Taurus (takımyıldız)

Taurus
Takımyıldız
	Taurus takımyıldızının haritası
Kısaltma	Tau
Tamlayan	Tauri
Sembolizm	Boğa
Bahar açısı	4
Yükselim	15
Alan	797 derece kare (17.)
Ana yıldızlar	7
Bayer/Flamsteed; yıldızları	30
Gezegeni olduğu; bilinen yıldızlar	3
Parlak yıldızlar (3,00m'den)	4
En parlak yıldız	Aldebaran (α Tau) (0.9m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)	2
En yakın yıldız	10 Tau (44.7 Iy)
Messier nesneleri	2
Göktaşı yağmurları	Taurids; Beta Taurids
Çevreleyen; takımyıldızlar	Auriga; Perseus; Aries; Cetus; Eridanus; Orion; Gemini
	En iyi Ocak ayı saat 21:00'de; +90° ve −65° enlemleri arasında görülebilir.

Taurus ya da Boğa takımyıldızı (sembolü: ), zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. "Taurus" adı Latincede "boğa" anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürede çıplak gözle dahi seçilebilecek kadar göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında "Koç", doğusunda "İkizler", kuzeyinde "Kahraman" ve "Arabacı", güneydoğusunda "Avcı", güneyinde "Irmak" ve güneybatısında "Balina" takımyıldızlarıyla çevrilidir.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu takımyıldızın en parlak yıldızı, turuncu renkli K5 III sınıfından bir dev yıldız^[1] olan Aldebaran'dır. Bu isim, Arapça'da "takip eden, müteâkip" anlamına gelen sözcükten yerleşmiştir.^[2] Boğa'nın yüzünü V ya da A şeklinde görülebilecek bir yıldız deseni şekillendirir. Yüzün ana hatlarını, "Büyük Ayı" hareketli grubundan sonra belirgin en yakın yıldız kümesi^[3] olan Hyades'in parlak üyeleri belirler.^[4]

Bu tasvirde Aldebaran, boğanın "Avcıya (Orion, güneydoğusunda uzanan takımyıldız) tehditkâr biçimde ters ters bakan" kan çanağına dönmüş gözünü oluşturur.^[5]

Boğa takımyıldızı bölgesinin kuzeydoğusunda kalan çeyreğinde, en bilinen açık kümelerden olan ve çıplak gözle kolayca seçilebilen Pleiades açık kümesi bulunur. Bu kümenin en belirgin yedi yıldızı, en az altıncı kadirdendir, bu yüzden "yedi kızkardeşler" ve yalnızca Türkçede "Yedi kandilli süreyyâ" olarak da bilinir. Ne var ki, küçük bir teleskopla dahi bu kümenin yediden çok daha fazla yıldızı görülebilir.^[6] Aldebaran, gökkürenin hareketi esnasında gökyüzünde Pleiades'i izliyor olmasından ötürü "takip eden" anlamındaki adını almıştır.^[2]

Batısında Boğa'nın boynuzları, birbirinden 8° ayrık iki yıldız sistemi Beta (β) Tauri ve Zeta (ζ) Tauri tarafından oluşturulur. Beta Tauri beyaz, B7 III sınıfından dev bir yıldızdır. El Nath olarak da bilinir. Bu sözcük Arapçada "toslamak" anlamına gelir. Takımyıldızdaki en parlak ikinci yıldızdır ve Arabacı takımyıldızıyla Boğa takımyıldızının sınırındadır. Zeta Tauri 133 günde bir yörüngesini tamamlayan bir tutulan çift yıldızdır.^[1]

ζ Tau yıldızının bir derece kadar kuzeybatısında bir süpernova kalıntısı olan Yengeç bulutsusu (M1) bulunur. Bu genişleyen bulutsu, 4 Temmuz 1054 tarihinde Dünya'dan gözlenmiş bir Tip II süpernova patlaması sonucu oluşmuştur. Bu patlama, Çinlilere ait tarihi yazıtlarda da belirtildiği gibi, gündüz boyunca da görülebilecek kadar parlaktı. Süpernova en parlak zamanında -4 kadire ulaşmıştır fakat günümüzde bulutsunun parlaklığı 8.4 kadirdir ve gözlemek için bir teleskop gerekmektedir.^[7]^[8]

Taurus en iyi kasım - mart arası gökyüzünde görülebilir.

Tarihi ve mitolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu takımyıldızın boğayla ilişkilendirilmesi çok eskilere dayanmaktadır. Bakır çağında bu şekilde ilişkilendirildiği kesin olarak bilinmesine rağmen, bazı âlimler, bu ilişkilendirmenin yontma taş devri'nin sonlarına dayandırılabileceğini de söylüyorlar.

Münih Üniversitesi'nden Michael Rappenglück, Lascaux'deki (yaklaşık olarak M.Ö. 15.000 yılından kalma) mağaralardaki Boğalar Salonu'ndaki bir mağara resminde, Boğa'nın bir Pleiades tasviriyle birlikte yer aldığını düşünmektedir.^[9] Ne var ki bu iddialar geniş çaplı olarak kabul edilmiş değildir.^[10]

Boğa, bakır çağı ve erken tunç çağı'nda, ilkbahar ılım noktasını işaret etmiştir. M.Ö. 23'üncü yüzyıl yakınlarında Pleiades, gökyüzünde güneşe en çok ilkbahar ılımında yaklaşıyordu. Babil astronomisinde, bu takımyıldız MUL.APIN'de GU₄.AN.NA, "Cennetin (Göklerin) Boğası" olarak adlandırılmıştır.^[11] Akatça'da adı Shũr olarak geçer.^[12] Yunan mitolojisinde Boğa, efsanevî Fenikeli prenses Europa'yı kaçırmak için büyüleyici bir boğa şeklini almış Zeus ile ilişkilendirilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Burnham, Robert (1978). "Three". Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System (revised bas.). Courier Dover Publications. ss. 1807-1830. ISBN 0486236730.
^ ^a ^b Schaaf, Fred (2008). The Brightest Stars: Discovering the Universe Through the Sky's Most Brilliant Stars. John Wiley and Sons. ss. 197. ISBN 0471704105.
^ Inglis, Michael D. (2004). The Observer's Guide to the Northern Milky Way. Springer. s. 184. ISBN 1852337095.
^ Olcott, William Tyler (1907). A Field Book of the Stars. New York ve London: G.P. Putnam's sons. s. 96. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009.
^ Sasaki, Chris; Boddy, Joe (2003). Constellations: The Stars and Stories. Sterling Publishing Company, Inc. s. 106. ISBN 1402708009.
^ Marx, Siegfried; Pfau, Werner; Lamble, P. (1992). Astrophotography with the Schmidt telescope. Cambridge University Press. s. 80. ISBN 0521395496.
^ Hawkins, Gerald S. (2002). Mindsteps to the cosmos. World Scientific. ss. 231. ISBN 9812381236.
^ Covington, Michael A. (2002). Celestial Objects for Modern Telescopes. Cambridge University Press. ss. 240. ISBN 0521524199.
^ "Institute for Interdisciplinary Science". 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2009.
^ "BBC News | Ice Age star map discovered". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2009.
^ John H. Rogers, "Origins of the ancient contellations: I. The Mesopotamian traditions 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Journal of the British Astronomical Association 108 (1998) 9–28
^ Allen, Richard Hinckley, "STAR NAMES Their Lore and Meaning", pg 382, Dover Publications, 1899 (1963) ISBN 0-486-21079-0

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ian Ridpath ve Wil Tirion (2007). Stars and Planets Guide, Collins, London. ISBN 978-0007251209. Princeton University Press, Princeton. ISBN 978-0691135564.
İngilizce Vikipedi'deki Taurus maddesinin 22 Temmuz 2009, 03:33 tarihli sürümü [1]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

The Deep Photographic Guide to the Constellations: Taurus 1 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
BBC article on the possibility of Taurus being represented in Lascaux 16 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Star Tales – Taurus 9 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

[Burnham-1] Burnham, Robert (1978). "Three". Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System (revised bas.). Courier Dover Publications. ss. 1807-1830. ISBN 0486236730.

[schaff-2] Schaaf, Fred (2008). The Brightest Stars: Discovering the Universe Through the Sky's Most Brilliant Stars. John Wiley and Sons. ss. 197. ISBN 0471704105.

[3] Inglis, Michael D. (2004). The Observer's Guide to the Northern Milky Way. Springer. s. 184. ISBN 1852337095.

[Olcott-4] Olcott, William Tyler (1907). A Field Book of the Stars. New York ve London: G.P. Putnam's sons. s. 96. Erişim tarihi: 30 Haziran 2009.

[5] Sasaki, Chris; Boddy, Joe (2003). Constellations: The Stars and Stories. Sterling Publishing Company, Inc. s. 106. ISBN 1402708009.

[6] Marx, Siegfried; Pfau, Werner; Lamble, P. (1992). Astrophotography with the Schmidt telescope. Cambridge University Press. s. 80. ISBN 0521395496.

[7] Hawkins, Gerald S. (2002). Mindsteps to the cosmos. World Scientific. ss. 231. ISBN 9812381236.

[8] Covington, Michael A. (2002). Celestial Objects for Modern Telescopes. Cambridge University Press. ss. 240. ISBN 0521524199.

[9] "Institute for Interdisciplinary Science". 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2009.

[10] "BBC News | Ice Age star map discovered". 7 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2009.

[11] John H. Rogers, "Origins of the ancient contellations: I. The Mesopotamian traditions 9 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Journal of the British Astronomical Association 108 (1998) 9–28

[12] Allen, Richard Hinckley, "STAR NAMES Their Lore and Meaning", pg 382, Dover Publications, 1899 (1963) ISBN 0-486-21079-0

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Boğa'daki yıldızlar
Bayer	α (Aldebaran) β (Elnath) γ (Prima Hyadum) δ¹ (Secunda Hyadum) δ² δ³ ε (Ain) ζ (Tien Kwan) η (Alcyone) θ¹ θ² ι κ¹ κ² λ μ ν ξ ο π ρ σ¹ σ² τ υ φ χ ψ ω¹ ω²
Flamsteed	4 5 6 7 9 10 11 12 13 14 16 (Celaeno) 17 (Electra) 18 19 (Taygeta) 20 (Maia) 21 (Asterope I) 22 (Asterope II) 23 (Merope) 24 26 27 (Atlas) 28 (Pleione) 29 30 31 32 33 36 37 39 40 41 44 45 46 47 48 51 53 55 56 57 58 60 62 63 66 70 71 72 75 76 79 80 81 83 84 85 88 89 90 93 95 96 97 98 99 101 103 104 105 106 107 108 109 110 111 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 139 140 44 Eri 49 Eri
Değişen	T Y Z RR RV RW RY RZ SU SV SZ TU UX UZ VY XX XZ AA AH BP CD CI CQ CT CU CW CY DD DF DG DH DI DL DM DN DO DQ DR DS EQ EU FN FS FV GG GI GK GV HK HL HU IK V410 V471 V473 V479 V534 V624 V647 V650 V710 V711 V731 V766 V773 V774 V781 V807 V818 V819 V826 V827 V833 V834 V836 V837 V892 V987 V1038 V1062 V1116 V1137 V1141 V1143 V1156 V1187 V1229 V1232 V1241
HR	1023 1028 1039 1067 1085 1089 1102 1103 1110 1119 1137 1159 1172 1183 1185 1188 1201 1222 1224 1233 1237 1238 1253 1254 1257 1279 1280 1284 1295 1307 1310 1315 1349 1354 1358 1360 1370 1385 1400 1402 1403 1406 1413 1425 1427 1436 1442 1445 1446 1448 1455 1477 1480 1490 1512 1517 1554 1566 1575 1585 1633 1642 1741 1750 1755 1831 1847 1860 1878 1902 1921 1929 1954 1997 2013 2074
HD	21032 21585 23712 24040 24368 24496 26292 27860 28086 28568 28678 29627 37124 38263 38524 285507
Gliese	Gliese 176
Diğer	A0535+26 BD +24 692 CoKu Tau/4 Yengeç atarcası Haro 6-37 HBC 379 HH 30 HII 686 HII 1306 HII 1883 HII 3163 HL Tau 76 HP Tau/G2 Hubble I 4 LkCa 4 2MASP J0345432+254023 2MASS J03552337+1133437 2MASS J04414489+2301513 PSR J0348+0432 Teide 1 WD 0346+246 WISE 0410+1502
Liste

Taurus (takımyıldız) nedir?, Taurus (takımyıldız) anlamı nedir?, Taurus (takımyıldız) ne demektir?

Taurus (takımyıldız) nedir?, Taurus (takımyıldız) anlamı nedir?, Taurus (takımyıldız) ne demektir?

Taurus (takımyıldız)

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihi ve mitolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]