Pioneer plağı üzerindeki çizim

Pioneer 10'a takılan plak

Pioneer plağı 1972 Pioneer 10 ve 1973 Pioneer 11 uzay araçlarına yerleştirilen ve bu araçların akıllı dünya dışı yaşam tarafından durdurulması durumunda resimli mesaj içeren iki tane altın-eloksallı alüminyum plakadır. Plakalar, uzay aracının kökeni hakkında bilgi sağlamak için tasarlanmış çeşitli sembollerle birlikte bir erkek ve kadının çıplak insan figürlerini gösterir.^[1]

Pioneer 10 ve 11 uzay aracı, Güneş Sistemi'nden kaçış hızına ulaşan ilk insan yapımı nesnelerdi. Plakalar, uzay aracının anten destek payandalarına, onları yıldızlararası tozun neden olduğu erozyondan koruyacak bir konumda takıldı.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Pioneer uzay aracının insanlıktan bir mesaj taşıması gerektiği fikrinden ilk olarak Eric Burgess^[2], Mariner 9 görevi sırasında Pasadena'daki Jet İtki Laboratuvarı'yi ziyaret ettiğinde dile getirildi. Kırım'daki bir konferansta akıllı dünya dışı varlıklarla iletişim hakkında ders veren Carl Sagan'a konu hakkında ulaştı.

Sagan, Pioneer uzay aracıyla bir mesaj gönderme fikri konusunda çok heyecanlandı. NASA, planını kabul etti ve ona bir mesaj hazırlaması için üç hafta verdi. Frank Drake ile birlikte plaketi tasarladı ve eser o sırada Sagan'ın karısı olan Linda Salzman Sagan tarafından hazırlandı.

Her iki plaka, San Carlos, Kaliforniya'da Precision Engravers tarafında üretildi.^[3]

İlk plaket 2 Mart 1972'de Pioneer 10 ile, ikincisi ise 5 Nisan 1973'te Pioneer 11 ile uzaya gönderildi.

Mayıs 2017'de, Precision Engravers'taki orijinal ana tasarımdan kazınmış 200 kopyadan oluşan sınırlı bir baskı, aynı zamanda lazerle oyulmuş kopyalar da sunan bir Kickstarter Kampanyası'nda kullanıma sunuldu.^[4]

Fiziksel özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Malzeme: 6061 T6 altın-eloksallı alüminyum
• en: 9 inç (228,6 mm)
• boy: 6 inç (152,4 mm)
• kalınlık: 005 inç (127,00 mm)
• Oymanın ortalama derinliğ: 0.015 inç (381,000 mm)
• Kütle: yaklaşık 42 ons (1.200 g)

Sembolizmi[değiştir | kaynağı değiştir]

Nötr hidrojenin aşırı ince geçişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Plakanın sol üst köşesinde, evrende en bol bulunan element olan hidrojenin aşırı ince geçişinin şematik bir temsili yer almaktadır. Hidrojen atomunun elektronunun spin-flip geçişi, 0.704 ns'lik bir periyoda tekabül eden yaklaşık 1420.405 MHz'lik bir frekansa sahiptir. Bu frekanstaki ışık, 21.106 santimetre (8.309 in) bir vakum dalga boyuna sahiptir (aynı zamanda ışığın o zaman diliminde kat ettiği mesafedir). Sembolün altında, İkili sayı sisteminde 1'i temsil eden küçük dikey çizgi, bir uzunluk biriminin (21 cm) yanı sıra bir zaman birimini (0,7 ns) belirtir. Her iki birim de diğer sembollerde ölçü olarak kullanılır.^[5]

Erkek ve kadın figürleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Plakanın sağ tarafında, uzay aracının önünde çıplak bir erkek ve kadın gösterilmektedir.^[6] Kadının boyunu gösteren parantezler arasında 8 sayısının (1000) ikili gösterimi görülmektedir. Hidrojenin aşırı ince geçişinin dalga boyu birimlerinde bu, 8 × 21 cm = 168 santimetre (66 in) anlamına gelir.

İlk sıfırdaki küçük kusur sadece plaket reprodüksiyonlarındadır (buradaki gibi) orijinalinde değil. Muhtemelen, gravürün birçok kopyası için birincil kaynak olan "Dünyadan Bir Mesaj" adlı orijinal makaledeki bir baskı hatasına dayanmaktadır. Yukarıda belirtilen 2017 Kickstarter kampanyasının kopyalarında, tanımlama doğrudur.

Adamın sağ eli iyi niyet işareti olarak havaya kalkıktır. Bu hareket anlaşılmasa da, karşıt başparmağı ve uzuvların nasıl hareket ettirilebileceğini göstermenin bir yolunu sunar.

Başlangıçta Sagan, insanların el ele olarak gösterilmesini amaçlamıştı, ancak kısa süre sonra dünya dışı bir varlığın onları iki organizma yerine tek bir yaratık olarak algılayabileceğini fark etti.^[7]

Figürlerin orijinal çizimleri, Leonardo da Vinci'nin çizimlerine ve Yunan heykellerine dayanıyordu.^[7]

Kadının cinsel organları ayrıntılı olarak tasvir edilmemiştir; sadece Mons pubis gösterilmiştir. Plakayı tamamlamak için çok az zamanı olan Sagan'ın, NASA'nın daha karmaşık bir çizimi reddedeceğinden şüphelendiği ve bu nedenle sadece güvende olmak için bir uzlaşmaya vardığı iddia edilmiştir.^[8] Sagan, iç dudakların kesişmesinden kaynaklanacak olan kadının cinsel organlarındaki (pudendal yarık) dikey çizginin yer almama kararının iki nedenden kaynaklandığını söylenir. Birincisi, Yunan kadın heykelleri bu çizgiyi içermez. İkincisi, Sagan, bir kadının cinsel organını bu kadar açık bir şekilde tasvir eden bir tasarımın NASA tarafından onaylanamayacak kadar müstehcen kabul edileceğine inanıyordu.^[9] Ancak Robert S. Kraemer'in anılarına göre, NASA genel merkezine sunulan orijinal tasarımda kadının vulvasını gösteren bir çizgi bulunuyordu^[10] ve bu çizgi, tasarımın onaylanması şartıyla NASA'nın Uzay Bilimleri Ofisi ve ajansın eski baş bilim insanı John Naugle tarafından silindi.^[10]

Güneş ve galaktik yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Plakanın solundaki radyal desen, aynı sıfır noktasından çıkan 15 çizgiyi göstermektedir. Çizgilerin on dördü, birim olarak hidrojen döndürme-çevirme geçiş frekansını kullanan, pulsarların periyotlarını temsil eden karşılık gelen uzun ikili sayılara sahiptir. Bu süreler zamanla değişeceğinden, fırlatma devri bu değerlerden hesaplanabilir.

Çizgilerin uzunlukları, pulsarların Güneş'e göreli mesafelerini gösterir. Her satırın sonundaki bir onay işareti, galaktik düzleme dik olan Z koordinatını verir.

Plak bulunursa, keşfedildiği yerden yalnızca pulsarların bir kısmı görülebilir. Konumun 14 pulsarla gösterilmesi fazlalık sağlar, böylece yalnızca bazı pulsarlar tanınsa bile sıfır noktası için üçgenleme yapılabilir.

Pulsarlardan birinin verileri yanıltıcıdır. Plak tasarlandığında, pulsar "1240" (günümüzde J1243-6423 olarak bilinir) frekansı yalnızca üç ondalık basamakla biliniyordu: 0,388 saniye.^[1] Harita, bu pulsarın periyodunu ikili olarak çok daha büyük bir hassasiyetle listeler: 100000110110010110001001111000. Bunu yaklaşık 10 anlamlı bitte (10000011010000000000000000000000) yuvarlamak, bu belirsizliğe dair bir ipucu verebilirdi. Bu pulsar, aşağı ve sağa bakan uzun çizgi ile temsil edilir.

Plakadaki on beşinci satır, insan figürlerinin arkasında, en sağda uzanır. Bu çizgi, Güneş'in galaksinin merkezine göreli mesafesini gösterir.

Pulsar haritası ve hidrojen atomu diyagramı, Voyager Altın Plakları ile ortak olarak paylaşılmaktadır.

Güneş Sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Plakanın alt kısmında Güneş Sistemi'nin şematik bir diyagramı yer almaktadır. Uzay aracının küçük bir resmi gösteriliyor ve yörüngesi Jüpiter'i geçip Güneş Sistemi'nden çıkış yolunu gösteriyor. Pioneer 10 ve 11''in her ikisi de aynı plakalara sahiptir; ancak, fırlatıldıktan sonra, Pioneer 11 Satürn'e yönlendirildi ve oradan Güneş Sistemi'nden çıktı. Bu bağlamda, Pioneer 11 plakası biraz yanlıştır. Pioneer 11'in Satürn uçuşu, Pioneer 10'a kıyasla gelecekteki yönünü ve varış noktasını da büyük ölçüde etkileyecektir, ancak bu gerçek levhalarda tasvir edilmemiştir.

Satürn'ün halkaları, Güneş Sistemini tanımlamak için başka bir ipucu verebilir. Plaka tasarlanırken Jüpiter, Uranüs ve Neptün gezegenlerinin etrafındaki halkalar bilinmiyordu; ancak, Satürn'ün aksine, bu gezegenlerdeki halka sistemleri Satürn'ünkiler kadar kolay görünür ve belirgin değildir. Plaka tasarlanırken Plüton bir gezegen olarak kabul ediliyordu; 2006 yılında IAU, Plüton'u bir cüce gezegen olarak yeniden sınıflandırdı. Eris gibi cüce gezegenler olarak sınıflandırılan diğer büyük cisimler, levhanın yapıldığı sırada bilinmediklerinden tasvir edilmemiştir.

Gezegenlerin üstündeki ve altındaki ikili sayılar, Güneş'e olan göreli mesafeyi gösterir. Birim Merkür'ün yörüngesinin 1/10'u kadardır. Daha çok bilinen "1" ve "0" yerine "I" ve "–" kullanılmıştır.

Uzay aracının silüeti[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan figürlerinin arkasında, Pioneer uzay aracının silüeti aynı ölçekte gösterilmiştir, böylece uzay aracı ölçülerek insan boyutunun çıkarılabilmesi sağlanır.

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Diyagramın insanlar için en kolay anlaşılan kısımlarından biri, potansiyel dünya dışı bulucular için anlaması en zor olan kısımlardan biri Pioneer'ın yörüngesini gösteren oktur. Ernst Gombrich ok kullanımını eleştirdi çünkü oklar, Dünya'dakiler gibi avcı-toplayıcı toplumların bir eseridir; farklı bir kültürel mirasa sahip olanlar ok sembolünü anlamsız bulabilirler.^[11]

Sanat eleştirmeni ve aktivist Craig Owens, diyagramdaki kadının ellerini iki yanında tutarken, diyagramdaki erkeğin dünya dışı varlıkları selamlamak için dalga hareketi yapmasını sağlama seçimiyle cinsel önyargının sergilendiğini söyledi.^[12] Feministler de aynı nedenden dolayı bu tercihe karşı çıktılar.^[13]

Carl Sagan, bitmiş gravürdeki figürlerin çok ırklı görünmemesine üzüldü. Niyet bu olsa da, nihai figür beyaz ırka ait görünüyordu.^[13] Orijinal çizimde, adam bir "Afro" saç kesimi ile çizilmişti, bu nedenle figürlerin daha çok ırklı görünmesi için adama ek bir Afrikalı fiziksel özellik dahil edilecekti, ancak bu ayrıntı bitmiş gravürde "Afrikalı olmayan bir Akdeniz-kıvırcık saç kesimi" olarak değiştirildi.^[14] Ayrıca Carl Sagan, Linda Sagan'ın hem erkek hem de kadını kahverengi saçlı olarak tasvir etmeyi amaçladığını, ancak saçın hem ana hatları hem de gölgeli olması yerine sadece ana hatlarının gösterilmesinin saçları sarı gösterdiğini söylemiştir.^[15] Diğer insanlar, figürlerle tasvir edilen insan ırkı hakkında farklı yorumlara sahiptir. Beyazlar, Siyahlar ve Asyalılar, figürlerin kendi ırk gruplarına benzediğini düşünme eğilimindeydiler, bu yüzden bazı insanlar ırklarının tüm insanlığı temsil edecek şekilde seçilmiş gibi görünmesinden gurur duysalar da, diğerleri figürleri "bariz bir şekilde dışlanması" nedeniyle "korkunç ırkçı" olarak gördüler.^[16]

Linda Sagan, tüm insanlığı temsil etmek için giymeleri gereken giysi türü sorununu çözmek ve figürleri dünya dışı varlıklar için anatomik olarak daha eğitici hale getirmek için figürleri çıplak yapmaya karar verdi, ancak bazıları çıplaklıklarını pornografik olarak gördü.^[17] Gök bilimci Frank Drake'e göre, insanoğlunun çıplak sergilenmesi nedeniyle levhaya birçok olumsuz tepki geldi.^[18] Nihai tasarımın görüntüleri Amerikan gazetelerinde yayınlandığında, bir gazete görüntüyü erkeğin cinsel organının çıkarıldığı şekilde yayınladı ve bir başka gazete görüntüyü hem erkeğin cinsel organının hem de kadının meme uçlarının çıkarıldığı şekilde yayınladı.^[19] Bir kişi kızgınlıkla gazeteye yazdığı bir mektupta, çıplak görüntülerin, görüntüleri müstehcen yaptığını yazdı.^[20] Buna karşılık, aynı gazeteye gönderilen başka bir mektupta, bir kişi, çıplaklık tasvirlerini müstehcen bulan kişilerin iffetini eleştirmiştir.^[a] Kadın figürün cinsel organlarının sansürlenmesine yönelik eleştiriler de vardır. Bilim adamı ve sanatçı Joe Davis, bir vajinal dedektörün kayıtlarını iletmek için bir MIT radar çanağı kullandığı Poetica Vaginal projesiyle tasviri protesto etti.^[21]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Uzaylı dili
• Arecibo mesajı
• Dünya dışı akıllı yaşam ile iletişim
• Ay plağı
• Pioneer programı
• Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması (SETI)
• Voyager Altın Plakları

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

Wikimedia Commons'ta Pioneer plağı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• YouTube'da Hans Mark: Origin Story of Carl Sagan's Plaque on Pioneer 10 – recording from 1994 interview
• Reading the Pioneer/Voyager Pulsar Map (Wm. Robert Johnston) 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., updated 11 Mart 2003. Last accessed on 8 Nisan 2006
• Communicating With Aliens 1 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. – an article on the Pioneer plaques
• The Sagan, Sagan & Drake 1972 article is available here
  • Page 881
  • Page 882
  • Page 883
  • Page 884