Bartholomeus Anglicus (1203 öncesi – 1272)^[1] erken 13. yüzyılda Pariste  Fransisken düzeni üyesi skolastik bilim insanı. 1240 tarihli Orta  Çağda en popüler kitaplardan biri ve ansiklopedinin atası kabul edilen De proprietatibus rerum ("eşyaların özellikleri üzerine") incelemesinin yazarıdır.^[2][3] Bartholomeo ayrıca Łuków kilisesine psikopos olarak atanmış ve bu pozisyonda takdis edilmemesine rağmen üst düzey görevlerde bulunmuştur.^[1]

Gençlik zamanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bartholomeo'in gençlik yılları iyi bilinmemektedir. 13. yüzyılın başlarında doğmuştur ve ebeveynleri bilinmemektedir. İlk kayıt Pariste 1224 yılında bir öğretmen olduğunu gösterir, ancak Oxford Üniversitesinde öğrencilik yaptığı düşünülmektedir.^[1]

Ansiklopedi[değiştir | kaynağı değiştir]

De proprietatibus rerum çalışması Saksonya Magdeburg okulda yazıldı. Öğrencilerin ve genel halkın kullanması düşünüldü.^[1] Notları, Orta Çağ çalışmaları ve eğitimi hakkında geniç bilgiler vermektedir.

Orijinal Latin çalışması 1372 yılında Fransızcaya çevrilmiş ve Latin ve Fransız sürümlerinin el yazması bir dizisi mevcuttur. Sonraları bu çalışmalar çoğaltıldı. John Trevisa 1397'de İngilizce tercümesini yaptı. 1893'te Robert Steele tarafından özetlenerek Medieval Lore: an Epitome adı altında topladı.^[4] 1988'de Trevisa'nın tercümesinin kritik bir baskısı ortaya çıktı.^[5]

Çalışma 19 kitapta düzenlenmiştir. Kitapların konusu, sırasıyla aşağıdadır:

• Kitap 1 De Deo Tanrı ve tanrının adları
• Kitap 2 De proprietatibus angelorum Melekler, iyi ve kötü melekler
• Kitap 3 De anima Ruh ve akıl üzerine
• Kitap 4 De humani corporis Bedensel anlayış üzerine
• Kitap 5 De hominis corpore Vücut kısımları üzerine
• Kitap 6 De state hominis Günlük yaşam ve fizyoloji üzerine
• Kitap 7 De infirmitatibus Tıp, hastalıklar ve zehirler üzerine
• Kitap 8 De mundo Yer ve gök cisimleri üzerinde
• Kitap 9 De temporibus Zaman ve hareket üzerine
• Kitap 10 De materia et forma Madde, maddenin halleri ve ateş üzerine
• Kitap 11 De aere Hava ve su üzerine
• Kitap 12 De avibus Kuşlar üzerine
• Kitap 13 De aqua Su ve balıklar üzerine
• Kitap 14 De terra Coğrafya, yeryüzü ve yer yüzeyi üzerine
• Kitap 15 De regionibus et provinciis Bölgeler ve yerler üzerine
• Kitap 16 De lapidibus et metallis Kayalar, taşlar ve mineraller üzerine
• Kitap 17 De herbis et arboribus Bitkiler ve ağaçlar üzeine
• Kitap 18 De animalibus Kara hayvanları üzerinde
• Kitap 19 De accidentibus Renkler, kokular, tatlar, maddeler, ölçüler, sayılar ve müzik üzerine.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

William Morris'in verdiği kaynaklar^[6]

• Adamantius Origen
• Gilles de Corbeil
• Alain de Lille
• Albertus Magnus
• Ebu Ma'şer el-Belhi
• Alcuin
• Alexander Neckam
• Fergânî
• Alfred of Sareshel

Gazzâlî

• Ambrose
• Anselmus
• Archelaus(geographer)^{[kaynak belirt]}
• Aristotles
• Augustinus Aziz Agustin
• Aurora: Petrus Riga ile İncil'in bir metrik versiyonu
• İbn Rüşd
• Solomon ibn Gabirol
• İbn-i Sina
• Haymo of Faversham (ölüm 1244).^[7]
• Basileios
• Bede (673-735)
• Jean Beleth
• Clairvauxlu Bernard
• Bestriarium: Hayvanlar üzerine erken mitler bir koleksiyonu; Doğu kaynaklı. Bu çalışmanın birçok farklı formları vardır. Hepsi de Physiologus'un üzerine kurulmuştur.
• Boethius, aritmetik tezi
• Callisthenes pseudo: Alexander romance
• Cassiodorus De Septem Disciplinis
• Marcus Porcius Cato: Tarım
• Calcidius: Platonun Timaeus (dialogue) eserinin tefsiri.
• Marcus Tullius Cicero (107-44 MÖ)
• Constantinus African Viaticum ve Pantegnayı yazdı, Salerno okulunda Avrupaya İslam tıbbını tanıttı.
• Cyprian (ölüm 285). Süryani astrolog, sonradan Antakya psikoposu. Diocletian zulmünde Martyr'da öldü .
• DAMASCENE (11. yüzyıl). Constantinus Afer tarafından aktarıldı. Bir hekim.
• DAMASCENE, JOHN (12. yüzyılın sonu). Bir Arap hekim.
• Damascius (c. 533). Aristo üzerine Suriyeli bir yorumcu, Perslere sığındı. I. Fotios tarafından aktarılan harikalar üzerine çalışıp yazdı.
• Dioscorides Pedanius
• Sahte Dionisos: De Coelesti Hierarchia ve de divinis nominibus
• Aelius Donatus Gramerci.
• EUFICIUS (c. 600). Gregory öğrencisiydi.
• Fabius Planciades Fulgentius ya da Fulgentius of Ruspe, Gramerci.
• Galen (131-210).
• Gilbertus Anglicus Fransada bir İngilir hekim; COMPENDIUM MEDICINAE eserini yazmıştır.
• Pope Gregory I Commentary on Job.^[8]
• HALY Constantius Afercanus'un tercümesi ilk tıbbi çalışma.
• HERMES. In ALCHEMIA (şimdilerde kaybolmuştur).
• Hippocrates (460-351 BC).
• Huguccio (ölüm 1210). Dilbilgisi yazarı ve bir hukuk danışmanı.
• HYGINUS, PSEUDO- (6. yüzyıl). Astronomi yazarı. [1]1 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ?
• Pope Innocent III. (ölüm 1216). "De Contemptu Mundi" vb. eserler yazdı.
• Isaac Israeli ben Solomon (c. 660). Arap hekim, birçok Yunanca yazıyı Arapçaya tercüme etmiştir.
• Isidore of Seville (ölüm 636). Sevilla psikoposu. Etimoloji üzerine 20 kitap yazdı, Orta Çağ'ın en popüler eserlerinden biridir.
• Jacques de Vitry (ölüm 1240). Haçlı piskopos, sonradan kardinal sözcüsü. EXEMPLAR'ı (örnekler) ve Doğu ve Batı tarihi üzerine 3 kitap yazdı.
• Jerome (340-420).
• JOSEPH BEN GORION (900). Birçok efsane içeren Yahudi tarihinin kısaltması. Josippon
• Josephus (37-95). Yahudi tarihçi.
• JORATH. DE ANIMALIBUS. Süryani yazar (?).^[9]
• LAPIDARIUM. See MARBODIUS DE GEMMIS.^[10] Bu isim altında birçok eserler yapılmıştır.
• Pope Leo IX. (1054). Jacques Paul Migne, Patrologia'ya bakın.
• Lucan (ölüm 65). Orta Çağ'ın en popüler Latin şairlerinden biri.
• Aemilius Macer (6. yüzyıl). THE VIRTUES OF HERBS (otların hikmetleri) Altı dizelik kaybolmamış Floridus or De viribus (aut virtutibus) herbarum olarak bilinen şiir, Macarlara atfedilmiştir, Aslında Odo Magdunensis isimli Fransız hekim tarafından Orta Çağ'da üretilmiştir.
• Macrobius (c. 409). Orta Çağlarda rüya tabiri gözde işlerdendi.
• Martianus Capella (c. 400). Şiir yazarı, THE MARRIAGE OF MERCURY AND PHILOLOGIA, THE SEVEN LIBERAL ARTS, 5. yüzyılda kitapları okullarda standart hale geldi.
• Mashallah ibn Athari (c. 1100).
• METHODIUS, PSEUDO- (8. yüzyıl). DE AGARINI.
• Michael Scot (c. 1235). Astronomi ile ilgili bazı Arapça kelimeleri ve Aristotales'in DE COELO, DE MUNDO DE ANIMA ve HISTORIA NATURALIS eserlerini yorumları ile beraber tercüme etti, .
• MISALATH ASTROLOGUS (?).
• Papias (sözlük yazarı) (c. 1053). Gramerci. [Milan, 1467]
• Perspectiva Sciencia.^[6][11]
• Petrus Comestor (ölüm1198) Zamanın ustası lakabı takıldı. Dünyanın yaratılışı ile ilgili bir kitap yazdı
• PHILARETUS (1100). Tıp yazarı.
• Physiologus. Hayvan mitleri törelerinin bir Süryanice derlemesi. İlk olarak Batı Avrupada THEOBALDUS DE NATURIS XII olarak görülmüştür. ANIMALIUM. İskenderiye kökenli, 4. yüzyıldan önce yaşamıştır.
• PLATEARIUS SALERNITANUS (c. 1100) Salernonun hekim ailelerinden biri.^[12] Yaptığı iş PRACTICA olarak anılır. Otların hikmetleri adlı kitabı vardır. [Lugd., 1525, etc.]
• Platon (430-348 MS). Timaeus (dialogue).
• Pliny (ölüm79). Doğal tarih. Kendi ve Isidore'nin çalışması Orta Çağ doğasının iki baş kaynağıdır.
• Priscian (c. 525). Gramerci ve fizikçi.
• Ptolemaios (c. 130). İskenderiyeli astronom, o zamanlar Arapça tercümeleri ile tanınırdı. [Ven., 1509]
• Rabanus Maurus (776-856) Alcuin'in öğrencisi. Benediktin, afterwards Mayence ve başpiskoposu, DE UNIVERSO MUNDO'yu yazdı. [1468; Col., 1627]
• Muhammad ibn Zakariya al-Razi (ölüm 935). Arap hekim. [Ven., 1548]
• Remigius of Auxerre (ölüm 908). Paris okulunda gramer öğretmeni. Gramer dört yüz yıl kullanımda kaldı. Marcianus Capella'yı yorumladı.
• Richard of Saint Victor (ölün 1173). İskoçyalı teolog. [Ven., 1506]
• Richard Rufus of Cornwall (c. 1225). Çok ünlü bir doktor, both at Oxford and Paris. Sonradan Fransiskenlere katılmıştır.
• Robert Grosseteste (ölüm 1253), Ünlü psikopos.
• SALUSTIUS (ölüm 363?). DE DIIS ET MUNDO. Coğrafyacı.
• Schola Medica Salernitana (c. 1100).
• SECUNDUS. Tıp yazarı. 4. yüzyılda kullanılan Pliny^[13]
• Gaius Julius Solinus (c. 100). Genel olarak düşünceler üzerine hesap yazdı—POLYHISTORIA
• STEPHANUS (c. 600). Galen üzerine yorumcu.^[14]
• Walafrid Strabo (ölüm 847). A Benedictine, Abbot of Reichenau, Constance. Yorum yazarlarından biri.
• SYMON CORNUBIENSIS (?).
• Marcus Terentius Varro, M. T. (116-26 BC). Ünlü Gramerci.
• Virgil (70-19 BC).
• William of Conches (ölüm 1150). 1139'da Gramer üzerine Pariste konferans verdi,  DE NATURA'nın yazarı.
• Zeno of Cyprus (c. 400), Tıp yazarı ve İskenderiyede öğretmen.

Kilise pozisyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bartholomeo 1247 yılında Avusuryada bakan olarak seçildikten sonra 1255 yılında Bohemyada bakan olarak seçilmiştir. Bu atama Dük Boleslaw ve Krakówdaki katedral bölümü arasındaki ihtilafı çözümlemiştir. Papa IV Alexander 1256 yılında karpatların kuzeyine papalık elçisi ve Luków piskoposu olarak atamıştır. Muhtemelen 1259 yılında Moğolların ikinci Polonya istilası nedeniyle görevinde kutsanamamıştır. Bartholomeo 1262 yılında Saksonyaya bakan olarak atanmıştır ve 1272'de ölümüne kadar bu görevde kalmıştır in 1262 and served in that position until his death in 1272.

Bartholomeo bir yüzyıl sonra yaşamış başka Fransisken keşiş olan Bartholomeus de Glanvilla ile karıştırılmamalıdır.^[15]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Bibliyoğrafya

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anglicus Bartholomaeus çalışmaları – Gutenberg Projesi
• De proprietatibus rerum18 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 20 June 1492 edition published by A. Koberger in Nuremberg, held14 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. by the Corning Museum of Glass. (Accessed 17 April 2014)
• French translation by Jean Corbechon, Le Propriétaire des choses, (Lyon 1495) 16 Nisan 2015 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi, scanned by La Bibliothèque d'agglomération de Saint-Omer.
• French translation by Jean Corbechon, Le Propriétaire des choses, (c. 1500)4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., scanned by La bibliothèque municipale de Nîmes.
• Complete text of the English translation by John de Trevisa revised by Stephen Batman, Batman uppon Bartholome his booke De Proprietatibus Rerum, (London 1582) 15 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Early English Books Online / University of Michigan