National Basketball Association

NBA
Spor	Basketbol
Ülke	ABD; Kanada
Kuruluş	6 Haziran 1946
İlk sezon	1946-47
Takım sayısı	30
En başarılı takım	Boston Celtics; Los Angeles Lakers; (17 kez)
Son şampiyon	Denver Nuggets; (1. kez)
TV yayıncısı	NBA TV
Resmî site	nba.com
	2023-24 NBA sezonu

National Basketball Association (Türkçe: Ulusal Basketbol Birliği) veya kısaca NBA, ABD'de kurulmuş profesyonel basketbol ligi organizasyonudur.

Tüm dünyada en çok izlenen spor organizasyonlarından biridir. 1995 yılında lige 2 tane Kanada takımı katılmıştır. Bu takımlar Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies'tir. Toronto Raptors hâlâ Kanada takımı olsa da Vancouver Grizzlies kurulduğu bölgede yeterli ilgiyi bulamadığından dolayı Amerika'nın Memphis şehrine taşınmıştır. Bundan dolayı Raptors, NBA'deki Amerikan olmayan tek takımdır.

NBA'in resmî logosunda eski Los Angeles Lakers'lı oyuncu Jerry West'in silüeti bulunmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Haziran 1946 tarihinde Basketball Association of America (BAA) adıyla kuruldu. Bugünkü adı olan "National Basketball Association" (NBA,Ulusal Basketbol Birleşimi) ismi ise 1949 yılında ABD'de kurulmuş bir diğer profesyonel lig olan "National Basketball League" (NBL) ile birleşmesinden sonra alındı.

NBL 12 yıldır süren profesyonel bir lig olmasına rağmen genel olarak 3 yıllık BAA'nın önderliğinde kuruldu. Bunda, BAA'nın ülke çapında büyük şehirlerde yaygın bir lig olması sebepti. 1949 yılında iki ligin birleşmesinden dolayı 17 takımlı bir lig oluştu. Bu birleşme sonucu büyük şehirlerdeki büyük takımlar ile küçük kasaba takımlarının karışımı sonucu dengesiz bir lig oluştu.

1950'de lig 11 takıma düştü. 1954'te lig tarihinin en az takım sayısı olan 8 takım kaldı. Bu sekiz takım hala ligde mücadele eden Knicks, Celtics, Warriors, Lakers, Kings, Pistons, Hawks ve 76ers oldu. Bu arada takımlar küçük şehirlerden daha büyük şehirlere taşınmaya başladı. Örneğin Hawks Tri-Cities'ten Milwaukee'ye ve oradan St. Louis'e; Kings Rochester'den Cincinnati'ye ve Pistons Fort Wayne'den Detroit'e taşındı.

İlk Afroamerikan oyuncuların kontrat imzalamaya başladığı 1950'ler, 5 kez şampiyonluk kazanan Minneapolis Lakers'ın bariz bir üstünlüğü ile geçti.

1954 yılında lig maçlarındaki mücadeleyi hızlandırmak için hücum süresi 24 saniye olarak belirlendi.

1956 yılında çaylak pivot Bill Russell'ın Boston Celtics'e transfer olmasıyla ligin görünümü birden değişti. Zaten elinde Bob Cousy gibi yıldız bir guard bulunan Celtics, ligi domine etmeye başladı ve 13 sezonda 11 şampiyonluk kazandı. 1959 yılında başka bir efsane Wilt Chamberlain NBA'de oynamaya başladı ve tüm rekorları altüst etti. Russell ile Chamberlain'in çekişmesi hâlen takım sporlarında gelmiş geçmiş en ünlü çekişmelerden biri olarak kabul edilir.

Bu dönemde Lakers'ın Los Angeles'e taşınması ve bazı yeni takım eklemeleri ile ligin güç dengesi biraz oturmaya başladı.

1967 yılında ABA uzun adıyla "American Basketball Association" isimli başka bir lig kurulması ile ligin kalitesi bir kez daha tehlikeye girdi. New York Knicks, Denver Nuggets, Indiana Pacers ve San Antonio Spurs gibi bugün NBA'de mücadele eden takımları da içeren lig 1976'da NBA'le birleşti. Bu dönemde NBA'in Kareem Abduljabbar, Oscar Robertson gibi oyuncuları kendi bünyesine katabilmesi belki de NBA'in bu rekabetten üstün çıkmasını sağladı.

ABA ile birleşme sonucu takım sayısı 22'ye çıktı ve birleşmeden üç yıl sonra 1979 yılında ABA'da olan ama NBA'de olmayan üç sayı kuralı NBA tarafından kabul edildi.

Bu yıllardaki lig için diğer önemli olay ise lige katılan yeni oyuncular Larry Bird ve Magic Johnson'dır. Bu iki oyuncu hem lige yeni bir rekabet katmış hem de pek çok yeni izleyici çekmiştir. Bird, Celtics; Magic Johnson ise Lakers tarafından takımlarına katıldı ve Celtics 3, Lakers 5 şampiyonluk kazandı. 1989 yılında ligdeki takım sayısı 27'ye çıkarıldı.

1985 yılında Michael Jordan'ın lige girmesi ile NBA yepyeni bir görünüm kazandı ve 1990'lar Chicago Bulls'un etkinliğinde geçti. Bulls Michael Jordan'ın önderliğinde 6 şampiyonluk kazandı.

1990'larda ayrıca NBA dünya çapında büyük tanınma ve artık dünya çapında takip edilen bir lig konuma ulaştı. 1995 yılında ABD dışında Kanada'da Toronto Raptors ve Vancouver Grizzlies takımları kuruldu ve takım sayısı 29 oldu. 1992 yılında Rüya Takım (Dream Team) adıyla ilk defa NBA'in profesyonel oyuncuları Barselona'daki olimpiyatlara katıldı. Michael Jordan, Larry Bird ve Magic Johnson'lı ABD millî takımı her maçını farklı kazanarak Olimpiyat altın madalyası kazandı.

Uzun süre yabancı oyuncu almakta tereddüt eden takımlar bu dönemde Dražen Petrović, Vlade Divac gibi oyuncuların başarılı olmasıyla tüm dünyadaki ligleri taramaya ve yetenekli oyuncuları bünyelerine katmayan başladılar. 1994 yılında NBA'de MVP ödülünü Nijeryalı Hakeem Olajuwon kazandı. 2002 yılında İspanyol Pau Gasol yılın çaylak oyuncusu ödülünü kazandı. Yine 2002 yılında Çinli Yao Ming NBA Draftı'nda ilk sıradan seçildi.

1996 yılında kadınlar ligi "Women's National Basketball Association" (WNBA), 2002 yılında ise genç oyuncuların gelişmesi için rezerv lig konumunda "NBA Development League" kuruldu.

2004 senesinde daha önce New Orleans Hornets takımına ev sahipliği yapan Charlotte'da Bobcats takımı kuruldu ve takım sayısı 30'a yükseldi. 2007'de Alman oyuncu Dirk Nowitzki NBA normal sezon MVP'si oldu. Aynı sene içinde lige 1. sıradan bir İtalyan, Andrea Bargnani seçildi ve NBA finallerinin MVP'si de bir Fransız olan Tony Parker oldu.

2007'de ise NBA'in globalleşmesi sonucunda 50'den fazla uluslararası oyuncu, NBA takımlarında oynuyor. Ayrıca Toronto Raptors ilk defa bir NBA takımına Avrupalı bir genel menajer getirerek, bir ilke imza attı.

Sezon[değiştir | kaynağı değiştir]

Normal sezon[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaz tatilinin ardından Ekim ayı içinde takımlar antrenman için kampa girmeye başlarlar. Bu dönemde özellikle çaylak oyuncuların ligin zorluğuna alışmaları sağlanır ve takıma güç kazandırmak için çalışmalar yapılır. Ayrıca geniş kadro içinde takım için aktif olarak kullanılacak 12 oyuncu gerektiği durumlarda kullanılabilecek 3 adet sakat listesinde oyuncular belirlenir. Bu dönem sonrası yeni kurulan National Basketball Development League (Bir çeşit NBA'in rezerv ligi)'e gelişmesi için oyuncular gönderilir. Ve Kasım ayının ilk haftasında NBA Normal sezon maçlarına başlanır.

NBA genel olarak on beşer takımdan doğu ve batı olmak üzere iki konferansa bölünmüştür. Her konferans ise 3'e bölünmüştür ve bu toplam 6 grupta beşer takım vardır.

Normal sezon içinde bir takım toplam 41'ini iç sahada 41'ini deplasmanda olmak üzere 82 maç yapar. Ancak fikstür alışılmışın dışında aynı sırada devreli sistem gibi devam etmez. Her takım kendi grubundaki takımlarla bir sezonda 4 maç yapar. Kendi konferansında bulunan (doğu veya batı) ama diğer iki grupta bulunan takımlarla 3 veya 4 maç yapar. Diğer konferanstaki takımlarla ise iki maç yapar. Yoğun maç programı ve her takımın ülkenin diğer ucundaki takımla da sezon içinde oynama mecburiyeti nedeniyle fikstür ona göre düzenlenir ve takımlar turneye çıkar gibi deplasman maçlarına giderler ve sezon boyunca iki üç gün arayla üst üste maçlar yaparlar.

Şubat ayı içinde NBA All-Star maçı için lige ara verilir. Bu aradan sonra takımlar için takas dönemi sona erer. Bu tarihten sonra lig bitimine kadar takımlar kontratı olan oyuncuları takas edemezler. Ancak sözleşmesi olmayan oyuncuları kadrolarına katabilirler. Normal sezon maçları Nisan ayı içinde sona erer. Play-off'lardan önce özellikle NBA'de oynayan her oyuncu ve koç için son derece önemli olan sezon ödülleri verilir. Play-off'lar için verilenin dışında sezon için bir En Değerli Oyuncu (Most Valuable Player, MVP) ödülü verilir. Bunun dışında verilen ödüllerin bazıları şöyledir: Ligde ilk sezonunu geçiren oyuncular arasında verilen "Yılın Çaylağı (Rookie) ödülü; Takımlarının genel olarak ilk 5'inde yer almamalarında rağmen yedek kulübesinden (bench) gelerek en büyük faydayı sağlayan oyuncuların aldığı "En iyi 6. Adam Ödülü"; "En Çok Gelişme Gösteren Oyuncu Ödülü"; "En iyi Defansif Oyuncu Ödülü" ve "Yılın en iyi Koçu Ödülü" gibi...

Play-Off[değiştir | kaynağı değiştir]

NBA Play-offları Nisan sonunda başlar. İki konferanstan sekizer takımdan 16 takım play-offlarda oynamaya hak kazanır. İki konferans için de grup liderleri ve en iyi ikinci takım play-off sıralamasında ilk 4 sıraya yerleşir ve galibiyet sayılarına göre 1 ile 4 arasında yer alır.

Üst sırada olmak play-off'ta pek çok avantaj getirir. En önemli avantajlardan biri konferansta birinci sıradan play-off'a çıkan takım sekizinci sıradan çıkan takımla karşılaşır. Bu şekilde lider en kötü galibiyet yüzdesi olan takımla karşılaşmış olur ve bir çeşit seri başı uygulaması uygulanmış olur. İkinci takım yedinci ile, üçüncü altıncı ile ve dördüncü takım beşinci takımla ilk turda karşılaşır. Bunun dışında bir diğer avantaj ise daha iyi sıradan ligi tamamlayan takımın saha avantajına sahip olmasıdır. Bu avantaj ilk tur dahil tüm eşleşmelerde uygulanır. Böylece sezonu en iyi galibiyetle tamamlayan takım her zaman saha avantajına, yani kendi sahasında 7 maçın 4 ünü yapma imkanına sahip olur.

Play-offlar yedi maç üzerinden oynanır. Yani iki takımın üst üste yapacağı maçlarda 4 galibiyete ulaşan seriyi kazanır ve bir sonraki rakiple eşleşir. Dört galibiyeti bulamayan takım doğrudan elenir. İkinci turda 1. ile 8. galibi ile 4.-5. galibi karşılaşırken; 2.-7. takımların eşleşmesinden üstün çıkan takım ise 3.-6. takımın galibi ile eşleşir. Finale kadar maçların oynanacağı sistem şu şekildedir: 2 - 2 - 1 - 1 - 1 (Önce saha avantajı olan takım başlar) Böylece ligi ön sırada bitiren takım her zaman avantajlı olur. Konferans finalinden sonra Konferans Şampiyon'u belli olur ve iki takım NBA Finali'nde karşılar. O zaman seri yine 2 - 2 - 1 - 1 - 1 sırasıyla sahalarda oynanır.

NBA Finali iki konferans şampiyonu arasında yine 7 maç üzerinden Haziran ayında oynanır. Kazanan takımın menajeri ve koçu da dahil olmak üzere tüm oyunculara Şampiyonluk Yüzüğü verilir.

Takımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Konferansı
Güneydoğu Grubu	Atlanta Hawks	Charlotte Hornets	Miami Heat	Orlando Magic	Washington Wizards
Merkez Grubu	Chicago Bulls	Cleveland Cavaliers	Detroit Pistons	Indiana Pacers	Milwaukee Bucks
Atlantik Grubu	Boston Celtics	Brooklyn Nets	New York Knicks	Philadelphia Sixers	Toronto Raptors
Batı Konferansı
Güneybatı Grubu	Dallas Mavericks	Houston Rockets	Memphis Grizzlies	New Orleans Pelicans	San Antonio Spurs
Kuzeybatı Grubu	Denver Nuggets	Minnesota Timberwolves	Oklahoma City Thunder	Portland Trail Blazers	Utah Jazz
Pasifik Grubu	Golden State Warriors	Los Angeles Clippers	Los Angeles Lakers	Phoenix Suns	Sacramento Kings

Doğu Konferansı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölüm	Takım	Şehir	Renkler	Karşılaşma alanı	Kuruluş
Atlantik	Boston Celtics	Boston, Massachusetts	Yeşil, Beyaz, Siyah ^[1]	TD Garden	1946
	Brooklyn Nets	Brooklyn, New York	Gece yarısı Mavisi, Kırmızı ve Gümüş	Barclays Center	1967
	New York Knicks	New York, New York	Portakal, Beyaz, Mavi ve Siyah	Madison Square Garden	1946
	Philadelphia 76ers	Philadelphia, Pensilvanya	Kırmızı, Beyaz ve Mavi	Wells Fargo Center	1939
	Toronto Raptors	Toronto, Ontario	Kırmızı, Siyah ve Beyaz	Air Canada Centre	1995
Merkez	Chicago Bulls	Chicago, Illinois	Kırmızı, Siyah, Beyaz	United Center	1966
	Cleveland Cavaliers	Cleveland, Ohio	Şarap, Altın, Deniz Mavisi, Beyaz ve Kırmızı	Rocket Mortgage FieldHouse	1970
	Detroit Pistons	Auburn Hills, Michigan (Detroit yörekenti)	Kırmızı, Mavi ve Beyaz	The Palace of Auburn Hills	1941
	Indiana Pacers	Indianapolis, Indiana	Deniz Mavisi, Altın, Beyaz	Bankers Life Fieldhouse	1967
	Milwaukee Bucks	Milwaukee, Wisconsin	Yeşil, Gümüş, Beyaz, Kırmızı	Fiserv Forum	1968
Güneydoğu	Atlanta Hawks	Atlanta, Georgia	Deniz Mavisi, Kırmızı ve Gümüş	Philips Arena	1946
	Charlotte Hornets	Charlotte, Kuzey Karolina	Portakal, Mavi, Siyah ve Gümüş	Time Warner Cable Arena	2004
	Miami Heat	Miami, Florida	Siyah, Kırmızı, Beyaz ve Sarı	American Airlines Arena	1988
	Orlando Magic	Orlando, Florida	Beyaz, Mavi, Gümüş ve Siyah	Amway Center	1989
	Washington Wizards	Washington	Mavi, Siyah ve Altın	Verizon Center	1961

Batı Konferansı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölüm	Takım	Şehir	Renkler	Karşılaşma Alanı	Kuruluş
Güneybatı	San Antonio Spurs	San Antonio, Texas	Siyah ve Gümüş	AT&T Center	1967
	Houston Rockets	Houston, Texas	Kırmızı, Beyaz ve Gümüş	Toyota Center	1967
	Memphis Grizzlies	Memphis, Tennessee	Deniz Mavisi, Açık Mavi, Duman Mavisi ve Altın	FedEx Forum	1995
	New Orleans Pelicans	New Orleans, Louisiana	Lacivert, Altın ve Kırmızı	Smoothie King Center	1988
	Dallas Mavericks	Dallas, Teksas	Deniz Mavisi, Kraliyet Mavisi, Gümüş ve yeşil	American Airlines Center	1980
Kuzeybatı	Denver Nuggets	Denver, Colorado	Bebek Mavisi, Altın ve Kobalt Mavisi	Pepsi Center	1967
	Minnesota Timberwolves	Minneapolis, Minnesota	Orman Yeşili, Siyah, Açık Kahverengi ve Mavi	Target Center	1989
	Portland Trail Blazers	Portland, Oregon	Siyah, Kırmızı, Gümüş ve Beyaz	Moda Center	1970
	Oklahoma City Thunder	Oklahoma City, Oklahoma	Açık Mavi ve Sarı	Chesapeake Energy Arena	2008
	Utah Jazz	Salt Lake City, Utah	Deniz Mavisi, Barut Mavisi ve Beyaz	Vivint Smart Home Arena	1974
Pasifik	Golden State Warriors	Oakland, California	Deniz Mavisi, Portakal ve Altın	Chase Center	1946
	Los Angeles Clippers	Los Angeles	Kırmızı, Beyaz ve Mavi	Staples Center	1970
	Los Angeles Lakers	Los Angeles	Mor, Altın ve Beyaz	Staples Center	1946
	Phoenix Suns	Phoenix, Arizona	Mor, Portakal ve Gri	Footprint Center	1968
	Sacramento Kings	Sacramento, California	Mor, Gümüş, Beyaz ve Siyah	Sleep Train Arena	1945

Eski takımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Anderson Packers 1949-1950
Baltimore Bullets 1947-1955
Chicago Stags 1946-1950
Cleveland Rebels 1946-1947
Detroit Falcons 1946-1947
Indianapolis Jets 1948-1949
Indianapolis Olympians 1949-1953
Pittsburgh Ironmen 1946-1947

Providence Steamrollers 1946-1949
Saint Louis Bombers 1946-50
Sheboygan Redskins 1949-50
Seattle SuperSonics 1967-2008
Toronto Huskies 1946-47
Washington Capitols 1946-51
Waterloo Hawks 1949-50
Washington Bullets
Vancouver Grizzlies

Şampiyonluklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Şampiyonluk	Takım
17	Boston Celtics • LA Lakers
7	Golden State Warriors
6	Chicago Bulls
5	San Antonio Spurs
3	Detroit Pistons • Miami Heat
2	Houston Rockets • New York Knicks • Philadelphia 76ers • Milwaukee Bucks
1	Atlanta Hawks • Portland Trail Blazers • Sacramento Kings • Washington Wizards • Dallas Mavericks • Cleveland Cavaliers • Toronto Raptors • Denver Nuggets

NBA Şampiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Parantez içi sayılar, toplam unvanı göstermektedir

Şampiyon takımlara Larry O'Brien kupası verilmektedir. En çok şampiyon olan takımlar, on yedişer şampiyonlukla Los Angeles Lakers ve Boston Celtics'tir.

NBA şampiyonu Antrenörler[değiştir | kaynağı değiştir]