De Administrando Imperio

De Administrando Imperio (İmparatorluğun Yönetişimi Üzerine), 10. yüzyıl, Bizans İmparatoru VII. Konstantinos (905-959) tarafından yazılmış eserin Latince başlığı. Çalışmanın Grekçe orijinal adı Grekçe: Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν, Pros ton idion yion Romanon ("Oğlumuz olan Romanos'a"). Bu eser Konstantinos'un oğlu ve halefi, II. Romanos için yazılmış bir iç ve dış politika kılavuzudur. Eserin bulunan en eski el yazması geç 11. asırdan kalmadır. Kitabın şimdiki Latince başlığı ilk defa Hollandalı bilgin Johannes Meursius tarafından 1611'de eserin tercümesinde kullanılmıştır ve sonradan eserin evrensel adı olmuştur.

Yazar ve Arka Plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Konstantinos, Doğu Roma İmparatorluğu'nda eğitim ve öğrenmeyi teşvik etmeye çalışan bir âlim imparatordu. Büyükbabası I. Basileios'un saltanatını ve kazanımlarını anlatan Vita Basilii (Grekçe: Βίος Βασιλείου), saray Seremonilerini anlatan De Ceremoniis (Grekçe: Περί τῆς Βασιλείου Τάξεως) da dahil olmak üzere 948 ile 952 yılları arasında birçok esere imza attı.^[1]^[2] Etnik açıdan karma imparatorluğu yönetmenin yanında yabancı düşmanlarla savaşmak hakkında tavsiyelerde bulunur. Çalışma, Konstantinos’un Türkler, Peçenekler, Kiev Rusları, Güney Slavları, Araplar, Lombardlar, Ermeniler ve Gürcüler dahil olmak üzere İmparatorluğa komşu olan ulusların tarih ve karakterleriyle ilgili olarak “Devletin ve Çeşitli Ulusların Yönetişimi Üzerine” ile imparatorluk eyaletlerindeki son olaylarla ilgili olarak "Doğu ve Batı Themaları Üzerine" (De Thematibus olarak Latince olarak bilinen Grekçe: Περί θεμάτων Άνατολῆς καί Δύσεως) isimli daha önceki iki çalışmasının kombinasyonudur. Bu kombinasyona Konstantinos’un kendi oğlu Romanos'a politik talimatlar eklenmiştir.

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap içeriği önsözüne göre dört bölüme ayrılmıştır:^[3]

dönemin siyaset sahnesinin en tehlikeli ve karmaşık bölgesinde, kuzeyli ve İskitlerin alanı olan dış politikanın anahtarı,
aynı bölgenin milletleri ile ilgilenmek için diplomaside bir ders
çevreleyen ülkelerin çoğunun kapsamlı bir coğrafi ve tarihsel araştırması ile
İmparatorluğun yakın zamandaki iç tarihi, siyaseti ve örgütlenmesinin özeti.

Genellikle kafa karıştırıcı ve efsanelerle dolu olan tarihsel ve coğrafi bilgiler açısından, bu bilgi özünde güvenilirdir.^[3] İmparator'un 940'larda derlediği tarihi ve kadim eser, 12-40. bölümlerde yer almaktadır. Bu eser, İmparatorluğu çevreleyen toprakların imparatorun zamanında içinde yaşayan insanlar tarafından işgal edilmek için geçmişte nasıl geldiğine dair geleneksel ve efsanevi hikâyeler içerir (Sarazenler, Lombardlar, Veneti, Sırplar, Hırvatlar, Magyarlar, Peçenekler). 1-8, 10-12 bölümler, Türkler ve Peçeneklere karşı imparatorluk politikasını açıklar.

13. Bölüm, İmparatortan gelen dış politika hakkında genel bir direktiftir. 43-46. bölümler kuzeydoğudaki dönemin politikası hakkındadır (Ermenistan ve Gürcistan). Yeni imparatorluk eyaletleri ile sivil ve deniz idaresinin bazı bölümlerinin kurulması ve vergilendirilmesi için rehberler, 49-52. bölümlerde yer alır. Bu daha sonraki bölümler (ve bölüm 53), imparator II. Romanos'a pratik talimatlar vermek için tasarlanmıştı ve muhtemelen II. Romanos'un on dördüncü doğum gününü (952) işaretlemek için 951-52 yıllarında eklenmişti.

Yorum[değiştir | kaynağı değiştir]

De Administrando Imperio, Balkanların Orta Çağ tarihini anlatan nadir kaynaklardan biri olduğu için, metin, tarihçiler tarafından yoğun bir şekilde analiz edildi, bazen sadece birkaç cümleye odaklanıldı.^[4]

Tarihçiler 1906'da J. B. Bury, 1910'da Gavro Manojlović ve 1931'den 1942'ye Ljudmil Hauptmann, De Administrando Imperio'nun bütününün kapsamlı analizlerini yayınladılar. Bu analizler, eserin her biri farklı zaman aralıklarına dayanan farklı konulara odaklanan bir dizi dosya olarak yazıldığını, daha sonra birkaç kez eserin redakte edildiğini gösterirken, sonuçta ortaya çıkan metnin yorumlanmasının önemli ölçüde değişmesine neden oldu.^[5]

Kitabın, Hırvatların gelişine ait benzer fakat farklı üç anlatımı, 19. yüzyıldan beri çok sayıda tarihçiyi şaşırtmıştır.^[6]

Tarihçi Barbara M. Kreutz, De Administrando Imperio'da bulunan raporu, muhtemel bir tertip olarak Bizanslıların Bari Emirliği'nin 871 düşüşünde ana rol oynadıklarını tanımlar.^[7]

El yazmaları ve edisyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

En eski yaşayan kopya, (P=codex Parisinus gr. 2009) İoannis Dukas'ın özel sekreteri Mihail tarafından 11. yüzyıl sonlarında yapılmıştır. Bu el yazması 1509 yılında Antony Eparchus tarafından kopyalanmıştır; bu kopya V=codex Vaticanus-Palatinus gr. 126 olarak bilinmekte ve sonraki okuyucular için Yunanca ve Latince birçok not içermektedir. F=codex Parisinus gr.2967 olarak bilinen üçüncü tam bir kopya Eparchus tarafından başlanmış ve Mihail Damascene tarafından tamamlanmıştır; V tarihsizdir. M=codex Mutinensis gr. 179 bilinen dördüncü de mevcuttur ama tamam değildir, 1560 ile 1586 arası Andrea Darmari tarafından P kopyası olarak yapılmıştır. İki el yazması (P ve F), günümüzde Paris'te Fransa Millî Kütüphanesi'nde, üçüncü (V) ise Vatikan Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Kısmi el yazması (M), Modena'da bulunmaktadır.

Yunanca metin bütün olarak yedi kez basılmıştır. V kullanılarak hazırlanmış editio princeps (daha önce sadece el yazması olan eserin ilk basılmış versiyonuna verilen Latince ad; "ilk basım") 1611 yılında İmparatorluğun Yönetişimi Üzerine anlamına gelen bugün evrensel olarak bilinen Latince başlığı veren Johannes Meursius tarafından basılmıştır. Bu baskı altı yıl sonra bir değişiklik yapılmadan tekrar basılmıştır. Sonraki baskı, P el yazmasının ilk kopyasını kullanan ragusan Anselmo Banduri'ye (1711) aittir. Banduri'nin baskısı iki kere daha basıldı: Bizans Tarihçilerinin Venedik koleksiyonunda 1729 yılında ve 1864'te Migne birkaç düzeltme ile Banduri'nin baskısını tekrar bastı.

Konstantinos'un kendisi çalışmasına bir isim vermemiştir, metnin standart resmi selamlama ile başlamasını tercih etmek yerine: "Konstantinos, Mesih Ebedi Egemen, Romalıların İmparatoru, [onun] kendi oğlu Tanrı'nın taçlandırdığı ve Mor odada doğan Romanos'a".

Dil[değiştir | kaynağı değiştir]

Konstantinos'un kullandığı dil, oldukça basit bir Orta Çağ Yunancasıdır, Kanonik İncillerden biraz daha ayrıntılı ve eğitimli modern Yunan tarafından kolayca anlaşılabilir. Tek zorluk, o zamanlar standart kullanımda olan, modern bir okuyucuya prima facie zorlukları sunabilen teknik terimlerin düzenli kullanımıdır. Örneğin, Konstantinos müzakereler için uzak topraklara basilikoí (sözlük anlamı "kraliyet") göndermenin düzenli uygulamasından söz eder - bu durumda sadece "kraliyet adamlarının", yani imparatorluk heyetlerinin belirli bir göreve elçi olarak gönderildikleri anlamına gelir. Önsözde, imparator, her şeyi oğlu için "ortak, gündelik konuşmaya vurgu yaparak düz bir hale getirecek" ve onunla birlikte daha sonra çalışmayı paylaşmayı seçebilecek üst düzey yetkililer için her şeyi yapmalarını amaçlayarak, kıvrımlı ifadeleri ve "yüce Attisizm" amaçsız kılınmıştır. Muhtemelen 10. yüzyıla ait Konstantinopolis'teki İmparatorluk Saray bürokrasisinin istihdam ettiği en yakın yazılı metindir.

Modern baskılar[değiştir | kaynağı değiştir]

1892 yılında, R. Vari, bu çalışmanın yeni önemli bir baskısını çıkarmayı planladı ve J. B. Bury sonra Bizans Metinleri koleksiyonuna eklemeyi önerdi. Bir baskı için planı terk etti, onu 1925 yılında Gyula Moravcsik'e teslim etti. Yunanca metnin (Gy. Moravscik tarafından) ilk modern baskısı ve İngilizce tercümesi (R. J. H. Jenkins tarafından) 1949 yılında Budapeşte'de görülür. Sonraki baskılar 1962 (Athlone, Londra) sonra 1967 ve 1993 (Dumbarton Oaks Research Library and Collection, Washington D.C.) olarak görülür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ Günter Prinzing; Maciej Salamon (1999). Byzanz und Ostmitteleuropa 950-1453: Beiträge zu einer table-ronde des XIX. International Congress of Byzantine Studies, Copenhagen 1996. Otto Harrassowitz Verlag. ss. 24-. ISBN 978-3-447-04146-1. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
^ Angeliki E. Laiu (1 Ocak 1992). Byzantium: A World Civilization (İngilizce). Dumbarton Oaks. ss. 8-. ISBN 978-0-88402-215-2. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
^ ^a ^b Ostrogorsky 1995, s. 105, note.
^ Gračanin, Hrvoje (Haziran 2008). "Od Hrvata pak koji su stigli u Dalmaciju odvojio se jedan dio i zavladao Ilirikom i Panonijom: Razmatranja uz DAI c. 30, 75-78". History Teaching (Hırvatça). VI (11 (1)). Croatian Historical Society. s. 68. ISSN 1334-1375. 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012. Problem se u suštini svodi, što i nije rijetkost u povijesti hrvatskog ranosrednjovjekovlja, tek na usamljen navod iz literarnog vrela. U ovom slučaju to su dvije rečenice iz glasovita spisa koji je sredinom 10. stoljeća sastavio bizantski car Konstantin VII. Porfirogenet [...]
^ Grafenauer, Bogo (1952). "Prilog kritici izvještaja Konstantina Porfirogeneta o doseljenju Hrvata" (PDF). Historijski zbornik (Hırvatça ve Almanca), 1–2. Faculty of Philosophy, Zagreb. ss. 1–56. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.
^ Danijel Dzino (2010). Becoming Slav, Becoming Croat: Identity Transformations in Post-Roman and Early Medieval Dalmatia (İngilizce). BRILL. s. 104. ISBN 9004186468. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2012.
^ Kreutz, 1996, 173 n45.

Genel

Moravcsik, Gy., (Ed.) (1993). De Administrando Imperio by Constantine Porphyrogenitus (İngilizce). Jenkins, R. J. H. tarafından çevrildi. Washington D. C.: Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies.
Kreutz, Barbara M. (1996). Before the Normans: Southern Italy in the Ninth and Tenth Centuries (İngilizce). Philadelphia: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1587-7. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Ostrogorski, Georgi (1995) [1969]. History of the Byzantine State (İngilizce). Rutgers University Press.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Byzantine Relations with Northern Peoples in the Tenth Century 19 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Of the Pechenegs, and how many advantages accrue from their being at peace with the emperor of the Romans23 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Chapters 29-36 at the Internet Archive

[PrinzingSalamon1999-1] Günter Prinzing; Maciej Salamon (1999). Byzanz und Ostmitteleuropa 950-1453: Beiträge zu einer table-ronde des XIX. International Congress of Byzantine Studies, Copenhagen 1996. Otto Harrassowitz Verlag. ss. 24-. ISBN 978-3-447-04146-1. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.

[Laiou1992-2] Angeliki E. Laiu (1 Ocak 1992). Byzantium: A World Civilization (İngilizce). Dumbarton Oaks. ss. 8-. ISBN 978-0-88402-215-2. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.

[FOOTNOTEOstrogorsky1995105,_note-3] Ostrogorsky 1995, s. 105, note.

[4] Gračanin, Hrvoje (Haziran 2008). "Od Hrvata pak koji su stigli u Dalmaciju odvojio se jedan dio i zavladao Ilirikom i Panonijom: Razmatranja uz DAI c. 30, 75-78". History Teaching (Hırvatça). VI (11 (1)). Croatian Historical Society. s. 68. ISSN 1334-1375. 24 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2012. Problem se u suštini svodi, što i nije rijetkost u povijesti hrvatskog ranosrednjovjekovlja, tek na usamljen navod iz literarnog vrela. U ovom slučaju to su dvije rečenice iz glasovita spisa koji je sredinom 10. stoljeća sastavio bizantski car Konstantin VII. Porfirogenet [...]

[5] Grafenauer, Bogo (1952). "Prilog kritici izvještaja Konstantina Porfirogeneta o doseljenju Hrvata" (PDF). Historijski zbornik (Hırvatça ve Almanca), 1–2. Faculty of Philosophy, Zagreb. ss. 1–56. 21 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2012.

[6] Danijel Dzino (2010). Becoming Slav, Becoming Croat: Identity Transformations in Post-Roman and Early Medieval Dalmatia (İngilizce). BRILL. s. 104. ISBN 9004186468. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2012.

[7] Kreutz, 1996, 173 n45.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

De Administrando Imperio nedir?, De Administrando Imperio anlamı nedir?, De Administrando Imperio ne demektir?