Atuş

Atuş İlçesi
ئاتۇش , 阿图什
Atuş İlçesi; ئاتۇش , 阿图什
	; Atuş İlçesi'nin Kızılsu Kırgız Özerk ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe)
Ülke	Çin
Özerk il	Kızılsu Kırgız Özerk İli
Yüzölçümü
• Toplam	15.509 km²
Rakım	1303 m
Nüfus (2002)
• Toplam	200,000
• Yoğunluk	oto/km²
Zaman dilimi	+8
• Yaz (YSU)	UTC
Posta kodu	845350
Alan kodu	0908
	Resmî site; http://www.xjats.gov.cn/ (Çince)

Atuş İlçesi,^[2]^[3] (Uygurca: ئاتۇش شەھىرى Atush Shehiri; Çince: 阿图什市; pinyin: Ātúshí Shì), Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Kızılsu Kırgız Özerk İli'nde bir şehir. Bu bölge 15.509 km² ve toplam nüfusu yaklaşık 200.000 (2002) kişidir. Şehir yıllık ortalama sıcaklığı 12 ℃, ortalama yağış 80 milimetredir.

İsim kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

En eski adı "artuç" olup, Turkestan Archa^[4] veya latince ismi "Juniperus polycarpus"^[5] olan "Ardıç" ağacından almıştır. "ارتج artuç" "Ardıç, Juniperus.^[6]

Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Batısında Uluğçat İlçesi, kuzeyinde Kazakistan, doğusunda Akçi İlçesi, güneyinde Kaşgar Kuna Şehir İlçesi, Kaşgar şehri, Feyzivat İlçesi ve Maralbeşi İlçesi ile sınırdır. Tanrı Dağları'nın güneyinde ve kuzeybatı Tarım Havzası bölgesinde bulunur.

Kasaba ve köyler[değiştir | kaynağı değiştir]

Atuş şehri, iki mahalle komitesi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), yedi kırsal belde (乡 xiāng) ve iki özel kırsal belde (虚拟乡) gibi yerleşim birimlerinden oluşur.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer verilen isimler: Atush, A-t'u-shih ve Artux.^[7]

Satuk Buğra Han, 955 (Hicrî 344) yılında Kaşgarlı Mahmud'un Divân-ı Lügati't-Türk'te "اَرتُج artuç" "Ardıç. Kaşgar'da bu adta iki köy vardır."^[8] diye bahsettiği altın Artuç köyünde gömülmüştür.^[9] O zamanlar Kaşgar'ın kuzeyinde iki tane Artuç (Artux) isminde köy vardı, birisinin adı altın^[10] Artuç, ikincisi üst Artuç'dır.

Atuş İlçesi'nin 10 kilometre güneydoğusunda 10. ve 13. yüzyıllarında hüküm sürmüş Karahanlılar devletinden kalma tarihi bir hisar bulunur.

Tsing Hanedanı zamanından kalan Aibifu-Aijiemu-Mozole (艾比甫•艾洁木麻扎/艾比甫•艾潔木麻紮 àibǐfǔ àijiémù mázhā) bu şehirdedir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Atuş'un Ekonomisi tarım, ziraat, çiftçilik ve hayvancılık olup, tarım, ziraat ve küçük baş hayvancılık mamüllerinden, ilk başta pamuk, üzüm, kavun, incir, kayısı ve koyun gelir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
^ Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes (Almanca). A. Hölder. 2001. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
^ China), United States Consulate General (Hong Kong (Şubat 1953). Survey of China Mainland Press (İngilizce). 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
^ Part 1. Conditions and Provisions for Developing A National Strategy for Biodiversity Conservation 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ (Persian Juniper). K. Koch 1849.
^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Atux, China Page 6 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 95
^ bk. Jamal Qarashi, Mulhaqat al-Sure aus Bartolda, Turkestan, I (Texte), 132: mata Satuq Bughra khan al-ghazi fi sanat 344 wa mashhaduhu bi-Artuj min qura Kashghar,wa [huwa] al-yaum ma'mur wa mazur, Mi. Grenard, Jour. As., Januar 1900, S. 6.
^ altın: aşağı, alt. Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 108, 109.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmi Websayfası (Çince)
Aibifu•Aijiemu mazha (Çince)
Panoamio Websayfasında Atuş'dan görüntüler (İngilizce)
Atuş İlçesi İklim arşivi7 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Atuş için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft

Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi yönetim birimleri （Başkent: Urumçi）

İl düzeyi şehir, İl, Özerk il	İlçe düzeyi şehir, İlçe, Özerk ilçe, Bucak
Urumçi：	Tanrı Dağı Bucağı \| Saybağ Bucağı \| Yenişehir Bucağı \| Şuymogu Bucağı \| Tudun Haba Bucağı \| Tapançeng Bucağı \| Mitung Bucağı \| Urumçi İlçesi
Karamay：	Karamay Bucağı \| Maydağ Bucağı \| Cerenbulak Bucağı \| Orku Bucağı
Turfan İli：	Turfan \| Toksun İlçesi \| Piçan İlçesi
Kumul İli：	Kumul (şehir) \| Ara Türük İlçesi \| Barköl Kazak Özerk İlçesi
Hotan İli：	Hotan (şehir) \| Hotan İlçesi \| Lop İlçesi \| Niya İlçesi \| Guma İlçesi \| Çira İlçesi \| Keriye İlçesi \| Karakaş İlçesi
Aksu İli：	Aksu (şehir) \| Onsu İlçesi \| Şayar İlçesi \| Bay İlçesi \| Avat İlçesi \| Kuçar İlçesi \| Kelpin İlçesi \| Toksu İlçesi \| Uçturfan İlçesi
Kaşgar İli：	Kaşgar \| Maralbeşi İlçesi \| Poskam İlçesi \| Feyzivat İlçesi \| Kağılık İlçesi \| Yopurğa İlçesi \| Kaşgar Yenişehir İlçesi \| Mekit İlçesi \| Yengisar İlçesi \| Yarkent İlçesi \| Kaşgar Kuna Şehir İlçesi \| Taşkurgan Tacik Özerk İlçesi
Kızılsu Kırgız Özerk İli：	Atuş İlçesi \| Akto İlçesi \| Uluğçat İlçesi \| Akçi İlçesi
Bayangolin Moğol Özerk İli：	Korla (şehir) \| Hoçing İlçesi \| Lopnur İlçesi \| Hoşut İlçesi \| Çerçen İlçesi \| Bağraş İlçesi \| Bügür İlçesi \| Çakılık İlçesi \| Yençi Hui Özerk İlçesi
Sanci Hui Özerk İli：	Sanci (şehir) \| Fukang (şehir) \| Guçung İlçesi \| Manas İlçesi \| Jimisar İlçesi \| Hutubi İlçesi \| Mori Kazak Özerk İlçesi
Bortala Moğol Özerk İli：	Bortala \| Çing İlçesi \| Arişang İlçesi
Özerk bölgesine doğrudan bağlı ilçe düzeyi şehir：	Shihezi \| Aral \| Tomşuk \| Vujyaçü
İli Kazak Özerk İli：	（İli Kazak Özerk İli Alt-eyalet düzeyi özerk ili olup Tarbagatay ve Altay'ı yönetmektedir.)
Doğrudan bağlı：	Gulca \| Kuytun \| Gulca İlçesi \| Tekes İlçesi \| Nilka İlçesi \| Moğolküre İlçesi \| Künes İlçesi \| Korgas İlçesi \| Dokuztara İlçesi \| Çapçal Şibe Özerk İlçesi
Tarbagatay İli：	Çöçek (şehir) \| Usu (şehir) \| Dörbiljin İlçesi \| Çağantogay İlçesi \| Saven İlçesi \| Toli İlçesi \| Kobuksar Moğol Özerk İlçesi
Altay İli：	Altay (şehir) \| Çinggil İlçesi \| Jeminay İlçesi \| Koktokay İlçesi \| Burçin İlçesi \| Burultokay İlçesi \| Kaba İlçesi
(Hotan, Aksay Çin'nin hakimiyeti üzerine Çin ile Hindistan arasında anlaşmazlık mevcuttur. Şu an fiilen Çin Halk Cumhuriyeti yönetmektedir.

[1] Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)

[2] Wiener Zeitschrift für die Kunde des Morgenlandes (Almanca). A. Hölder. 2001. 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.

[3] China), United States Consulate General (Hong Kong (Şubat 1953). Survey of China Mainland Press (İngilizce). 27 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.

[4] Part 1. Conditions and Provisions for Developing A National Strategy for Biodiversity Conservation 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[5] (Persian Juniper). K. Koch 1849.

[6] TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı^{[ölü/kırık bağlantı]}

[7] Atux, China Page 6 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[8] Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 95

[9] . Jamal Qarashi, Mulhaqat al-Sure aus Bartolda, Turkestan, I (Texte), 132: mata Satuq Bughra khan al-ghazi fi sanat 344 wa mashhaduhu bi-Artuj min qura Kashghar,wa [huwa] al-yaum ma'mur wa mazur, Mi. Grenard, Jour. As., Januar 1900, S. 6.

[10] tın: aşağı, alt. Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 108, 109.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Artuç nedir?, Artuç anlamı nedir?, Artuç ne demektir?