Oblomov

Обломов
1915 tarihli C. J. Hogarth çevirisinin İngilizce kapağı
Yazar	İvan Gonçarov
Ülke	Rusya
Dil	Rusça
Tür	Roman
Yayım	1859
Yayımcı	Otechestvennye Zapiski

Oblomov (Rusça: Обломов; [ɐˈbɫoməf]) İvan Gonçarov'un ilk defa 1859 yılında yayımlanan ikinci romanıdır. İlya İlyiç Oblomov romanda lüzumsuzluğun resmedilmiş hâli olan 19. yüzyıl Rus edebiyatından sembolik bir karakterdir. Oblomov, önemli kararlar vermekten ve kayda değer hareketler yapmaktan aciz olan genç ve cömert bir soyludur.

Roman boyunca odasını ve yatağını nadiren terk eder. İlk 50 sayfada sadece yatağından bir sandalyeye geçmeyi başarır. Kitap kim olduğu bilinmeyen bir kaynak tarafından Rus entelektüel kesiminin bir eleştirisi olarak düşünülmüştür. Roman çıktığında popüler olmuş ve bazı karakterleri Rus kültürü ve dilini etkilemiştir.

Yazımı ve basımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gonçarov, Oblomov’u yazmayı ilk olarak 1840’ların ortasında ilk romanı olan A Common Story’yi yazmasından az zaman sonra düşündü. 1849’da kısa bir hikaye olarak edebi dergi Sovremennik’de yayımlanan “Bitmeyen bir romandan bir bölüm: Oblomov’un Rüyası”nı yazdı. Gonçarov tam o sırada romanını yazmaya başlamıştı ve Oblomov on yıl sonra “Oblomov’un Rüyası” bölüm 9 kısım 1’de olacak şekilde yayımlandı.

Oblomov olacak karakter aslen el yazımı olarak Gonçarov tarafından yazılan Maikovs dergisinde "Likhaia bolest”in içinde baş kahraman olarak ortaya çıkmıştır. Nikon Ustinovich Tiazhelemko ya da Oblomov öncesi Oblomov, Rusça’da “ağır” (tiazhelyi) ve “hareket edişi yavaş” (tiazhel na pod"em) anlamlarını anımsatan kelimelere dayanan ismi ile tembel fakat sevecen bir adam olarak gözükmüştür. Oblomov üzerindeki çalışma “Oblomov’un Rüyası”nın basımından birkaç yıl sonrasına kadar devam etmiş ama ilk kez Gonçarov’un annesinin ölümüyle ve sonrasındaysa askeri fırkateyn Pallas'ın dünya dolaşma seferine katılma kararıyla kesintiye uğramıştır. Pallas sonunda Ağustos 1854’te Rusya’nın doğusunda seferini bitirdiğinde, Gonçarov bir yarım yılını daha Sibirya’ya alışarak ve St. Petersburg yolunu tekrar tutarak harcamıştır. Gonçarov’un uzun yolculuğu sırasında Oblomov üzerinde çalışmıyor olmasına rağmen Oblomov eve gönderdiği birçok mektupta ortaya çıktığından roman hakkında düşünüyor olduğu görülmüştür. Şubat 1855’te tekrar yazmaya başlamaya çalıştı ama gecikmelerini ve yazamama becerisini yorgunluk, hız kaybı ve yeni emek isteyen işini kusur buldu. 1857 yazında Goncharov Marienbad’da yalnızken kendini tamamen coşkulu ve son hızda Oblomov’u yazarken buldu. Ağustos’un sonuna kadar roman tamamlanmıştı. Önündeki yılı roman nihayet 1859 Ocak 14’te seri olarak Otechestvennye zapiski’de basılmasına kadar tekrar tekrar Oblomov’u yazarak ve düzenleyerek geçirdi.

1862’de yeni bir basımı yayımlandı ve bu basımda Gonçarov tarafından yapılan değişiklikler yer aldı. Bir 1887 basımı 1859 basımından ve en son tarafından onaylanmış basımına yenilikler içerdi. Tarihçiler hangi versiyonun kabul edilen olması gerektiği hakkında hala tartışmaktadır.

İçerik özeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman ana karakter, İlya İlyiç Oblomov’un hayatı etrafında döner. Oblomov yüksek orta halli ve Rusya’nın on dokuzuncu yüzyıl toprak sahibi bir soylusunun oğludur. Oblomov’un en belirgin özelliği hayata karşı olan tembel tutumudur. Oblomov, günlük işlerini yatağından yöneterek bu özelliğini bir sanat biçimine dönüştürür.

Kitabın ilk kısmı Oblomov’u bir sabah yatağında bulunmasıyla başlar. Malikanesinin yöneticisi, Oblomovka’da mali durumunun kötüleştiğini ve bazı önemli kararlar almak için ziyaret etmesi gerektiğini açıklayan bir mektup alır ama Oblomov kırlara birkaç kilometrelik yolculuk bir yana odasından zar zor çıkabiliyordur.

Uyuduğu sırada gördüğü rüya Oblomov’un Oblomovka’daki yetiştirilişini su yüzüne çıkarır. Onu ailesi sürekli tatiller, geziler ve önemsiz nedenlerle okuldan alıyor ve hiçbir zaman çalışması veya ev işleri yapması gerekmiyordur. Buna karşılık Alman bir baba ve Rus bir anneden dünyaya gelmiş olan arkadaşı Andrey Ştoltz, katı ve disiplinli bir çevrede yetişmiş; kararlı ve çalışkandır.

Ştoltz, Oblomov’u Bölüm 1'in sonunda ziyaret eder ve onu sonunda uykusundan uyandırır. Hikaye ilerledikçe Ştoltz Oblomov’u Olga adında genç bir kadınla tanıştırır ve ikisi birbirine aşık olur. Fakat Oblomov’un ilgisizliği ve ilerleme korkusu çok büyüktür ve düğünlerini ertelemeye ve işlerini düzene sokmaktan kaçınmaya devam edeceği açık olduğundan Olga nişanlarını iptal eder.

Oblomov, "arkadaşları" Taranteyev ve ev sahibinin kardeşi Ivan Matveyevich tarafından defalarca dolandırılır ve Ştoltz her seferinde hasarı geri almak zorunda kalır. Son seferinde Taranteyev ve İvan Matveyeviç kırsal mülkten elde ettiği tüm gelirden ona şantaj yapmalarıyla bir yıldan fazla süren bir yoksulluk içinde yaşamaya başlar ta ki Ştoltz’un durumu keşfetmesine ve İvan Matveyeviç’in müdürüne bildirmesine kadar. Bu sırada Olga Rusya’yı terk eder, Paris’i ziyaret eder ve burada sokakta Ştoltz ile karşılaşır. İkili kendilerini aşık olmuş bulur ve sonunda evlenirler.

Ancak Oblomov bile en az bir an öz hakimiyet ve amaç olmadan hayatını geçiremezdi. Taranteyev'in davranışı sonunda dayanılmaz bir düşüşe ulaştığında, Oblomov onunla yüzleşir, onu tokatlar ve sonunda onu evden kovar. Ölümünden bir süre önce Oblomov, karısına onu dünyaya getirmek için son bir girişimde bulunmaya söz vermiş olan Ştoltz tarafından ziyaret edilir. Bu ziyaret sırasında Ştoltz, Oblomov'un dul ev sahibesi Agafya Matveyevna ile evlendiğini ve Ştoltz'dan sonra Andrey adında bir çocuğu olduğunu keşfeder. Ştoltz artık Oblomov’u düzeltmeyi umamayacağını anlar ve oradan ayrılır. Oblomov hayatının geri kalanını ikinci bir Oblomovka’da geçirir ve çocukken bakıldığı gibi Agafya Matveyevna tarafından bakılmaya devam eder. Agafya Matveyevna onun sevdiği yemekleri hazırlar, ev işleri ile ilgilenir ve Oblomov’un tek bir endişe verici düşünceye sahip olmamasını sağlar.

O zamana kadar Oblomov çoktan kaderini kabul etmiştir ve konuşması sırasında ölümünün gerçek sebebi olarak “Oblomovotis”ten bahseder. Oblomov nihayet sonsuza kadar uyuma dileğini yerine getirerek uykusunda ölür ve Ştoltz ölümü üzerine oğlu Andriyuşa'yı evlat edinir.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

• İlya İlyiç Oblomov, romana adını veren karakterdir. Eğitimi ya da ona miras kalan mülkünün işletilmesi hakkında hiçbir zaman endişelenmeyecek şekilde büyütülen Oblomov, romanı çocukluğu idylli baştan yaratmaya çalışarak geçirir. Hikâyenin başında, hareketsizliği ve sorumluluk korkusu; kişisel ilişkilerinin ve mülk işlerinin bozulmasına sebep olur. Romanın birinci kısmı, Oblomov’un mülküne ve dairesine; çocukluk evi hakkında rüya görmek için reddetmesiyle başlar. Onu sadece Ştoltz yatağından kaldırabilir fakat o da Oblomov’u mülkünü tekrar ziyaret etmesi için ikna edemez. Oblomov git gide Ştoltz’un arkadaşı olan Olga’ya aşık olur ve ikili Olga’nın Oblomov’u iyileştirme görevini sürdürmeye çalışmasıyla nişanlanır. Olga eninde sonunda Oblomov’un değişmeyeceğini anlayıp nişanlarının iptal eder. Oblomov, roman boyunca Ştoltz ve Olga’nın tavsiyelerine içtenlikle uymaya çalışırken, nihayetinde onların değişikliklerine direnir ve ölümünden önce hayatının geri kalanını Agafia Pshenitsina ve çocuklarıyla Oblomovka’ya hiç geri dönmeyecek şekilde geçirir.
• Andrey İvanoviç Ştoltz, romanın sonuna doğru Olga ile evlenen Oblomov’un çocuklukluğundan en yakın arkadaşıdır. Alman bir babanın ve Rus bir annenin tek çocuğu olan Ştoltz, Oblomov ile aynı okula gitmiş ve Oblomov’un ailesini sık sık ziyaret etmiştir. Ştoltz’un babası ona verimlilik ve pratiklik ideallerini aşılarken annesi sık sık Ştoltz’u şımartarak ve ona müzik öğreterek kocasının derslerini hafifletmeye çalıştı. Babasının Ştoltz üzerindeki etkisi onu pratik ve iş odaklı bir adam olarak bırakır, ancak Oblomovka’daki çocukluk günleri onun Oblomov ile ömür boyu arkadaş olmasına neden olur. Ştoltz romanın çoğunu Oblomov’a onun finansal ve diğer konulardaki sorunlarını çözmeye ve Oblomov’a kendi imajında şekillendirmeye çalışarak geçirir. Çabaları esas olarak Oblomov’un mülkünün kontrolünü yeniden kazanmasını sağlamaya odaklanır.  Nihayetinde Ştoltz, Oblomovka'nın yenilenmesini, modernize edilmesini ve yeni altyapıyısına yatırım yapılmasını kendisi üstlenir. Oblomov'u Oblomovka'ya geri getirmek için yaptığı son girişim, Oblomov'un Agafia Pshenitsina ile evlendiğini anladığında başarısız olur ve Oblomov'un ölümü üzerine Oblomov'un oğlunu evlat edinir.
• Olga Sergeyevna, Oblomov’la Ştoltz tarafından tanıştırılır ve Ştoltz’un Oblomov’u düzeltme çalışmalarında yer alır. Olga roman boyunca zamanının çoğunu Oblomov’u değiştirmeye kararlı bir şekilde harcar. Oblomov ile birbirlerine aşık olurlar ve Oblomov daha fazla roman okumaya ve sosyalleşmeye başladıkça çabaları bir süreliğine başarılı olur. İkili nişanlanır ancak Oblomov’un derinlerinde bulunan ilerleme korkusu evliliğe doğru atılması gereken gerekli adımları atmasını engeller ve bunun sonucunda Olga evliliklerini iptal eder. Olga daha sonra teyzesiyle birlikte Paris’e gider ve burada Ştoltz ile karşılaşır. İkisi aşık olup evlenir ve birlikte Kırım’a taşınırlar.
• Zahar Trofimiç, Oblomov’un hizmetçisidir. Oblomov’a sürekli olarak mülkü ile alakalı sorumluluklarını hatırlatarak Oblomov’u hayatını düzene sokmaya iter. Etkisiz bir hizmetkardır ancak efendisine son derece bağlıdır ve Oblomov’un ailesine son derece saygı duyar. Oblomov’un ölümünden sonra, Ştoltz onu bulup onunla ilgilenene kadar bir dilenci olur
• Agafya Matveyevna, Oblomov’un dul ev sahibidir, roman ilerledikçe Oblomov’a aşık olur ve bir asilzade olarak ona büyük saygı besler. Agafya aynı zamanda İvan Matveyeviç'in kız kardeşidir. Hikâyenin sonunda Ştoltz, Oblomov ve Agafya’nın evli ve bir erkek çocuğa sahip olduğunu öğrenir.
• Taranteyev ve İvan Matveyeviç, Oblomov’un onu sürekli olarak dolandıran “arkadaş”larıdır. Taranteyev ve İvan Oblomov’u mülkünden kazandığı tüm gelir üzerinden şantaj yapar. Bu olay Ştoltz’ün durumu keşfedip bu ikiliyi müdürüne bildirmesine kadar bir yıldan fazla bir süre devam eder. Taranteyev'in davranışları sonunda dayanılmaz bir düşüşe ulaştığında; Oblomov onunla yüzleşir, onu biraz tokatlar ve sonunda evinden kovar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Politik roman ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.