C'nin üzerindeki sıcaklıklarda bu sakıncaları gidermek için mayalama ısısındaki 10 kg. süte 20 g CaCl₂ katılabilir.

4. Soğutma[değiştir | kaynağı değiştir]

Pastörizasyondan sonra sütün ısısı mayalama sıcaklığı 28-32 °C ye soğutulur.

5. Mayalama[değiştir | kaynağı değiştir]

28-32 °C'ye soğutulan sütlere mayanın kuvvetine göre 1,5-2,5 saatte pıhtılaşma olacak şekilde maya ilave edilir. 48c 51 derecede daha güzel verim alınır . Bu derecelerde maya miktarı azaltılır ve kesim süresi 1 saate göre ayarlanır. Peyniri kendi haline bırakıp üzeri kapatılır, pıhtının sertleşmesi sağlanır. Bu aşamada peynir kendi suyunu bırakır, bundan sonra sertleşmesi icin baskıya alınır.

6. Sütün pıhtılaşması[değiştir | kaynağı değiştir]

Mayalanan süt pıhtılaşmaya başlar. Pıhtı kesim olgunluğu geleneksel yöntemlerle parmak daldırılarak veya bıçak gibi keskin bir şeyle pıhtı sıkılığı kontrol edilerek yapılır.

Genel olarak yumuşak peynir yapım yöntemlerinde 1,5-2,5 saat uygun düşmektedir.

7. Pıhtının işlenmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Pıhtı kesim olgunluğuna geldiğinde 3 veya 2 cm³'lük parçalar halinde kesilir. Parçalama işleminde pıhtının fazla hırpalanmamasına dikkat edilmelidir.

İşlenmiş pıhtı baskı teknelerinde veya bulgar usulüyle yapılıyorsa mayalanmanın yapıldığı teknede pıhtı yarım saat doğal süzmeye bırakılır.

8. Presleme[değiştir | kaynağı değiştir]

Pıhtı kendi halinde süzüldükten sonra 2-3,5 saat baskılı süzme işlemine tabi tutulur.

9. Tuzlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Baskı işlemi tamamlanan teleme, kalıplar halinde kesilerek % 14- 20 bomeli salamuraya atılır. Salamura öncesi teleminin asitliğinin 15-20 SH olacak şekilde dinlendirilmesiyle daha iyi sonuçlar alındığı belirtilmektedir.

Telemenin 10-15 °C lik salamurada kalış süresi 2 saat ile 12 saat arasında değişmektedir.

Tuzlama işleminin birçok etkileri bulunmaktadır.

İstenmeyen mikroorganizmalara karşı koruyucu bir rol oynamaktadır. Su oranı yüksek olan peynirlerde daha çok gerek duyulmaktadır. Peynirlerin yüzeyinde görülen bozulmalara karşı da çok yarar sağlamaktadır. Tuz aynı zamanda gaz çıkaran ve kokuşma yapan bakterilerin gelişmesini de engeller.
Tuzun higroskopik niteliğinden ötürü serumun akması ve tam bir süzülme sağlanır. Tuz, özellikle dışı tuzla ovulan peynirlerde kabuk oluşumuna neden olur.
Peynirin tadı üzerinde olumlu etkisi bulunur.
Tuzun aşırılığı olgunlaşmayı yavaşlatmakta, pıhtı sert bir yapı kazanmaktadır.
Taze peynirlerin proteinlerinin suda erimesini az bir oranda arttırmaktadır.

Tuzlama biçimi peynirlerin niteliği ve görünümü üzerine de etkili olmaktadır.

Salamuradan çıkarılan peynir kalıpları açıkta veya teneke içinde imalat yöntemine ve mevsimine göre 12 saat-4 gün arasında dinlendirilir.

10. Ambalajlama[değiştir | kaynağı değiştir]

Beyaz peynir genellikle teneke kutular ile ambalajlanır. Ancak istenildiğinde pratik kutulara 1000 gr ya da 500 gr olarak kesilip paketlenebilirler.

11. Depolama[değiştir | kaynağı değiştir]

Ambalajlama işlemi biten peynir olgunlaşmanın sağlanması amacıyla 6-8 °C lık soğuk hava depolarında depolanmalıdır.Daha düşük sıcaklıklarda yapılan depolamalarda peynirde erime olur.

Yörelere Göre Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Edirne Beyaz Peyniri[değiştir | kaynağı değiştir]

Edirne Beyaz Peyniri Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[1]^[2]

Kırklareli Beyaz Peyniri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırklareli Beyaz Peyniri Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.^[3]^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/37941^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.
^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/efc7c7bc-44c2-48b3-aefd-a4f4f0a9562d.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1] ttps://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/37941^{[ölü/kırık bağlantı]}

[2] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2021.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2021.

[4] ttps://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/efc7c7bc-44c2-48b3-aefd-a4f4f0a9562d.pdf^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Türk mutfağı peynirleri
Yöresel doğal peynirler	Abhaz peyniri · Adıyaman Sincik peyniri · Aho peyniri · Antep peyniri · Armola peyniri · Bacu peyniri · Balkabağı küp peyniri · Beyaz peynir · Çaycuma mozzarella peyniri · Çeçil · Çerkes peyniri · Çirek peyniri · Çoban peyniri · Çökelek · Deleme peyniri · Dil peyniri · Divle obruk peyniri · Dövme peyniri · Ezine peyniri · Gorcola peyniri · Hellim · Herki peyniri · Kadina peyniri · Kandirif peyniri · Kars gravyer peyniri · Kaşar · Kelle peyniri · Kirli hanım peyniri · Kolot peyniri · Kopanisti peyniri · Krem peynir · Kuşbaşı peyniri · Külek peyniri · Künefe peyniri · Küp peyniri · Lavaş peyniri · Malakan peyniri · Malatya peyniri · Manyas lor peyniri · Maraş peyniri · Mengen peyniri · Mihaliç peyniri · Motal peyniri · Pestigen · Saganaki peyniri · Sürke · Teleme peyniri · Telli peynir · Tire çamur peyniri · Tomas peyniri · Tulum peyniri · Türkmen saçak peyniri · Urfa peyniri · Van otlu peyniri · Varto keçi peyniri · Wiyana wanda peyniri
İşlenmiş peynirler	Eritme peyniri · Eritme krem peynir · Eritme örgülü peynir · Eritme telli peynir · Eritme dilli peynir · Eritme beyaz peynir · Eritme top peynir · Eritme çubuk peynir · Kahvaltılık peynir (Kahvaltı keyfi) · Üçgen peynir · Tost peyniri · Eritme kuymaklık peynir
Peynir üretme teknikleri	Pasta filata
Peynir yapma malzemeleri	Peynir mayası · Şirden mayası · Peynir tuluğu · Külek · Peynir küpü · Kadel

Beyaz peynir İlgili Sözlük Kelimeler Listesi