Viking 1

*Viking 1*
	Viking yörünge aracı
Görev türü	Yörünge ve iniş aracı
Uygulayıcı	NASA
COSPAR kimliği	1975-075A
SATCAT no.	Yörünge aracı: 8108; İniş aracı: 9024
Web sitesi	Viking projesi bilgileri
Görev süresi	Yörünge aracı: 1846 gün (1797 sols) ; İniş aracı: 2306 gün (2245 sol); Fırlatıştan son iletişime: 2642 gün
Uzay aracı özellikleri
Üretici	Yörünge aracı: JPL; İniş aracı: Martin Marietta
Fırlatma ağırlığı	3530 kg
Yakıtsız ağırlık	Yörünge aracı: 883 kg (1.947 lb); İniş aracı: 572 kg (1.261 lb)
Güç	Yörünge aracı: 620 W; İniş aracı: 70 W
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi	20 Ağustos 1975, 21.22 UTC
Roket	Centaur üst kademesi ile Titan IIIE
Fırlatma yeri	Cape Canaveral LC-41
Görev sonu
Son temas	11 Kasım 1982
Yörünge parametreleri
Referans sistemi	Mars merkezli
Mars yörünge aracı
Uzay aracı bileşeni	Viking 1 yörünge aracı
Yörüngeye yerleşme	19 Haziran 1976
Yörünge parametreleri
Periareion yüksekliği	320 km (200 mi)
Apoareion yüksekliği	56.000 km (35.000 mi)
Eğiklik	39,3°
Mars iniş aracı
Uzay aracı bileşeni	Viking 1 iniş aracı
İniş tarihi	20 Temmuz 1976 ; 11.53:06 UTC (MSD 36455 18.40 AMT)
İniş yeri	22°16′N 312°03′E / 22.27°K 312.05°D
	Flagship Viking 2 →

Viking 1, NASA'nın Viking Programı kapsamında Mars'a gönderdiği 2 görevden ilkidir.^[6] 20 Ağustos 1975'te başlayan yolculuk sonucunda, araç 19 Haziran 1976'da Mars yörüngesine oturtuldu. Yaklaşık 1 ay sonra, 20 Temmuz 1976'da Mars yüzeyine inerek, Mars yüzeyindeki ilk Amerikan nesnesi olmayı başardı.^[6] İlerleyen 6 yıl^[6] boyunca gönderdiği veriler ve fotoğraf Mars hakkında görüşlerin temelini oluşturdu ve bir sonraki NASA görevleri için yol göstericiydi.

Görev[değiştir | kaynağı değiştir]

20 Ağustos 1975'te, Titan/Centaur roketi kullanılarak başlayan görev,^[7]^[8] 11 aylık yolculuğun ardından; Mars'a varıştan 5 gün önce Mars'ın fotoğraflarını almaya başladı. Viking 1 yörünge aracı, 19 Haziran 1976 tarihinde Mars yörüngesine oturdu ve 4 Temmuz 1976 için planlanan araç inişi için yüzeyi fotoğraflamaya başladı.^[9] Mariner programında elde edilen fotoğrafların aksine çok daha detaylı olan bu görseller, iniş için planlanan alanın güvenli olmadığını gösterdi.^[10] Bu yüzden araç 14 günlük bir gecikme ile, aynı zamanda Apollo 11'in 7. iniş yıldönümü olan 20 Temmuz 1976 11.53 UTC'de Chryse Planitia'ya indi. Bu, aynı zamanda Amerika Birleşik Devletlerinin Mars'a yönelik ilk iniş girişimiydi.^[7]^[10]^[11]

Yörünge aracı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yörünge aracının araçları, fotoğraflama için iki vidicon kamera (VIS), su buharı haritalaması için bir kızılötesi spektrometre (MAVD) ve termal haritalama için kızılötesi radyometreden (IRTM) oluşuyordu.^[7] Araç 20 Ağustos 1975'te iniş aracı ile birlikte fırlatıldıktan 11 ay sonra, 19 Haziran 1976'da Mars yörüngesine oturmayı başardı. 20 Temmuzda iniş aracı ondan ayrılıp inişe geçtikten sonra yörüngede kalıp çalışmaya devam etti. Dünya'ya 57.000'den fazla görüntü gönderdikten sonra, durum kontrol yakıtı azaldığı için 7 Ağustos 1980'de yörüngesi 357 x 33.943 km'den 320 x 56.000'e yükseltilerek görevi sona erdirildi.^[6] Operasyonlar, 1.485 yörüngenin ardından 17 Ağustos 1980'de sonlandırıldı. 2009 yılında yapılan analiz ile büyük olasılıkla hala yörüngede olduğu sonucuna varıldı.^[12]

İniş aracı[değiştir | kaynağı değiştir]

İniş aracı ve koruyucu kalkan (Aeroshell), 20 Temmuz 08.51 UTC'de yörünge aracından ayrıldı. Ayrılma sırasında iniş aracı saniyede yaklaşık 5 kilometre hıza sahipti. koruyucu kalkanın fren roketleri, iniş aracının yörüngeden çıkması için ateşlendi. Birkaç saat sonra iniş aracı atmosfere giriş yaptı. Isı kalkanı atmosfere girişte yüksek ısıdan aracı korurken, bu süre zarfında ısı kalkanının dayanıklılığını ölçmek için veriler toplandı.^[13] 6 km yükseklikteyken, saniyede yaklaşık 250 metre hızla giden araç 16 metre çapındaki paraşütünü açtı. Yedi saniye sonra ısı kalkanı bırakıldı ve bundan 8 saniye sonra ayaklar açıldı. 45 saniye içinde paraşüt, aracı saniyede 60 metreye kadar yavaşlatmıştı. 1,5 km yükseklikte araç paraşütten ayrılarak motorlarını ateşledi ve yaklaşık 40 saniye sonra, saniyede 2,4 metre hızla Mars'a dokundu. Ayrıca ayaklarda inişi yumuşatmak için petek alüminyum amortisörler vardı.

İniş roketleri, hidrojen ve nitrojen çıkışını daha geniş bir alana yaymak için 18 nozüllü bir tasarım kullandı. Bu, aracın karışıklığını arttırsa da; NASA bunun yüzeyi 1 °C'den fazla ısıtılmayacağı ve 1 milimetreden fazla yüzey malzemesini hareket ettiremeyeceği anlamına geleceğini hesapladı.^[11] Viking'in deneylerinin çoğu yüzey malzemesine odaklandığından, daha basit bir tasarım işe yaramayacaktı.

İlk yüzey görüntüsü, inişten 25 saniye sonra iletildi. Bu süre içinde araç doğrudan Dünya ile iletişim için yüksek kazançlı bir anten kurdu. Sonraki 7 dakika içinde 300°'lik panaroma gönderildi. İnişten sonraki gün, Mars yüzeyinin ilk renkli fotoğrafı çekildi. Sismometrenin yüzeye yerleştirilememesi ve robotik koldaki bir pimin 5 gün boyunca sıkışması dışında ek bir sorun yaşanmadı.

İniş aracına yer kontrolü tarafından gönderilen hatalı bir komut sonucunda iletişim kesildi. Komutun amacı, aracın bozulan pil kapasitesini iyileştirmek için yeni pil şarj yazılımını aktarmaktı, ancak yanlışlıkla anten işaretleme yazılımı tarafından kullanılan verilerin üzerine yazıldı.^[14] Bu hatadan 4 ay sonrasına kadar denenen iletişim girişimleri başarısız oldu ve görev sonlandırıldı. Hatalı komutu aldığı sırada Viking 1, 2245 sol'u tamamlamıştı (yaklaşık 6 yıl).

Mars yüzeyinden bugüne kadar iletilen ilk "net" görüntü, Viking 1 iniş aracının yakınındaki kayaları gösteriyor (20 Temmuz 1976). Soldaki pus muhtemelen yakın zamanda iniş roketleri tarafından kaldırılan tozdur. Kameraların "yavaş tarama" faksimile yapısı nedeniyle toz, görüntünün ortasına çökelmiş.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "tam yakıtlı olarak yörünge-iniş aracı çifti"^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Viking 2 Lander". 19 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. National Space Science Data Center
^ ^a ^b ^c ^d Williams, David R. Dr. (18 Aralık 2006). "Viking Mission to Mars". NASA. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.
^ "Viking 1". NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL). NASA. 19 Ekim 2016. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.
^ Shea, Garrett (20 Eylül 2018). "Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration". NASA. 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Nelson, Jon. "Viking 1". NASA. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.
^ ^a ^b ^c ^d "Viking Project Information". nssdc.gsfc.nasa.gov. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ ^a ^b ^c "Chronology of Mars Exploration". history.nasa.gov. 17 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ Loff, Sarah (20 Ağustos 2015). "August 20, 1975, Launch of Viking 1". NASA. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ Angelo, Joseph A. (14 Mayıs 2014). Encyclopedia of Space and Astronomy (İngilizce). Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-1018-9. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ ^a ^b Croswell, Ken (21 Ekim 2003). Magnificent Mars (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-2601-1. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ ^a ^b "NASA Space Science Data Coordinated Archive". 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 7 Kasım 2017. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ Soffen, G. A.; Snyder, C. W. (27 Ağustos 1976). "The First Viking Mission to Mars". Science (İngilizce). 193 (4255): 759-766. doi:10.1126/science.193.4255.759. ISSN 0036-8075. PMID 17747776. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.
^ "NASA - NSSDCA - Spacecraft - Details". nssdc.gsfc.nasa.gov. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[2] "tam yakıtlı olarak yörünge-iniş aracı çifti"^[1]

[SSDC-1] "Viking 2 Lander". 19 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. National Space Science Data Center

[NASA-20061218-3] Williams, David R. Dr. (18 Aralık 2006). "Viking Mission to Mars". NASA. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.

[Viking_1-4] "Viking 1". NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL). NASA. 19 Ekim 2016. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2018.

[5] Shea, Garrett (20 Eylül 2018). "Beyond Earth: A Chronicle of Deep Space Exploration". NASA. 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[NASA-Viking1-6] Nelson, Jon. "Viking 1". NASA. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2014.

[nssdc.gsfc.nasa.gov-7] "Viking Project Information". nssdc.gsfc.nasa.gov. 19 Aralık 1996 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[history.nasa.gov-8] "Chronology of Mars Exploration". history.nasa.gov. 17 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[9] Loff, Sarah (20 Ağustos 2015). "August 20, 1975, Launch of Viking 1". NASA. 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[10] Angelo, Joseph A. (14 Mayıs 2014). Encyclopedia of Space and Astronomy (İngilizce). Infobase Publishing. ISBN 978-1-4381-1018-9. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[books.google.com.tr-11] Croswell, Ken (21 Ekim 2003). Magnificent Mars (İngilizce). Simon and Schuster. ISBN 978-0-7432-2601-1. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[en.wikipedia.org-12] "NASA Space Science Data Coordinated Archive". 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[13] "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 7 Kasım 2017. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[14] Soffen, G. A.; Snyder, C. W. (27 Ağustos 1976). "The First Viking Mission to Mars". Science (İngilizce). 193 (4255): 759-766. doi:10.1126/science.193.4255.759. ISSN 0036-8075. PMID 17747776. 11 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[15] "NASA - NSSDCA - Spacecraft - Details". nssdc.gsfc.nasa.gov. 19 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2021.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Viking 1 nedir?, Viking 1 anlamı nedir?, Viking 1 ne demektir?