Abraham Robinson

Abraham Robinson
Abraham Robinson
	Robinson 1970 yılında
Doğum	6 Ekim 1918; Waldenburg, Alman imparatorluğu
Ölüm	11 Nisan 1974 (55 yaşında); New Haven, Connecticut, Amerika Birleşik Devletleri
Eğitim	İbrani Üniversitesi, Londra Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	Matematik
Çalıştığı kurumlar	Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles, Yale Üniversitesi, Toronto Üniversitesi
Doktora; danışmanı	Paul Dienes
Doktora öğrencileri	E. Mark Gold; Azriel Lévy; A. H. Lightstone; Peter Winkler; Carol S. Wood;
Etkilendikleri	Gottfried Leibniz; Abraham Fraenkel;

Abraham Robinson (doğum ismi: Robinsohn;^[1] d. 6 Ekim 1918 - ö. 11 Nisan 1974), özellikle standart dışı analizin geliştirilmesiyle tanınan bir matematikçidir. Matematiksel olarak titiz bir sistem sayesinde sonsuz küçükler ve sonsuz sayılar modern matematiğe yeniden dahil edildi. Robinson'un makalelerinin neredeyse yarısı soyut matematik yerine uygulamalı matematik üzerinedir.^[2]

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Ekim 1918 tarihinde Alman İmparatorluğu'nun Waldenburg kentinde (günümüzde Polonya'nın Wałbrzych şehri) güçlü Siyonist inançlara sahip Yahudi bir ailede dünyaya geldi. 1933'te İngiliz yönetimi altındaki Filistin Mandası'na göç etti ve burada İbrani Üniversitesi'nden birinci derece aldı. Robinson, II. Dünya Savaşı sırasında Naziler işgal ettiğinde Fransa'daydı ve kâh trenle kâh yaya olarak ülkeden kaçmayı başardı. Kaçışı sırasında üzerindeki Alman pasaportundan şüphelenen Fransız askerleri tarafından dönüşümlü olarak sorgulandı. Londra'dayken Özgür Fransız Hava Kuvvetleri'ne katıldı ve kendi kendine aerodinamik öğrenerek ve savaş uçaklarının kanatlarında kullanılan kanat profilleri konusunda uzmanlaşarak savaş çabalarına katkıda bulundu.

Savaştan sonra Robinson, Londra, Toronto ve Kudüs'te çalıştı ve çalışma hayatını 1962'de girdiği Los Angeles'daki Kalifornia Üniversitesi'nde sona erdirdi.

Model teorisindeki çalışması[değiştir | kaynağı değiştir]

Matematiksel analiz ve soyut cebir ile ilgili problemleri çözmek için matematiksel mantık yöntemlerini kullanma yaklaşımıyla tanındı. Model teorisinin temel kavramlarının çoğunu tanıtmıştır.^[3] Bu yöntemleri kullanarak, gerçek sayı sisteminin sonsuz ve sonsuz küçük sayıları içeren kendi kendine tutarlı standart olmayan modelleri olduğunu göstermek için biçimsel mantığı kullanmanın bir yolunu bulmuştur. Wilhelmus Luxemburg gibi matematikçiler, benzer sonuçların ultra filtreler kullanılarak elde edilebileceğini gösterdiler, bu da Robinson'un çalışmalarını formel mantık eğitimi almamış matematikçiler için daha erişilebilir hale getirdi. Robinson'un Non-standard Analysis adlı kitabı 1966'da yayınlandı. Robinson, matematiğin tarihi ve felsefesiyle güçlü bir şekilde ilgileniyordu ve sık sık, sonsuz küçük sayılar kavramını açıkça ifade etmeye çalışan ilk matematikçi olan Gottfried Leibniz'in düşünce yapısına sahip olmak istediğini belirtiyordu.

UCLA'dayken meslektaşları, onun her düzeydeki doktora öğrencilerine uygun zorlukta projeler bularak onları barındırmak adına gerçekten çok çalışan bir kişi olarak hatırlıyorlar. Yale Üniversitesi tarafından da ona bir davet gönderildi. Önce biraz çekimser kaldı ancak 1967'de oraya taşındı. 1973 baharında Institute for Advanced Study'nin bir üyesi oldu.^[4] 1974'te pankreas kanserinden öldü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Standart dışı analizin etkisi
Robinson'un ortak tutarlılık teoremi
Aktarım ilkesi – Bir dilin bir yapı için doğru olan tüm ifadelerinin başka bir yapı için de doğru olması

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Abraham Robinson", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
^ "Robinson biography". www-history.mcs.st-and.ac.uk. 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016.
^ Hodges, W: "A Shorter Model Theory", sayfa 182. CUP, 1997
^ "Abraham Robinson, Institute for Advanced Study". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2017.

Yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]

Robinson, Abraham (1963), Introduction to model theory and to the metamathematics of algebra, Amsterdam: North-Holland, ISBN 978-0-7204-2222-1
Lightstone, A. H.; Robinson, Abraham (1975), Nonarchimedean Fields and Asymptotic Expansions, North-Holland, ISBN 978-0-7204-2450-8
Robinson, Abraham (1977) [1956], Keisler, H. Jerome (ed.) (Ed.), Complete theories, Studies in Logic and the Foundations of Mathematics (2nd ed.), Amsterdam: North-Holland, ISBN 978-0-7204-0690-0
Robinson, Abraham (1979), Keisler H. Jerome (ed.) (Ed.), Selected papers of Abraham Robinson. Vol. I Model theory and algebra, Yale University Press, ISBN 978-0-300-02071-7
Robinson, Abraham (1979), Luxemburg, W. A. J.; Körner, S. (Ed.), Selected papers of Abraham Robinson. Vol. II Nonstandard analysis and philosophy, Yale University Press, ISBN 978-0-300-02072-4
Robinson, Abraham (1979), Young, A. D. (Ed.), Selected papers of Abraham Robinson. Vol. III Aeronautics, Yale University Press, ISBN 978-0-300-02073-1
Robinson, Abraham (1996) [1966], Non-standard analysis, Princeton Landmarks in Mathematics (2nd ed.), Princeton University Press, ISBN 978-0-691-04490-3

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

JW Dauben (1998) Abraham Robinson: Standart Olmayan Analizin Yaratılması, Kişisel ve Matematiksel Bir Odyssey, Princeton University Press 0-691-03745-0
GD Mostow (1976) Abraham Robinson 1918 — 1974, Israel Journal of Mathematics 25(1/2): 5–14 DOI:10.1007/BF02756558
AD Young, S. Cochen, Stephan Körner & Peter Roquette (1976) "Abraham Robinson", Bulletin of the London Mathematical Society 8(3): 307–23 MR

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Abraham Robinson ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Abraham Robinson — Biographical Memoirs of the National Academy of Sciences
Kutateladze S.S., Abraham Robinson, the creator of nonstandard analysis 8 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Abraham Robinson", MacTutor Matematik Tarihi arşivi

[2] "Robinson biography". www-history.mcs.st-and.ac.uk. 31 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016.

[3] Hodges, W: "A Shorter Model Theory", sayfa 182. CUP, 1997

[4] "Abraham Robinson, Institute for Advanced Study". 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Sonsuz küçükler
Tarihçe	Neredeyse eşitlik (Adequality) Leibniz gösterimi İntegral sembolü Standart olmayan analizin eleştirisi The Analyst The Method of Mechanical Theorems Cavalieri priensibi Bölünmezler yöntemi
İlgili dallar	Standart olmayan analiz Standart olmayan hesap İç küme teorisi Sentetik diferansiyel geometri Düzgün sonsuz küçük analizi Yapıcı standart olmayan analiz Sonsuz küçük gerinim teorisi (fizik)
Biçimselleştirme	Diferensiyeller Hiper reel sayılar Dual sayılar Gerçeküstü sayılar
Bireysel kavramlar	Standart parça fonkisyonu Aktarma prensibi Hiper tam sayı Artış teoremi Monad İç küme Levi-Civita cismi Hiper sonlu küme Süreklilik yasası Taşma Mikro-süreklilik Homojenliğin aşkın yasası
Matematikçiler	Gottfried Wilhelm Leibniz Abraham Robinson Pierre de Fermat Augustin-Louis Cauchy Leonhard Euler
Kitaplar	Analyse des Infiniment Petits Elementary Calculus Cours d'Analyse

Abraham Robinson nedir?, Abraham Robinson anlamı nedir?, Abraham Robinson ne demektir?