Tallinn Tahliyesi
Doğu Cephesi, II. Dünya Savaşı
Sovyet kruvazörü Kirov, Tallinn tahliyesini duman perdesiyle örtüyor. Ağustos 1941
Tarih 27 - 31 Ağustos 1941 Bölge Finlandiya Körfezi Sonuç Alman-Fin zaferi
Taraflar
Sovyetler Birliği	Almanya  Finlandiya
Komutanlar ve liderler
Vladimir Tributz Kliment Voroşilov	Bilinmiyor
Kayıplar
12,000+ ölü (sivil veya asker) 28 büyük nakliye ve yardımcı gemisi 16 savaş gemisi 6 küçük nakliye gemmisi 34 ticari gemi battı

Sovyet Tallinn Tahliyesi, Baltık Filosu'nun bir bölümünün ve kentteki Kızıl Ordu birliklerinin 1941 Ağustos ayında Tallinn'den tahliyesi operasyonudur. Bazı kaynaklarda Tallinn Felaketi ya da Sovyet Dankörkü olarak bilinir.

Barbarossa Harekâtı'nın 22 Haziran 1941 tarihinde başlamasıyla Alman Kuzey Ordular Grubu kuvvetleri hızla Sovyet işgalindeki Baltık Devletleri'ne doğru ilerledi ve Ağustos ayı başında 18. Ordu'nun 26. Piyade Kolordusu Ağustos ayı başlarında Estonya'nın başkenti Tallinn'i kuşatmıştı. Başlarda OKH ihtiyatı olan, fakat daha sonra 9. Ordu emrine verilen 42. Piyade Kolordusu, Ağustos ayı ortalarında bölgeye ulaştı. Bunun üzerine 26. Piyade Kolordusu, Narva için doğuya ilerledi. Bu sırada Baltık Filosu'nun büyük bir bölümü Tallinn limanında demirlemiş bulunuyordu ve kent, 10. Piyade Kolordusu tarafından savunulmaktadır. 10. Piyade Kolordusu takviyeli bir kolordu olup 50 bin mevcutludur.^[1] Sovyet filosunun girişeceği olası bir yarma operasyonuna karşı Alman donanması Kriegsmarine ve Fin Donanması, 8 Ağustos'ta Lahemaa Ulusal Parkı'nda Juminda Körfezi'ne mayın döşemeye başladı. Sovyet mayın tarayıcı gemileri, konvoy için bir geçiş bandı açmaya çalışırken Alman sahil topçusu Juminda Körfezi'ne 150 mm'lik bir batarya getirdi. Aynı sırada Fin Donanması da torpido bot grubunu harekete geçirmiştir. Diğer yandan Alman bir torpido bot filotillası Helsinki dışında toplandı. Estonya'da üslenmiş olan Alman Junkers Ju 88'ler da alarma geçirildi.

Tallinn'e yönelik esas Alman taarruzu 19 Ağustos 1941 günü başlatıldı. Muharebenin ilk dört günü ardından Alman kuvvetleri savunmanın ilk hattına girdiler. Alman piyadesi 24 Ağustos'ta kente 13 km. kadar yaklaşmıştı. 25-26 Ağustos günleri, muharebe kente girmiş, sokak çatışmaları şeklinde sürmüştür.^[1] Sovyet 10. Piyade Kolordusu, 27 Ağustos gecesi muharebeyi keserek Tallinn'den gemilere bindirilerek tahliye edildi. Kent, 28 Ağustos 1941 günü Alman kuvvetlerinin kontrolüne geçmiştir.^[1]

Tahliyede 30 bin Sovyet askeri gemilere alındı. Geride 11.400 Sovyet askeri kalmıştı ve onlar da teslim oldu.^[1] Askerin gemilere bindirilmesi duman perdesiyle gizlendi. Ancak tahliyeden önceki günlerde mayın temizleme çalışmaları kötü hava koşulları yüzünden yeterli olamamıştı ve gemilere yüklemeyi korumak için de hiç Sovyet uçağı yoktu. Bu nedenle ve Alman topçusunun ağır bombardımanı ve Alman hava kuvvetlerinin akınları sonucu tahliye edilen en az bin asker ölmüştür.

Tahliye[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplam 20 nakliye gemisi, bir tanker, 8 yardımcı gemi, 9 küçük nakliye gemisinden oluşan dört konvoy oluşturuldu. Konvoy, Sovyet kruvazörü Kirov ve Amiral Vladimir Tributs'un komutası altında, 9 destroyer, 3 torpido botu, 12 denizaltı, 10 modern, 15 eski model mayın tarama gemisi, 22 mayın gemisi, 21 denizaltı avcısı, tarafından korunacaktır.^[2] Bu gemiler 27 Ağustos akşamı saat 22:00 dolaylarında harekete geçti.

Filodan beş gemi Alman Ju 88'leri tarafından 28 Ağustos'ta batırıldı.^[2] Aynı gün saat 16:00'da ilk gemi Juminda Körfezi'nin mayınlı sularına ulaştı. Mayına çarpıp ilk batan gemi Ella isimli gemi oldu. Onun batışından kısa bir süre sonra birkaç gemi daha mayına çarpıp batmıştır. Bu arada Alman bombardıman uçaklarının akını ve Fin sahil topçusunun ateşi başlamıştır. Sovyet donanması geçişi zorlarken 5 destroyer, 2 torpido botu, bir devriye botu, 3 mayın tarayıcı, 3 denizaltı, 2 gambot ve 15 nakliye gemisi kaybedildi, konvoy liderlerinden biri, iki destroyer, bir mayın taramayla bir nakliye gemisi hasar gördü.^[2] Sovyet gemileri akşama doğru Fin ve Alman torpido botlarının saldırısına uğradı ve bu karmaşanın da etkisiyle mayın taraması yapılamadı. Saat 22:00 dolaylarında karanlık çökünce Sovyet gemiler mayınlı sularda demirlediler.

Ertesi gün, 29 Ağustos sabahı, konvoydan kalan gemilere Alman Ju 88'ler Suursaari açık alanda hücum etti. Bu hava akınında iki nakliye gemisi daha batmıştır. Bu arada hasar görmeyen gemiler olabildiğince hızlı bir şekilde seyre devam ederek Kronstadt limanındaki topçunun koruması altına girmeyi başardı. Ağır hasar gören Kazakistan, 5 bin kişilik yolcusundan 2.300'ünü başka bir gemiye aktardı. İzleyen günlerde Suursaari'den aldıkları 12.160 kişi kurtardılar.^[2] Tallinn Tahliyesi'nde 165 gemiyle yapılan kurtarma operasyonuyla 28 bin yolucu ve 66 bin ton malzeme kurtarılmıştır.^[3][4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]