II. Gubaz

II. Gubaz
გუბაზ II
II. Gubaz ; გუბაზ II
Lazika kralı
Hüküm süresi	y. 541-555
Önce gelen	I. Tsate ya da Opsite
Sonra gelen	II. Tsate
Ölüm	555
Annesi	Valeriana

II. Gubaz (Gürcüce: გუბაზ II, Yunanca: Γουβάζης; ö. 555), yaklaşık 541 yılından suikasta uğradığı 555 yılına kadar Lazika'ya hükmeden kraldır. İlk başta Bizans İmparatorluğu'nun vasalı olarak tahta çıktı ancak Bizans makamlarının ağır uygulamaları sonucunda Bizans'ın başlıca rakibi Sasani İmparatorluğu'ndan yardım almaya çalıştı. Lazika Savaşı'nın liderlerinden biriydi. 541'de Sasani ordusunun yardımı ile Bizanslılar, Lazika'dan gönderildi; ancak Sasaniler ülkeyi işgal etti. Bunun üzerine 548'de Bizans'tan yardım isteyen Gubaz, sonraki birkaç yıl boyunca Bizans'ın müttefiki olarak kaldı. İki imparatorluk Lazika'nın kontrolü için savaşırken, Petra Kalesi mücadelenin odak noktası olmuştu. Sonunda Gubaz, savaştan bir sonuç alınamaması üzerine Bizans generalleriyle kavga etti ve sonrasında generaller tarafından öldürüldü.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Gubaz'ın annesi Valeriana, Bizanslıydı. I. Tsate'nin Valeriana ile olan evliliği, Lazika soyluları ve Bizans elitleri arasında kaydedilen en eski evlilik olarak gözükmektedir.^[1] Genellikle senatör aristokrasisinden olmak üzere, Bizanslı kadınlarla evlenmek Laz kraliyet ailesinde yaygındı: Gubaz'ın amcası Kral Opsite (tam olarak hangi tarihlerde hüküm sürdüğü bilinmiyor), Bizanslı soylulardan Theodora ile evliydi. Gubaz'ın kendisinden sonra tahta geçen Tsate adlı küçük kardeşi ve isimsiz bir kız kardeşi olduğu bilinmektedir. Evli ve çocukları olan Gubaz'ın ne çocuklarının ne de karısının adı bilinmektedir.^[2]^[3] Gubaz'ın babasının adı, antik yıllarda yazılmış kaynaklarda geçmemektedir. Cyril Toumanoff, Gubaz'ın Kral I. Tsate'nin oğlu olduğunu ve ondan sonra tahta geçtiğini, ayrıca amcası Opsite'nin asla bir kral olarak Lazika'yı yönetmediğini varsaymıştır.^[4]

Gubaz'ın tahta çıkma tarihi bilinmemekle birlikte, ilk kez Lazların kralı olarak onaylandığı 541'e yakın bir tarihte olduğu belirtilmektedir. İmparatorluk sarayında bir makam olan silentiarius makamında olduğundan, tahta çıkışından önce Bizans'ın başkenti Konstantinopolis'te birkaç yıl yaşamış olması ihtimalinin yanı sıra; tahta çıkışından sonra onursal bir atama olarak bu unvanın kendisine verilmesi ihtimali de bulunmaktadır.^[5]

İran'a sığınması[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Hüsrev'in yer aldığı Drahmi (r. 531-579)

Lazika; Kral I. Tsate, Sasani egemenliğini 522 yılında reddettiğinden beri Bizans'a bağımlı bir devlet olmuştu. Ancak İmparator I. Justinianus döneminde uygulanan Bizans tedbirleri Lazika halkı tarafından hoş karşılanmadı. Özellikle magister militum İoannis Tzibus tarafından bir ticaret tekeli kurulması ve Petra şehrinde Lazika'ya yapılan ithalatın sıkı bir şekilde kontrol edilmesi, Gubaz'ın Sasani Şahı I. Hüsrev'den yardım istemesiyle sonuçlandı.^[6]^[7]

540'ta Hüsrev, Bizans eyaleti Mezapotamya'yı işgal ederek 532 yılında imzalanan Sürekli Barış'ı bozdu.^[8] 541 baharında, Laz rehberler liderliğindeki Hüsrev ve askerleri, dağın üstünden geçerek Lazika'ya (Gubaz'ın gösterdiği yere) ulaştılar. İoannis Tzibus komutasındaki Bizanslılar, Petra'da Sasani birliklerine karşı direndiler; ancak Tzibus öldürüldü ve kale de bir süre sonra düştü.^[9]^[10] Hüsrev, Petra'ya bir Sasani garnizonu bıraktı ve ülkeyi terk etti. Bir süre sonra Lazlar, Hristiyan olmalarından dolayı Sasanilerin Zerdüştçülük dinine sıcak bakmamaları ve Karadeniz ile Bizans arasındaki ticaretin sona ermesinden etkilenerek durumdan rahatsız olmaya başladılar.^[11]^[12] Prokopius'un yazdıklarına göre, Lazika'nın stratejik konumunun farkında olan Hüsrev, Lazları başka bölgelere yerleştirmek ve onların yerine Sasani halkını Lazika'ya koymak niyetindeydi. Bu amaç doğrultusundan ilk adım olarak, Gubaz'a suikast düzenlemeyi planladı. Hüsrev'in niyetine karşı önceden uyarılan Gubaz, tekrar Bizans'a bağlandı.^[5]^[12]^[13]

Bizans'a yeniden bağlanması[değiştir | kaynağı değiştir]

548'de Justinianus, Lazika'ya Dagisthaios komutasında 8.000 kadar adam gönderdi. Lazika kuvvetleriyle birleşen Bizans birlikleri, Petra'daki Sasani garnizonunu kuşattı. Dagisthaios, Lazika'ya giden dağ geçitlerini kontrol etmeyi ihmal etti ve Mihr-Mihroe komutasındaki daha büyük bir Sasani askerî birliği bölgeye gelerek kuşatmayı büyüttü.^[13]^[14]^[15] Yine de Sasaniler yeterli kaynağa sahip değildi. Petra'daki garnizonu güçlendiren ve tedarik yollarını güvence altına alması için bölgeye Fariburz komutasında 5.000 asker daha bırakan Mihr-Mihroe, Lazika'dan ayrıldı. Ertesi yılın ilkbaharında güçlerini birleştiren Gubaz ve Dagisthaios, yaptıkları saldırı ile Phabrizus'un ordusunu yok ettiler ve hayatta kalan askerleri İberya'ya sürdüler. Aynı yılın yazında, Gubaz'ın ordusu Horyanların önderlik ettiği yeni bir Sasani ordusuna karşı bir zafer daha kazandı. Ancak müttefikler, bir başka Sasani ordusunun Petra'yı takviye etmesini engelleyemedi. Bunun sonucunda Dagisthaios geri çağrıldı ve yerine Bessas gönderildi.^[16]^[17]^[18]

550 yılında Sasani yanlısı bir isyan, Lazika'nın kuzey komşusu olan Abazglar arasında patlak verdi. Gubaz ile kavgalı olan yüksek rütbeli soylu bir Laz Terdet, isyanı fırsat bilerek Tzibile Kalesi'ni Sasanilere verdi. Ardından, Lazika Krallığı altındaki toplumlardan biri olan Apsililer kaleyi yeniden ele geçirseler de İoannis Guzes tarafından ikna edilinceye kadar Lazika egemenliğinde olmayı reddettiler.^[19]^[20] 551'de Bizanslılar, sonunda Petra'yı ele geçirip yerle bir etti. Ancak Mihr-Mihroe komutasındaki yeni bir ordu, Lazika'nın doğu kesimi üzerinde bir Sasani kontrolü sağladı. Lazika'daki Bizans kuvvetleri Fasis Nehri'nin ağzının batısına çekilirken, Gubaz ve ailesinin de içlerinde olduğu Lazlar dağlara sığındılar. Gubaz, 551-552 kışında Mihr-Mihroe tarafından gönderilen elçilerin sunduğu barış tekliflerini reddetti. 552'de takviyeler alan Sasanilerim kaleye yaptıkları saldırılar, Bizanslılar ve Lazlar tarafından püskürtüldü.^[21]^[22]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Sonraki iki yıl boyunca Bizanslılar, Lazika'daki kuvvetlerini arttırmalarına rağmen nihai bir başarı elde edemediler. Bunun sonucunda Gubaz, Justinianus'a yenilginin sorumlusu olarak generallerin yetersizliğini gösteren ve generalleri suçlayan bir yazı yazdı. Bessas Konstantinopolis'e geri çağrıldı; fakat diğer iki general, Martinus ve sakellarios Rusticus, Gubaz'dan kurtulmaya karar verdi. Konstantinopolis'e, Gubaz'ı Sasanilerle ilişki kurmakla suçlayan bir mesaj gönderdiler. Justinianus, Gubaz'ın kendisini sorgulamasını amaçlayarak iki generale gerektiğinde zor kullanarak onu tutuklama yetkisi verdi. Eylül/Ekim 555 döneminde iki Bizans generali, Gubaz'ı, Sasanilere ait bir kalenin kuşatılmasını gözlemlemeye davet etti. Bir araya geldiklerinde, Rusticus'un kardeşi İoannis, kralı hançer ile bıçakladı. Attan düşen Gubaz, Rusticus'un hizmetçilerinden birinin kendisine son darbeyi vurmasıyla öldürüldü.^[23]^[24]^[25]

Gubaz suikastının ardından Lazlar, bir süre Sasanilere karşı olan saldırılara katılmayı bıraktılar. Onoguris Kalesi'ne karşı yapılan bir Bizans saldırısı başarısızlıkla sonuçlandı. Lazlardan oluşan bir meclis, olayları Justinianus'a bildirerek soruşturma başlatılmasını ve Gubaz'ın küçük erkek kardeşi Tsate'nin kral olmasını istedi. Bu sırada Konstantinopolis'te yaşayan Tsate, Lazika'nın yeni kralı oldu. Bizans imparatoru istekleri kabul ederek Gubaz'ın öldürülmesinin araştırması için Athanasius (belki de aynı adı taşıyan eski praefectus praetorio) adında "önde gelen bir senatör" ve Lazika tahtına çıkması için Tsate'yi Lazika'ya gönderdi. Athanasius'un soruşturması, Gubaz'a yapılan ihanet suçlamalarını temizledi. 556 sonbaharında Rusticus ve kardeşi İoannis suçlu bulunarak idam edildiler; ancak Martinus sadece görevinden azledildi.^[26]^[27]^[28]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Lazika Halk Meclisi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ Braund 1994, s. 286
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 955, 1242
^ Bury 1958, s. 100
^ Toumanoff 1980, ss. 78-85
^ ^a ^b Martindale, Jones & Morris 1992, s. 559
^ Martindale, Jones & Morris 1992, s. 638
^ Bury 1958, ss. 100-101
^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 102ff
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 639
^ Bury 1958, ss. 101-102
^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 115-116
^ ^a ^b Bury 1958, s. 113
^ ^a ^b Greatrex & Lieu 2002, s. 117
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 380-381
^ Bury 1958, ss. 113-114
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 381-382
^ Bury 1958, s. 114
^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 117-118
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 1221
^ Greatrex & Lieu 2002, s. 118
^ Martindale, Jones & Morris 1992, s. 560
^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 118-120
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 841, 1103-1104
^ Bury 1958, s. 118
^ Greatrex & Lieu 2002, ss. 120-121
^ Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 144, 560, 661, 847, 1104
^ Bury 1958, ss. 118-119
^ Greatrex & Lieu 2002, s. 121

Genel

Braund, David (1994). Georgia in Antiquity: A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BC–AD 562. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0198144733.
Bury, John Bagnell (1958). History of the Later Roman Empire: From the Death of Theodosius I to the Death of Justinian, Volume 2. Mineola, New York: Dover Publications, Inc. ISBN 0-486-20399-9. 10 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). Londra, United Kingdom: Routledge. ISBN 0-415-14687-9.
Martindale, John R.; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., (Ed.) (1992). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume III: A.D. 527–641. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20160-5. 9 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.
Toumanoff, Cyril (1980). "How Many Kings Named Opsites?". Coddington, John Insley; Thompson, Neil D.; Anderson, Robert Charles (Ed.). A Tribute to John Insley Coddington on the Occasion of the Fortieth Anniversary of the American Society of Genealogists. Association for the Promotion of Scholarship in Genealogy. 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2018.

Önce gelen I. Tsate ya da Opsite	Lazika kralı ca. 541-555	Sonra gelen II. Tsate

[1] Braund 1994, s. 286

[2] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 955, 1242

[3] Bury 1958, s. 100

[4] Toumanoff 1980, ss. 78-85

[PLRE559-5] Martindale, Jones & Morris 1992, s. 559

[6] Martindale, Jones & Morris 1992, s. 638

[7] Bury 1958, ss. 100-101

[8] Greatrex & Lieu 2002, ss. 102ff

[9] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 559, 639

[10] Bury 1958, ss. 101-102

[11] Greatrex & Lieu 2002, ss. 115-116

[Bury_1958_113-12] Bury 1958, s. 113

[Greatrex_2002_117-13] Greatrex & Lieu 2002, s. 117

[14] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 380-381

[15] Bury 1958, ss. 113-114

[16] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 381-382

[17] Bury 1958, s. 114

[18] Greatrex & Lieu 2002, ss. 117-118

[19] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 1221

[20] Greatrex & Lieu 2002, s. 118

[21] Martindale, Jones & Morris 1992, s. 560

[22] Greatrex & Lieu 2002, ss. 118-120

[23] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 560, 841, 1103-1104

[24] Bury 1958, s. 118

[25] Greatrex & Lieu 2002, ss. 120-121

[26] Martindale, Jones & Morris 1992, ss. 144, 560, 661, 847, 1104

[27] Bury 1958, ss. 118-119

[28] Greatrex & Lieu 2002, s. 121

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

II. Gubaz

II. Gubaz

II. Gubaz

II. Gubaz

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

İran'a sığınması[değiştir | kaynağı değiştir]

Bizans'a yeniden bağlanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Konu ve İçerikler Kategorisinden Haberler