Willard Van Orman Quine (/kıvayn/; yakın çevresi "Van" olarak bilir; 25 Haziran 1908 - 25 Aralık 2000), analitik felsefe geleneğinden Amerikalı filozof ve mantıkçı. "Yirminci yüzyılın en etkili filozoflarından biri" sayılır.^[1] 1930'dan 70 yıl sonraki ölümüne kadar Quine sürekli olarak Harvard Üniversitesi ile öyle ya da böyle yakından ilgiliydi, önce bir öğrenci; sonra da bir profesör olarak. 1956-78 yıllarında Harvard Edgar Pierce Felsefe Kürsüsünde ders verdi.

Quine bir mantık ve küme kuramı öğretmeniydi. Birinci dereceden mantığın kelimenin gerçek anlamıyla tek mantık olduğu görüşü ile ünlüydü ve "Yeni Temeller" (İng. "New Foundations") denen kendine has bir matematik ve küme kuramı sistemi geliştirdi. Matematik felsefesi alanında, o ve Harvard iş ortağı Hilary Putnam matematiksel varlıkların gerçekliğine dair bir kanıt olan "Quine-Putnam Zorunluluk Tezini" geliştirdi.^[2] Ancak o, felsefenin kavramsal çözümleme olmadığı fakat bilimin bir devamı; deneysel bilimlerin soyut dalı olduğu görüşünün bir savunucusuydu. Bu, "Bilim felsefesi felsefeye yeter" şeklindeki ünlü sözüne yol açtı.^[3] Kendisi "bilimi, bilimin kaynaklarının kendilerini kullanarak anlamak için sistematik bir çaba" yürüttü^[4] ve "yalnızca duyu girdilerini temel alarak nasıl da detaylı bilimsel kuramlar geliştirebildiğimizin bilimsel bir açıklamasını" yapmaya çalışan etkili bir doğallaştırılmış epistemoloji geliştirdi.^[4] Ayrıca Duhem-Quine Tezi olarak bilinen ontolojik göreceliliğin bir türünü savundu.

Başlıca eserleri arasında Bertrand Russell'ın açıklamalar kuramını geliştiren ve Quine'ın meşhur özdeyişi "Var olmak, bir değişkenin değeri olmaktır." özdeyişini içeren "On What There Is," ve analitik-sentetik ayrımına ve indirgemeciliğe saldıran; o sırada popüler olan mantıksal olguculuğu reddeden ve yerine anlambilimsel bütünlükçülüğün bir türünü savunan "Deneyciliğin İki Dogması" bulunur. Diğer önemli eserleri arasında tutarlıcılığın bir halini savunan "The Web of Belief "ve bu konumu ilerleten ve Quine'ın meşhur çevirinin belirsizliği tezini sunarak davranışçı bir anlam kuramını savunan "Word and Object" (1960) vardır.

Analitik filozoflar arasında 2009'da yapılan bir anket Quine'ı son iki yüzyılın en önemli beşinci filozofu olarak konumlandırdı.^[5] 1993'te "dil ve iletişiminin öğreniminin toplumsal olarak erişilebilir delil üzerine temellendirildiği ve bu olgunun bilgi ve dilbilimsel anlam kuramları için önemine dair sistemik ve etkilin tartışmaları" için ilk Mantık ve Felsefe Shock Ödülü ile ödüllendirildi.^{[kaynak belirtilmeli]} 1996'da "mantık, epistemoloji ve bilim felsefesi ve dil felsefesi üzerine anahtar içgörülerini temel alan sayısız kuram ortaya atarak 20. yy. da felsefenin ilerleyişine yaptığı göze çarpan katkısı" için Kyoto Sanat ve Felsefe Ödülüne layık görüldü.^[6]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Quine ebeveynleri ve büyük erkek kardeşi Robert Cloyd ile yaşadığı Akron, Ohio'da büyüdü. Babası, Cloyd Robert, bir tekstil girişimcisi ve lastik kalıpları üreten Akron Teçhizat Şirketinin kurucusuydu;^[7] annesi, Harriett E., bir öğretmen ve sonradan ev kadınıydı.^[8] Quine gençliğinde bir ateistti.^[9]

Eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Quine Oberlin Kolejinden 1930 yılında matematik alanında lisansını aldı, 1932'de ise Harvard Üniversitesinden felsefe alanında doktorasını aldı. Tez danışması Alfred North Whitehead idi. Ardından burada akademi üyesi olarak atandı, bu da onu dört yıl boyunca ders verme zorunluluğundan muaf tuttu. 1932-33 akademik yılı sırasında, Sheldon'da bir akademi üyeliği sayesinde Avrupa'ya seyahat etti; Stanislaw Lesniewski ve Alfred Tarski gibi Polonyalı mantıkçılar ve Rudolf Carnap ve mantıksal olgucu A. J. Ayer gibi Viyana Çevresi'nin üyeleri ile tanıştı^[8]

İkinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Quine, Tarski'nin Eylül 1939'da Cambridge'deki Unity of Science Kongresine davet edilmesini sağladı, bir Yahudi olan Tarski için bu, Üçüncü Reich Polonya'yı işgal edip İkinci Dünya Savaşı'nı başlattıktan sonra Danzig'den kalkan son gemi ile olabilirdi. Tarski savaşı sağ geçirdi ve ABD'de 44 yıl daha çalıştı. Savaş sırasında Quine, Brezilya ve Portekiz'de mantık üzerine dersler verdi; ABD Donanmasında bir askeri istihbarat görevinde bulundu, Alman denizaltılarından gelen mesajları çevirerek yüzbaşı rütbesine ulaştı.^[8] Quine anadili olan İngilizcenin yanı sıra Fransızca, İspanyolca, Portekizce ve Almanca dillerinde ders verebilirdi.

Kişisel Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

İki evlilikten dört çocuğu oldu.^[8] Gitar sanatçısı Robert Quine yeğeniydi.

Quine siyasi bakımdan muhafazakardı, ancak yazılarının çoğunluğu felsefenin siyasetten ayrık olan teknik kısımları ile ilgiliydi.^[10] Ancak, bazen, bazı muhafazakar görüşleri savunan yazılar üretti; örneğin, ahlaki sansürün lehinde yazdığı zaman olduğu gibi.^[11] Ancak otobiyografisinde savaş sonrası ABD akademisyenlerine eleştiri de yöneltmiştir.^[12][12]

Harvard[değiştir | kaynağı değiştir]

Harvardda Quine David Lewis, Gilbert Harman, Dagfinn Føllesdal, Hao Wang, Hugues LeBlanc, Henry Hiz ve George Myro gibi kişilerin tezlerine danışmanlık yaptı. 1964-64 akademik yılı boyunca, Quine Wesleyan Üniversitesindeki İleri Araştırmalar Merkezinde fakülte üyeliği yaptı.^{[kaynak belirtilmeli]} 1980'de Quine'a İsveç'deki Uppsala Üniversitesinin sosyal bilimler fakültesinden fahri doktora verildi.^[13]

Quine'ın öğrencisi Dagfinn Føllesdal onun yaşamının sonuna doğru hafıza kaybı yaşadığını söyledi. Kısa süreli hafızasının kaybı o kadar şiddetliydi ki kanıtlarını devam ettirmekte bile zorlandı. Quine Word and Object eserine gerekli düzenlemeleri yapma projesinde de kayda değer bir zorluk yaşadı. Ölmeden önce Quine, Morton White'a: "Hastalığımın adının ne olduğunu hatırlamıyorum, Althusser veya Alzheimer idi, ama hatırlayamadığıma göre Alzheimer olmalı." diye yazmıştır. Hastalığından dolayı 2000 yılında yılbaşı günü öldü.^[14]

Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçme Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1951 (1940). Mathematical Logic. Harvard Univ. Press. ISBN 0-674-55451-5.
• 1966. Selected Logic Papers. New York: Random House.
• 1970. The Web of Belief. New York: Random House.
• 1980 (1941). Elementary Logic. Harvard Univ. Press. ISBN 0-674-24451-6.
• 1982 (1950). Methods of Logic. Harvard Univ. Press.
• 1980 (1953). From a Logical Point of View. Harvard Univ. Press. ISBN 0-674-32351-3. Contains "Two dogmas of Empiricism.13 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
• 1960 Word and Object. MIT Press; ISBN 0-262-67001-1. The closest thing Quine wrote to a philosophical treatise. Chpt. 2 sets out the indeterminacy of translation thesis.
• 1976 (1966). The Ways of Paradox. Harvard Univ. Press.
• 1969 Ontological Relativity and Other Essays. Columbia Univ. Press. ISBN 0-231-08357-2. Contains chapters on ontological relativity, naturalized epistemology and natural kinds.
• 1969 (1963). Set Theory and Its Logic. Harvard Univ. Press.
• 1985 The Time of My Life - An Autobiography. Cambridge, The MIT Press. ISBN 0-262-17003-5. 1986: Harvard Univ. Press.
• 1986 (1970). The Philosophy of Logic. Harvard Univ. Press.
• 1987 Quiddities: An Intermittently Philosophical Dictionary. Harvard Univ. Press. ISBN 0-14-012522-1. A work of essays, many subtly humorous, for lay readers, very revealing of the breadth of his interests.
• 1992 (1990). Pursuit of Truth. Harvard Univ. Press. A short, lively synthesis of his thought for advanced students and general readers not fooled by its simplicity. ISBN 0-674-73951-5.

Önemli Makaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1946, "Concatenation as a basis for arithmetic." Reprinted in his Selected Logic Papers. Harvard Univ. Press.
• 1948, "On What There Is", Review of Metaphysics. Reprinted in his 1953 From a Logical Point of View. Harvard University Press.
• 1951, "Two Dogmas of Empiricism", The Philosophical Review 60: 20–43. Reprinted in his 1953 From a Logical Point of View. Harvard University Press.
• 1956, "Quantifiers and Propositional Attitudes," Journal of Philosophy 53. Reprinted in his 1976 Ways of Paradox. Harvard Univ. Press: 185–96.
• 1969, "Epistemology Naturalized" in Ontological Relativity and Other Essays. New York: Columbia University Press: 69–90.
• "Truth by Convention," first published in 1936. Reprinted in the book, Readings in Philosophical Analysis, edited by Herbert Feigl and Wilfrid Sellars, pp. 250–273, Appleton-Century-Crofts, 1949.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Rudolf Carnap
• Alfred Jules Ayer
• Bertrand Russell

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Willard Van Orman Quine—Philosopher and Mathematician. 18 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. By his son; includes complete bibliography of Quine's writings, students, art, memorials, and list of travels
• Obituary from The Guardian: "Philosopher whose revolutionary ideas challenged the accepted way we look at ourselves and our universe 24 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
• Text of "Two Dogmas of Empiricism13 Kasım 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."
• Text of "On Simple Theories Of A Complex World 12 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]