Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.^[1]

Uçuş planında uçak modeli, ID kodu, rengi, yolcu sayısı, kalkış ve varış meydanı, rotası, tahmini varış zamanı gibi pek çok hane bulunur. Bu bilgiler hava trafiğinin düzenlenmesi ve uçuş emniyetinin artırılmasının yanı sıra özellikle arama-kurtarma faaliyetlerinde görevlilere yardımcı olur.

Kontrollü hava sahalarında alet uçuşu yapan uçaklar meteorolojik şartlara bakmaksızın uçuş planı doldurmak ve plandaki hususlarla ilgili ATC kleransı (resmî müsaade) almak zorundadır.^[2] ATC'ye haber vermeden uçuş planındaki rota, bekleme ve yaklaşma gibi hususlarda değişiklik yapılmamalıdır.

Booking out[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir meydandan ayrılacak tüm uçakların (varsa) ATC veya diğer hava trafik üniteleri ile temasa geçip ayrılış rezervasyonu (booking out) yapması zorunludur ve bu rezervasyon uçuş planı yerine geçmez.^[3] Bununla birlikte uçuş planı olan bir uçağın booking out yapması gerekli değildir.

Uçuş planı doldurulması gereken durumlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki durumlarda kaptanın veya tayin ettiği bir yetkilinin uçuş planı doldurması zorunludur.^[3]

• FIR hattı katedilen uçuşlar
• A sınıfı hava sahalarındaki tüm uçuşlar
• Kontrollü hava sahalarında IMC veya gece uçuşları (SVFR dahil)^[4]
• Kontrollü hava sahalarında IFR olarak gerçekleştirilecek tüm uçuşlar.
• B, C ve D sınıfı kontrollü hava sahalarındaki tüm uçuşlar (hava koşullarına bakılmaksızın)^[4]
• D sınıfı hava sahalarındaki CTR ve CTA'lardaki tüm uçuşlar (Bu gereklilik R/T ile halledilebilir)
• UIR'lerdeki tüm uçuşlar
• Varış meydanının 40 km'den (21,6 nm) uzak ve izin verilen maksimum ağırlığın 5.700 kg'den fazla olduğu uçuşlar
• Tavsiyeli yollarda (ADR) hava trafik tavsiye hizmeti (ATAS) kullanılacak uçuşlar

Gece uçuşu "tek başına" uçuş planı gerektirmez. Benzer şekilde open-FIR'daki (G sınıfı hava sahası) IFR uçuşlar "tek başına" uçuş planı gerektirmez.

Uçuş planı zorunlu haller dışındaki tüm uçuşlar için de doldurulabilir.^[4] Örneğin görsel nirengilerin zor tespit edileceği deniz kıyısından en az 10 nm uzaktaki veya arama-kurtarma hizmetlerinin zor gerçekleştirileceği seyrek yerleşimli arazi üzerindeki VFR veya IFR uçuşlar ile halihazırda arama-kurtarma çalışması yapılmakta olan araziler üzerinde gerçekleşecek uçuşlarda uçuş planı doldurulması tavsiye edilir.^[4]

Zaman kısıtlamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçuş planı rule veya motor çalıştırmadan (start-up) en az 30 dakika önce gönderilmelidir. Londra gibi yoğun kontrol üniteleri minimum 60 dakika talep edebilirler. ICAO'ya göre VFR uçuş planları 60 dakika önce gönderilmelidir. Uçuş planı havada bildirilebilir (doldurulabilir); ancak kontrollü hava sahasına girilecekse, en az 10 dakika öncesinde bildirilmelidir.^[3]

Kalkış meydanında hava trafik hizmeti ünitesi (ATSU) yoksa, uçuş planı telefon veya faks ile daha önceden belirlenmiş olan büyük bir meydandaki üniteye bildirilebilir. Bu durumda "sorumluluk sahibi" bir kimse uçak kalkış yaptıktan sonra ana ATSU'ya kalkış zamanını bildirmekle görevlendirmelidir. Bu uygulamanın amacı, uçak varış meydanına ulaşmazsa arama-kurtarma birimlerine haber verilmesini sağlamaktır.^[5]

Eğer uçağın takoz çıkarma (EOBT) zamanı 30 dakikadan fazla gecikecekse (kalkış 30 dakika gecikecekse), uçuş planı iptal edilmeli ve yeni plan doldurulmalıdır. Eğer uçuş IFR ise bu zaman limiti EOBT +/- 15 dakikaya indirilir.^[6]

Eğer pilot, planda belirtilen varış meydanından farklı bir meydana iniş yapmaya karar verirse, varış meydanındaki ATSU en geç tahminî varış zamanı (ETA) sonrasındaki 30 dakika içerisinde bilgilendirilmelidir.^[5]

Uçak tipi, sürati, seviyesi, rotası vs. değiştiyse CHG mesajı ile uçuş planı değiştirilebilir. Ancak uçak çağrı adı, kalkış meydanı veya iniş meydanı değişecekse orijinal plan iptal edilmeli, yenisi hazırlanmalıdır.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Pooley, Dorothy ve Robert Seaman. The Air Pilot's Manual 2: Aviation Law & Meteorology. 10. baskı. Shoreham, West Sussex: Pooley's Air Pilot Publishing, 2011.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• AFPEx uçuş planı servisi 15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.