Achelous Muharebesi (917)

Achelous Muharebesi
	Bizans-Bulgar Savaşı (913-927)'nın bir parçası
	; I. Simeon'un mührü
Tarih	20 Ağustos 917
Bölge	Anchialus yakınında Achelous nehri
Sonuç	Bulgarlar'ın kesin zaferi
Taraflar
Birinci Bulgar İmparatorluğu	Bizans İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
I. Simeon	Leo Fokas
Güçler
60,000	62,000
Kayıplar
bilinmiyor hafif	Yekpare 60,000

Acheloos ya da Achelous Muharebesi (Bulgarca: Битката при Ахелой, Yunanca: Μάχη του Αχελώου),^[3] ayrıca Anchialus Muharebesi olarak da bilinir,^[4] 20 Ağustos 917 günü, Bulgaristan'ın Karadeniz sahiline yanında, Tuthom kalesine (modern Pomorie) yakın Achelous nehrinde Bulgar ve Bizans kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir. Bulgarlar'ın kesin zaferi, Simeon'in önceki başarılarını güvence altına alırken, aynı zamanda onu çok iyi korunan Bizans başkenti Konstantinopolis ile Mora hariç tüm Balkan yarımadasının de facto hükümdarı yaptı.

Muharebe, Bizans ordusunun başına gelen en kötü felaketlerden biridir, diğer taraftan Bulgaristan'ın en büyük askeri başarılarından biridir.^[5]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulgar birlikleri Hadrianopolis'i ele geçiriyor.

894-896 savaşını Bulgarların kazanmasından sonra, Bizanslılar Çar I. Simeon'a haraç ödemek zorunda kaldılar. 912 yılında Bizans imparatoru VI. Leon öldüğünde, imparator olan kardeşi Aleksandros haraç ödemeyi reddetti. Simeon, yeni bir savaş başlatma ve Konstantinopolis'i fethetme hırsı ile doldu. Aleksandros aynı yıl öldü ve Patrik Nikolaos Mistikos yönetiminde kurulan yeni hükûmet çaresiz teşebbüsler ile savaşın önüne geçmeye çalıştılar, çocuk imparator VII. Konstantinos'u Simeon'un kızlarından biri ile evlenmesi sözü verdiler.^[6] Bir zaman, patrik ile Simeon Konstantinopolis surlarının dışında bir araya bile geldiler, taç giyme töreni düzenlediler. O noktadan sonra, Simeon "Bulgarların Çarı" unvanını ve Yunanca basileus unvanını mühürlerinde kullanmaya başladı.^[7]

914 yılında Bizans sarayındaki bir komplodan sonra fakat yeni naibe Konstantinos'un annesi Zoe evliliği reddetti. Cevap olarak Bulgarlar Doğu Trakya'ya saldırdılar. Hadrianopolis Eylül 914'te kapılarını Simeon'a açtı,^[8]^[9]^[10] ve halkı Simeon'u kendilerinin hükümdarı olarak tanırken,^[11] Bizans ordusu doğu ile meşgul oldu.^[12] Ertesi yıl Bulgar ordusu Dyrrhachium ve Selanik bölgelerine saldırdı.^[13]

Muharebe hazırlıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Her iki taraf ihtilafa mutlak bir son koymak için dikkatlice hazırlık yaptılar. İmparatoriçe Zoe, hızlıca Araplar ile barış yaparak, Simeon ile yapılacak savaşta Doğu ordusunu tüm orduya katarak, onu yok etmek istiyordu.^[14]^[15] Bizanslılar müttefik bulma arayışına girdiler^[16] ve Macarlar, Peçenekler ve Sırplara elçiler gönderdiler^[17] fakat Simeon, Bizans diplomasisinin metotlarını biliyordu ve en başından düşmanı ile muhtemel ittifakların önüne geçmişti.^[18] Böylece Bizanslılar savaşa yalnız girmek zorunda kaldı.

Bizans ordusu[değiştir | kaynağı değiştir]

917 yılında, bir dizi başarılı sefer ile, Bizans imparatorluğu doğu sınırlarında istikrar sağladı ve generaller İoannis Bogas ve Leo Fokas, Küçük Asya'da ek birlikler temin edebildiler,^[19] böylece imparatorluk tagmata ve Avrupa themalarının birlikleri güçlendirilmiş ve 30,000 ile 62,000 arası bir güç bir araya getirildi.^[2]^[5] O dönemin standartlarına göre çok büyük bir orduydu ve amacı kuzeyde Bulgar tehdidini ortadan kaldırmaktı. Ordunun moralini daha da yükseltmek için, birliklere ödemeler önden ödendi ve Romanos Lekapenos komutasındaki filo Tuna'nın ağzına kuzeye yelken açtı. Bizanslılar bazı Peçenek kabilelerine saldırmaları için ödeme yapmıştılar fakat Romanos onları Tuna'nın karşına geçirmek konusunda aynı görüşte olmayacak onun yerine Bulgar topraklarına kendisi saldırdı.^[20]

Bulgar ordusu[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Simeon komutasında Bulgar ordusunun büyüklüğü bilinmemektedir.^[5] Bizans ile mutabakatlarını bozmalarına rağmen, Bulgarlar hala Bizans'ın eski müttefikleri Peçenekler ve Macarların kuzeyden saldırmalarından korkuyorlardı, doğuda Dinyeper Irmağı, batıda Bosna arasına yayılmış geniş Bulgar imparatorluğunun kuzey sınırlarını korumak için iki küçük ordu yolladılar. Fakat Miracula Sancti Georgii, Bulgar ordusunun Achelous Muharebesi'nde Macaristan Prensliği ve Peçenek birlikleri ile ittifak yaptığına işaret eder,^[21] bu Bizans ordusuna karşı zafer kazanmalarına yardım etmiştir.^[22] Ek olarak Marmais komutasında Bulgar kuvvetleri, Sırp prenslikleri ile herhangi bir ihtilafı önlemek için batı sınırına yayıldılar.

Muharebe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bizans ordusu kuzeye ilerleyip, güçlü Anchialus kalesinin civarında kamp kurdu. Leo Fokas, Moesia'yı işgal etmeye niyet etti ve Peçenekler ve Lekapenos'un birlikleri ile Dobruca'da buluştu. Simeon, süratle ordusunun kalenin etrafındaki tepelerde toplamaya başladı.

20 Ağustos 917 sabahı, Bulgarlar ile Bizanslılar arasındaki muharebe, Bulgaristan'ın Karadeniz sahilinde, Achelous kenarında, modern Acheloi köyü yakınında, Anchialus'un (modern Pomorie) 8 kilometre kuzeyinde başlamıştır. Bizanslı generaller Bulgar sağ kanadına üstünlük sağlayıp, Simeon'un kuvvetlerini Balkan geçitlerinden ayırmayı planladılar. Bulgar hükümdar, Bizans saldırısında merkez geri çekilirken düşmanın etrafını sarmak için en güçlü kuvvetlerini iki kanada topladı ve merkezi görece zayıf bıraktı. Simeon'un kendisi, kesin darbe vurmak niyeti ile tepelerin arkasına saklanmış ihtiyati geniş süvariden sorumluydu.

Bulgarlar yavaşça geri çekilmeye başlamadan önce Bizans saldırısı acımasız ve uzun değildi.^[23] Düşman süvarisi birçok Bulgarın öldürüldüğü merkezde piyadeye saldırdı. Bulgar pozisyonu umutsuzdu çünkü günyedeki tepeleri ellerinde tutamıyorlardı ve hızla geri çekilmeye başladılar. Zafer sarhoşu, Bizanslılar daha keskin takibe başladılar ve muharebe düzenleri kısa sürede bozulmaya başladı, özellikle komutanları Leo Fokas'ın öldüğüne dair bir dedikodu özellikle yayılmaya başladı.^[5] Bu noktada, Simeon, Bizans düzenindeki bozulmayı fark edip, ordusuna durmasını emredip, tepelerin arkasından kendisi başında ağır süvari birlikleri ile Bizans sol kanadına saldırdı.^[24] Direnç gösterilemeyecek kadar şiddetli süvari saldırısı, kafası karışık düşmanı bastırdı, böylece saldırı altında Bizanslılar hızla bozulup, panikleyip, tabanları yağladılar.^[25]

“	...ve bugün bile kaçan Romalı ordunun utanç verici bir şekilde katledildikleri Anchialus'ta kemik yığınları görülebilir,	”
—Diyakoz Leon Tarih, 75 yıl sonra^[26]

Bazı Bizanslılar, süvari saldırısını geri püskürtmeyi denediler fakat piyade saldırısına da maruz kaldılar. Çar Simeon mücadeleye katıldı, beyaz atı savaşın en şiddetli anında öldürüldü. Bizanslılar tamamen dağıldılar. Leo Fokas, Bulgaristan'da Mesembria'ya (modern Nesebar) kaçarak hayatını kurtardı, ancak muharebenin en yoğun anında Konstantinos Lips, İoannis Grapson ve birçok diğer komutan (archontes) çok büyük miktarda asker ve subay ile beraber katledildiler.^[27] Günün sonunda, Bulgarlar, Mesembria'yı savunanları şaşkına çevirip, kasabayı ele geçirdiler. Leo Fokas, zorlukla bir gemiye binip kaçabildi.

Bizans tarihçi Diyakoz Leon, bu askeri felaketten 75 yıl sonra bile Anchialus'ta Romalı askerlerin iskeletlerinden kalan on binlerce parçanın savaş meydanın hala kaplandığını belirtir. Muharebe, Orta Çağ tarihinin en kanlı savaşlarından biridir ve bazı tarihçiler^[28] "yüzyılın muharebesi" olarak isimlendirir.

Neticeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bizans ordusunun kalanları, Bulgarların takibinde Konstantinopolis'e doğru geri çekildiler. Günler sonra Fokas, bir gece çatışmasından sonra kalan son Bizans birliklerinin yok edildiği Katasyrtai'da bir kez daha yenildi.^[29] Konstantinopolis'e giden yolda artık engel kalmadı.^[30]^[31] Bizanslılar yeni bir barış anlaşması teklif ettiler ve Simeon imparatorluk şehrine girdi ve ikinci kez "Bulgar ve Roma" halkı için "Çar" (Slav dilinde Sezar için kullanılan unvan başka deyişle İmparator) olarak taç giydi.^[32] Simeon ayrıca kızının, İmparatoriçe Zoe Karbonopsina'nın oğlu VII. Konstantinos ile evlenmesini talep etti fakat Zoe bunu reddetti ve Sırbistan ve Macaristan ile ittifak etti. Fakat Ağustos 918'de General Romanos Lekapenos'un yönettiği komplo ile Zoe tahttan indirilip, St Euphemia-in-Petrium manastırına kapatıldı ve kendisine tahta giden yol açıldı. Sırplar ile ittifak Konstantinopolis'e yapılacak ağır bir saldırıyı geciktirdi. Simeon arkasını güvence altına almaya karar verdi ve Marmais ile Theodoros Sigritsa komutasında bir ordu yolladı ve onları imha etti.^[33] Generalleri, Sırp prensi esir aldılar^[17] fakat bu Bizanslılara toparlanmak için çok değerli zaman kazandırdı.

Önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Achelous Muharebesi, uzun Bizans-Bulgar savaşlarında en önemli muharebelerden biridir. Bulgaristan üzerindeki Bizans niyetlerine engel olmuş, Bulgar hükümdarlarına verilen imparatorluk unvanı tavizini güvence altına almış, sonuçta Avrupa'da Bulgaristan'ın rolünü anahtar oyuncu haline getirmiştir. Fakat Simeon'un Bizans imparatorluk ailesi ile ilişki kurma arzusu olan hanedan evliliği mümkün olmadı. 927 yılında ölümünden sonra ardılı I. Petro, I. Romanos'un torunu Maria Lekapenos'un eli ile,^[34] yıllık haraç alınması, imparatorluk unvanının tanınmasının yenilenmesi ile Bulgar kilisesinin otosefalini sağlamayı başarmıştır. Bu anlaşma iki güç arasında kırk yıllık barışçıl ilişkilere yol açmış, bu dönemde Bulgaristan istikrar ve refah zamanı olmuştur.^[35]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ Bakalov (2003)
^ ^a ^b Bakalov (2003), p. 92
^ Haldon (1999), p. 212
^ Stephenson (2004), p. 23
^ ^a ^b ^c ^d Haldon (2008), p. 92
^ Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 8, col. 61C-68C
^ Stephenson (2004), p. 22
^ Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 387
^ Leo Grammaticus. Chronographia, p. 293–294
^ Pseudo-Simeon. Chronographia, p. 723
^ Островски, Г. Историја Византије, с.255
^ Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 805
^ Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 76C
^ Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 388
^ Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 806
^ İoannis Skilicis. Historia, 2, pp. 283–284
^ ^a ^b Konstantinos Porfirogennetos. De Administrando Imperio, §32, p. 156
^ Божилов, Ив. България и печенезите, 47–51
^ Leo Grammaticus. Chronographia, p. 244
^ Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 73A
^ Kristó Gyula: Levedi törzsszövetségétől Szent István államáig; Magvető Könyvkiadó, Budapest, 1980 p. 248 From Miracula Sancti Georgii. Macarca çevirisi: "A nyugati népek, azaz a bolgárok, magyarok, szküthák, médek és türkök leghevesebb felkelése történt" Macarcadan Türkçeye çevirisi: Batı uluslarının en şiddetli baş kaldırışıydı: Bulgarlar, Macarlar, İskitler, Medler ve Türkler"
^ Tóth, Péter. "Pecheneg - Hungarian Reconciliation after the Defeat of Riade, p. 27" (PDF). 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.
^ Oi meta Theofanin. Chronographia, pp. 388–390
^ Leo Grammaticus. Chronographia, pp. 294–296
^ İoannis Skilicis. Historia, 2, pp. 284–288
^ Leo Diaconus, Historia, p. 124.
^ İoannis Skilicis. Historia, 2, p. 288
^ Bojidar, Dimitrov (2002). Bulgaria Illustrated History. Boriana Publishing House. ISBN 9545000449.
^ Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 290
^ Leo Grammaticus. Chronographia, p. 296
^ Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 808
^ Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 68A
^ Obolensky, D. The Byzantine Commonwealth, London, 1971, p. 111
^ Stephenson (2004), p. 24
^ Stephenson (2004), pp. 24–25

Genel

Oi meta Theofanin, ed. Bekker, pp. 388–90.
İoannis Skilicis, Synopsis Historion, translated by Paul Stephenson.
Васил Н. Златарски, История на българската държава през средните векове, Част I, II изд., Наука и изкуство, София 1970.
Атанас Пейчев и колектив, 1300 години на стража, Военно издателство, София 1984.
Йордан Андреев, Милчо Лалков, Българските ханове и царе, Велико Търново, 1996.
Haldon, John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204 (İngilizce). Londra: UCL Press. ISBN 1-85728-495-X.
Haldon, John (2008). The Byzantine Wars. The History Press.
Stephenson, Paul (2004). Byzantium’s Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204. Cambridge University Press. ISBN 0-511-03402-4.
Bakalov, Georgi (2003). Том 5 от История на българите: Военна история на българите от древността до наши дни. TRUD Publishers. ISBN 978-954-621-235-1.

[Bakalov-1] Bakalov (2003)

[Bakalovp92-2] Bakalov (2003), p. 92

[3] Haldon (1999), p. 212

[Stephenson23-4] Stephenson (2004), p. 23

[Haldon92-5] Haldon (2008), p. 92

[6] Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 8, col. 61C-68C

[7] Stephenson (2004), p. 22

[8] Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 387

[9] Leo Grammaticus. Chronographia, p. 293–294

[10] Pseudo-Simeon. Chronographia, p. 723

[11] Островски, Г. Историја Византије, с.255

[12] Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 805

[13] Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 76C

[14] Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 388

[15] Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 806

[16] İoannis Skilicis. Historia, 2, pp. 283–284

[Konstantin_Porfirogennetos_p._156-17] Konstantinos Porfirogennetos. De Administrando Imperio, §32, p. 156

[18] Божилов, Ив. България и печенезите, 47–51

[19] Leo Grammaticus. Chronographia, p. 244

[20] Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 73A

[21] Kristó Gyula: Levedi törzsszövetségétől Szent István államáig; Magvető Könyvkiadó, Budapest, 1980 p. 248 From Miracula Sancti Georgii. Macarca çevirisi: "A nyugati népek, azaz a bolgárok, magyarok, szküthák, médek és türkök leghevesebb felkelése történt" Macarcadan Türkçeye çevirisi: Batı uluslarının en şiddetli baş kaldırışıydı: Bulgarlar, Macarlar, İskitler, Medler ve Türkler"

[Tóth-22] Tóth, Péter. "Pecheneg - Hungarian Reconciliation after the Defeat of Riade, p. 27" (PDF). 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.

[23] Oi meta Theofanin. Chronographia, pp. 388–390

[24] Leo Grammaticus. Chronographia, pp. 294–296

[25] İoannis Skilicis. Historia, 2, pp. 284–288

[26] Leo Diaconus, Historia, p. 124.

[27] İoannis Skilicis. Historia, 2, p. 288

[Dimitrov1-28] Bojidar, Dimitrov (2002). Bulgaria Illustrated History. Boriana Publishing House. ISBN 9545000449.

[29] Oi meta Theofanin. Chronographia, p. 290

[30] Leo Grammaticus. Chronographia, p. 296

[31] Georgius Monachus Continuatus. Chronicon, p. 808

[32] Nicolaus Patriarcha. Epistolae, ep. 9, col. 68A

[33] Obolensky, D. The Byzantine Commonwealth, London, 1971, p. 111

[Stephenson24-34] Stephenson (2004), p. 24

[35] Stephenson (2004), pp. 24–25

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

Achelous Muharebesi (917) nedir?, Achelous Muharebesi (917) anlamı nedir?, Achelous Muharebesi (917) ne demektir?